Rekreasyonel Hizmet Kalitesi ve Davranışsal Niyet Arasındaki İlişki İçerisinde Heyecan Arayışının Düzenleyici Rolü

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 92 - 110, 29.02.2024

Sevim Kül Avan Suat Karaküçük

https://doi.org/10.53353/atrss.1345102

Öz

Turizm olgusu içerisinde gerçekleştirilen rekreasyonel faaliyetler, turistlerin hem destinasyon hem de konaklama işletmesi tercih aşamasında etkilidir. Ayrıca bu faaliyetler destinasyon ve işletmenin kalitesinin, imajının ve çekiciliğinin artmasına etki eden unsurların başında bulunmaktadır. Bu çalışma rekreasyon hizmet kalitesi ile davranışsal niyet arasındaki ilişki içerisinde heyecan arama davranışının düzenleyici etkisinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Bu bakış açısıyla Kapadokya Bölgesi’nde sıcak hava balonu deneyimi yaşayan yerli ve yabancı 603 turist üzerinde anket uygulaması yapılmıştır. Çalışma verilerini ve hipotezleri analiz etmek amacıyla Kısmi En Küçük Kareler Yapısal Eşitlik Modellemesi (KEKK-YEM), t testi ve ANOVA testleri kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, turistlerin hizmet kalitesi algılamaları ile rekreatif deneyime ve destinasyona yönelik davranışsal niyetleri arasında olumlu ve anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Heyecan arama davranışının ise bu ilişki içerisinde kısmi de olsa düzenleyici etkisi olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, turistlerin rekreasyon hizmet kalitesi algılamalarının, heyecan arayışlarının ve destinasyona yönelik davranışsal niyetlerinin cinsiyet, yaş, medeni durum, seyahat etme sıklığı ve destinasyona gelme sayılarına göre farklılık gösterdiği, uyruğun ise farklılık göstermediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

rekrasyon, rekreasyonel hizmet kalitesi, davranışsal niyet, heyecan arayışı

The Moderating Role Of Sensation Seeking On The Relationship Between Recreational Service Quality And Behavioral Intention

Öz

Recreational activities are effective in both the destination and accommodation business preference stage of tourists. Also, these activities are the factos that affect the increase of the quality, image and attractiveness of the destination and business. This study was conducted to determine the moderator effect of sensation seeking behavior in the relationship between recreational service quality and behavioral intention. From this point of view, a survey was conducted on 603 tourists who had a hot air balloon experience. KEKK-YEM, t-test and ANOVA tests were used to analyze the study data. As a result, it was determined that there is a positive and significant relationship between tourists' perceptions of service quality and their behavioral intentions towards recreational experience and destination. And determined that sensation seeking behavior has a partial moderator effect in this relationship. Moreover, it was determined that tourists' perception of recreational service quality, sensation seeking and behavioral intentions towards the destination differed according to gender, age, marital status, frequency of travel and number of visits to the destination.

Anahtar Kelimeler

Recreation, recreational service quality, behavioral intention, sensation seeking

Kaynakça

• Akkılıç, M.E. & Varol, İ. (2016). Turistlerin hizmet kalitesi algılarının davranışsal niyetler üzerindeki etkisi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10. Yıl Özel Sayısı 16(36-1 ), 3-19.
• Alexandris K., Dimitriadis, D. & Kasiara, A. (2002). Behavioral consequences of perceived service quality: an exploratory study in the context of private fitness participation, Journal of Sport Behavior, 25(3), 217–231.
• Allameh, S.M., Pool, J.K, Jaberi, A., Salehzadeh, R. & Asadi, H. (2015). Factors influencing sport tourist’s revisit intentions. Asia Pasific Journal of Marketing and Logistics, 27(2), 191- 207.
• Aluja, A., Garcıa, Ó., & Garcıa, L. F. (2003). Relationships among extraversion, openness to experience and sensation seeking. Personality and Individual Differences, 35(3), 671-680.
• Anwar, S. A. & Sohail, M. S. (2004). Festival tourism in the United Arab Emirates: First-time Versus Repeat Visitor Perceptions, Journal of Vacation Marketing, 10(2), 161-170.
• Ardahan, F., Karaküçük, S., Çetinkaya, G., Akgül, B. M. & Kaplan, A. K. (2017). Açık alan rekreasyonu, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Arlı, E. (2012). Yat limanı işletmeciliğinde algılanan hizmet kalitesi faktörlerinin tekrar tercit etme niyeti, tavsiye etme niyeti ve genel memnuniyet düzeyi üzerindeki etkisi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 23(1), 19-32.
• Arnett, J. (1992). Reckless behaviour ın adolescence: a development perspective. Developmental Review, 12, 332-373.
• Baker D.A. & Crompton, J.L. (2000). Quality, satisfaction and behavioral intentions, Annals of Tourism Research, 27(3), 785-804.
• Bardo, M. T., Williams, Y., Dwoskin, L. P., Moynahan, S. E., Perry, I. B. & Martin, C. A. (2007). The sensation seeking trait and substance use: Research findings and clinical implications. Current Psychiatry Reviews, 3, 3-13.
• Bennett, G., Henson, R. K. and Zhang, J. (2003). Generation perceptions of the action sports industry segment. Journal Of Sport Management. 17(2), 95-115.
• Beşikçi, T. (2016). Macera rekreasyonunda heyecan arayışı, serbest zaman motivasyonu ve serbest zaman tatmini arasındaki ilişkinin incelenmesi: Çok hafif hava araçları(çhha) pilot örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Bigne, J.E., Sanchez, M.I. & Sanchez, J. (2001). Tourism image, evaluation variables and after purchase behaviour: Interrelationship. Tourism Management, 22(6), 607-616.
• Breivik, G. (1997). Personality, sensation seeking and risk taking among everest climbers. International Journal Of Sport Psychology, 27, 308-320.
• Chen, C.F., Lee, H.T., Chen, S.H. & Huang, T.H. (2011). Tourist behavioural intentions in relation to service quality and customer satisfaction in Kinmen National Park, Taiwan. International Journal of Tourism Research, 13, 416-432.
• Chin, W. W. (1998). The partial least squares approach for structural equation modeling. In G. A. Marcoulides (Ed.), Modern methods for business research. (295–336). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Cohen, J. (1992). Quantitative methods in psychology. Psychological Bulletin, 112(1), 155–159.
• Curran, P. J., West, S. G. & Finch, J. F. (1996). The robustness of test statistics to nonnormality and specification error in confirmatory factor analysis. Psychological Methods, 1(1), 16–29.
• Çelik, E. & Turan, M.E. (2016). A study on the psychometric features of the turkish version of the brief sensation seeking scale (bsss-8) for young adults and the relation between sensation seeking and life satisfaction, International Journal of Educational Research Review, 1(1), 29-38.
• Demircan, M. (2019). Kayak ve snowboardçularda kayak merkezi tercihi, optimal performans duygu durumu ve heyecan arayışı ilişkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Fornell, C. & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Fuchs, G. (2013) Low versus high sensation-seeking tourists: a study of backpackers experience risk perception, International Journal of Tourism Research, 15, 81-92
• Garson, D. G. (2016). Partial Least Squares: Regression and Strcutural Equation Models. Statistical Publishing Associates.
• Hall, J., O’Mahony, B. & Gayler, J. (2016). Modelling the relationship between attribute satisfaction, overall satisfaction, and behavioural intentions in Australian ski resorts. Journal of Travel and Tourism Marketing, 1-15.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. & Anderson, R. E. (2009). Multivariate data analysis (7. edition). New Jersey: Prentice Hall.
• Hair, J. F., Ringle, C. M. & Sarstedt, M. (2011). PLS-SEM: Indeed a Silver Bullet. Journal of Marketing Theory and Practice, 19(2), 139–152.
• Hair, J. F., Sarstedt, M., Ringle, C. M. & Mena, J. A. (2012). An assessment of the use of partial least squares structural equation modeling in marketing research. Journal of the Academy of Marketing Science, 40(3), 414–433.
• Hair, J F, Babin, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. & Tatham, R. L. (2013). Multivariate Data Analysis: Pearson New International Edition (7. Edition). London: Pearson Education
• Hair, J. F, Hult, G. T. M., Ringle, C. & Sarstedt, M. (2017). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) (2.edition) New york: Sage Publications.
• Hair, J. F., Howard, M. C. & Nitzl, C. (2020). Assessing measurement model quality in PLS-SEM using confirmatory composite analysis. Journal of Business Research, 109, 101–110.
• Henderson, V. R., Hennessy, M., Barrett, D. W., Curtis, B., McCoy-Roth, M., Trentacoste, N. & Fishbein, M. (2005). When risky is attractive: sensation seeking and romantic partner selection. Personality and Individual Differences, 38, 311- 325.
• Heydari, H., Mohammadi, F. & Rostami, M. (2013). Analyzing the relationship between sensation seeking and preference of type of music in college students. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 84, 773-777.
• Hoyle, R. H., Stephenson, M. T., Palmgreen, P., Lorch, E. P. & Donohew, R. L. (2002). Reliability and validity of a brief measure of sensation seeking, Personality and Individual Differences, 32, 401-414.
• Hsieh, T.C. (2007). Recreational motivation, sensation seeking, and recreational involvement of taiwan’s adventure recreation participants. Doctoral Dissertation, The University Of The Incarnate Word, U.S.A.
• Huba, G. J., Newcomb, M. D. & Bentler, P. M. (1981). Comparison of canonical correlation and inter battery factor analysis of sensation-seeking and drug-use domains. Applied Psychological Measurement, 5, 291-306.
• Gonzalez, M. E. A. & Brea, J. A. F. (2005). An investigation of the relationship among service quality, customer satisfaction and behavioural intentions in Spanish health spas. Journal of Hospitality and Leisure Marketing, 13 (2), 67-90.
• Jin, N.P., Lee, H. & Lee, S. (2013). Event quality, perceived value, destination image, and behavioral intention of sports events: The case of the IAAF World Championship, Daegu, 2011. Asia Pasific Journal of Tourism Research, 18(8), 849- 864.
• Jonah, B. A, Thiessen, R. & Au-Yeung, E.(2001). Sensation seeking, risky driving and behavioral adaptation, Accident Analysis and Prevention, 33(5):679-84.
• Kim, H., Lee, S., Uysal, M., Kim, J. & Ahn, K. (2015). Nature-based tourism: Motivation and subjective well-being. Journal of Travel and Tourism Marketing, 32, 76–96.
• Karaküçük S. (2008) Rekreasyon Boş Zamanları Değerlendirme (6. Baskı), Ankara: Gazi Kitabevi.
• Karaküçük, S. & Kül Avan, S. (2020). Turistik Bölgelerde Yaşayan Yerel Halkın Rekreatif Faaliyetlerine Yönelik Algılamaları: Kapadokya Bölgesi Örneği, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(3), 2486-2505.
• Kozak, M. (2003). Measuring tourist satisfaction with multiple desrination attributes. Tourism Analysis. 7, 229-240.
• Lee, J., Graefe, A.R. & Burns, R.C. (2004). Service quality, satisfaction, and behavioral intention among forest visitors. Journal of Travel and Tourism Marketing, 17(1), 73- 82.
• Lee, C. K., Lee, Y. K. & Lee, B. K. (2005). Korea’s destination image formed by the 2002 World Cup. Annals of Tourism Research, 32 (4), 839–858.
• Lepp, A. & Gibson H. (2008). Sensation seeking and tourism: tourist role, perception of risk and destination choice. Tourism Management, 29, 740-750.
• Lewis, B. R. & Mitchel, V. W. (1990). Defining and measuring the quality of customer service, Marketing Intelligence and Planning, 8(6), 11 – 17.
• Lin, J. & Hsieh, P. (2005). The ınfluence of technology readiness on satisfaction and behavioral intentions toward self-service technologies. Computers in Human Behavior, 3(23), 1597-1615.
• MacKay, K.J. & Crompton, J.L. (1990). Measuring the quality of recreation services. Journal of Park and Recreation Administration, 8(3), 47-56.
• Mao, I. Y. & Zhang, H. Q. (2014). Structural relationships among destination preference, satisfaction and loyalty in Chinese tourists to Australia. International Journal of Tourism Research, 16 (2), 201–208.
• Murray, D. & Howat, G. (2002). The relationship among service quality, value, satisfaction, and future intentions of customers at an Australian sports and leisure centre. Sport Management Review, 5, 25-43.
• Özmenler, K.N. (1995). Antisosyal kişilik bozukluğunda suç örüntüsüne göre psikososyal özelliklerinin incelenmesi, GATA Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Ankara.
• Öztürk, Y. & Şahbaz, R.P. (2018). Rekreasyonel faaliyetlerin algılanan hizmet kalitesinin destinasyonu tekrar ziyaret ve tavsiye etme niyetine etkisi: Ilgaz dağı milli parkı örneği, Uluslararası Sosyal Araştırmalar,11 (56), 1120-1130.
• Page, S. J., Bentley, Tim A. & Walker, L. (2005). Scoping the nature and extent of adventure tourism operations in scotland: how safe are they? Tourism Management, 26, 381- 397.
• Pallant, J. (2016). A step by step guide to data analysis using IBM SPSS (6th ed.). ABD: McGraw-Hill Education. Parasuraman, A., Zeithaml, V.A. & L. L. Berry, (1985). A Conceptual Model of Service Quality and Its Implications for Future Research, Journal of Marketing, Volume 49.
• Pizam, A., Jeong, G.H., Reichel, A., Van Boemmel, H., Lusson, J.M., Steynberg, L., State-Costache, O., Volo, S., Kroesbacher, C., Kucerova, J. & Montmany, N. (2004). The relationship between risk-taking, sensation-seeking, and the tourist behavior of young adults: a cross-cultural study, Journal of Travel Research, 42 (3), 251-260.
• Polat, E., Aycan, A., Üzüm, H. & Polat, E. (2013). Gençlik merkezlerinde algılanan hizmet kalitesi ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Spor Bilimleri Dergisi,24(1),25-36.
• Ringle, C. M., Wende, S. & Becker, J.-M. (2015). SmartPLS 3. Boenningstedt: SmartPLS GmbH, http://www. smartpls. com.
• Rosenbloom, T. (2003). Risk evaluation and risky behavior of high and low sensation seekers. Social Behavior and Personality, 31(4), 375-386.
• Sert, A. & Karacaoğlu, S. (2018). Müzelerdeki hizmet kalitesinin memnuniyet algısı ve tavsiye etme niyeti üzerindeki etkisi: Anadolu Medeniyetleri Müzesi örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2),103-122.
• Stephenson, M. T. & Southwell, B. G. (2006). Sensation seeking, the activation model, and mass media health campaigns: current findings and future directions for cancer communication. Journal of Communication, 56(1), 38-56.
• Stylidis, D., Belhassen, Y. & Shani, A. (2015). Destination image, on-site experience and behavioral intentions: Path analytic validation of a marketing model on domestic tourists. Current Issues in Tourism, 20(15), 1653-1670.
• Su, L., Swanson, S.R. & Chen, X. (2016). The effects of perceived service quality on repurchase intentions and subjective well-being of Chinesse tourists: The mediating role of relationship quality. Tourism Management, 52, 82-95.
• Swarbrooke, J., Beard, C., Leckie, S. & Pomfret, G. (2003). Adventure Tourism: The New Frontier. USA: Elsiver Science Ltd.
• Tarcan, S. (2019). Yelken ve rüzgar sörfü yapan bireylerin serbest zaman motivasyonu ve heyecan arayışları, Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Manisa.
• Theme Index (Museum Index), (2022). Global attractions attendance report, Published by the Themed Entertainment Association (TEA) and the Economics practice at AECOM https://aecom.com/wp-content/uploads/documents/reports/AECOM-Theme-Index-2022.pdf
• Tian-Cole, S., Crompton, J.L. & Willson, V.L. (2002). An empiricalinvestşgatşon of the relationships between service quality, satisfaction and behavioral intenions among visitors to wildlife refuge. Journal of Leisure Research, 34(1), 1-24.
• Tomas, S., Scott, D. & Crompton, J. (2002). An investigation of the relationships between quality of service performance, benefits soughet, satisfaction and future intention to visit among visitors to zoo. Managing Leisure, 7(4), 239-250.
• Türk, Z. (2018). Çevresel tutum ve davranışın hizmet kalitesi ve satın alma davranışına etkisi: ekoturizm faaliyetlerine yönelik bir çalışma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Uşakli, A. & Küçükergin, K. G. (2018). Using partial least squares structural equation modeling in hospitality and tourism: Do researchers follow practical guidelines? International Journal of Contemporary Hospitality Management, 30(11), 3462–3512.
• Silik, C.E. & Ünlüönen, K. (2018). Hizmet kalitesi, müşteri memnuniyeti ve tavsiye etme niyeti arasındaki ilişki: kayak merkezlerine yönelik bir inceleme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 333- 357.
• Şimşek, K.Y. (2011). Ekstrem ve geleneksel spor katılımcıları arasında duygu arama farklılıklarının karşılaştırılması. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5 (2), 133-143.
• Wang, C. C. (2012). Exploring the relationship among rock climbing engagement, sensation-seeking, and creativity: A multi-method approach to understanding the adventure seeking creativity model. Indiana University.
• Yayla, Ö. (2017). Rekreasyon etkinliklerinde hizmet kalitesinin destinasyon imaj algısı ve davranışsal niyetler üzerine etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yazıcıoğlu, Y. & Erdoğan, S. (2014). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri: Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yeşildağ, B. (2020). Savaş alanlarında algılanan hizmet kalitesi, destinasyon imajı ve davranışsal niyetler ilişkisi: Çanakkale savaşları Gelibolu tarihi alanı örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Çanakkale.
• Yıldırım, O. (2018). Yeşil tüketici değerleri, değişiklik arayışı, heyecan arayışı ve tatil tercihi ilişkisi: Adana’da yapılan bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Yu, C. P., Tang, W. & Chen, H. (2017). Study of ecotourism services quality: an application of ecotourists' service quality expectation scale (ECOSERV). Journal of the Experimental Forest of National Taiwan University, 31 (3),131-142.
• Yumuk, E.D. (2019). Heyecan arayışı ile yaşam doyumu ve serbest zamanda algılanan özgürlük düzeyi ilişkisi: İzmir korku evleri örneği, Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Manisa.
• Zuckerman, M., Eysenck, S. & Eysenck, H. J. (1978). Sensation seeking in England and America: cross-cultural and sex comparison. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 46(1), 139-149.
• Zuckerman, M. (1994). Behavioral expressions and biosocial bases of sensation seeking. New York: Cambridge University Press.