Çocuk Dostu Kentsel Planlama ve Tasarım Ölçütleri

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 188 - 211, 29.02.2024

Tuba Gizem Aydoğan E. Figen Dilek

https://doi.org/10.53353/atrss.1367400

Öz

Hem bugünün çocuklarının hem de gelecek kuşakların her anlamda sağlıklı bireyler olarak yetişebilmeleri yasal, yönetsel, ekolojik, sosyal, psikolojik ve ekonomik unsurlar ile doğrudan bağlantılıdır. Çocuk odaklı kentsel bakış açısında çocuk hakları, çocuk gelişimi, çocuk katılımı, oyun hakkı, erişilebilirlik, güvenlik, kentsel hizmetler, sosyal yardımlar vb. unsurlar önem taşımaktadır. Kentlerin bütüncül bir bakış açısıyla ele alınarak kentsel mekânların yaşanabilirliğinin sağlanması ve sürdürülebilmesi gerekmektedir. Bunun için ele alınan kent, iyi analiz edilerek, yaşanabilir kentler oluşturmak ve kentlerdeki yaşanabilirliği sürekli kılabilmek için doğayla birlikte çalışan ve çağı yakalayan çözümler sunmalıdır. Bu makalede, çocuklar için yaşanabilir kentler oluşturmak amacıyla son yıllarda hazırlanmış olan el kitapları, rehber kitaplar gibi çocuk dostu kent ölçütlerini içeren türlü rehber ilkeler araştırılmış, bulgular kısmında harmanlanarak kent bütünü, mahalle ölçeği, sokak ölçeği, yapı ölçeği ve kent donatı elemanları ana başlıkları altında derlenmiştir. Sonuç kısmında ise çocuk dostu kent rehberlerinin ortaya koyduğu ilkelere öneriler eklenmiştir. Bu makalede, kentlerde çocukların haklarının ve iyi olma hallerinin gözetilebilmesi, çocuk gelişiminin desteklenebilmesi ve yaşanabilir kentler oluşturulabilmesi için derlenen ve önerilen ölçütler ışığında, çocuk ve kent çalışmalarında yol gösterici olması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Dostu Kent, Çocuk ve Kent, Çocuk ve Mekân, Planlama ve Tasarım Ölçütleri, Planlama ve Tasarım Kriterleri

Child Friendly Urban Planning and Design Criteria

Öz

The growth of both today's children and future generations as healthy individuals in every sense is related to many factors. In a child-oriented urban, child rights, child development, child participation, right to play, accessibility, security, urban services, social welfare, etc. are important. It is necessary to ensure and sustain the livability of urban spaces with a holistic perspective. Thus, the city should be analyzed well and solutions that work with nature and catch up with the era should be presented in order to create livable cities. In this article, various guiding principles including child-friendly city criteria such as handbooks, guides, kits which have been prepared in recent years, have been researched and blended in the findings section, under the main headings of the city scale, neighborhood scale, street scale, building scale and urban furniture. In the conclusion part, suggestions were added to the principles put forward by the child-friendly city guides. In the light of the criteria, this article is intended to be a guide for child and urban studies by supportting children's rights and well-being, child development and creating livable cities.

Anahtar Kelimeler

Child Friendly City, Kid Friendly City, Child and City, Child and Space, Planning and Design Criteria

Kaynakça

• Auckland Transport. (2023). The Walking School Bus. Accessed Address: https://at.govt.nz/media/imported/5180/WSB-general-information.pdf
• Baş, A. (2016). Kentsel Tasarım Perspektifinden Çocuk Dostu Sokak. (Lisans Bitirme Ödevi). Erişim adresi: https://www.academia.edu/20107965/Kentsel_Tasar%C4%B1m_Perspektifinden_%C3%87ocuk_Dostu_Sokak_Child_Friendly_Street_From_Urban_Design_Perspective
• Bernard van Leer. (2018a). An Urban95 Starter Kit. Accessed Address: https://bernardvanleer.org/publications-reports/an-urban95-starter-kit-ideas-for-action/
• Bernard van Leer. (2018b). Space to Grow. Accessed Address: https://bernardvanleer.org/app/uploads/2018/04/GehlInstitute_SpaceToGrow_single_pages.pdf
• Bernard van Leer. (2018c). Child-Friendly Urban Design. Accessed Address: https://bernardvanleer.org/app/uploads/2018/05/Child-friendly-urban-design.pdf
• Bernard van Leer. (2018d). Mix&Match: Tools to Design Urban Play. Accessed Address: https://bernardvanleer.org/publications-reports/mix-match-tools-to-design-urban-play/
• Bozan, N. (2014). Okul Öncesi Eğitimde Oyunun Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• City of Toronto. (2020). Planning for Children in New Vertical Communities. Accessed Address: https://www.toronto.ca/city-government/planning-development/planning-studies-initiatives/growing-up-planning-for-children-in-new-vertical-communities/
• Çakırer Özservet, Y. (2014). 1990’lardan Bu Yana Çocuk Dostu Bir Şehir. Marmara Bölgesi Yerel Belediyeler Haber Dergisi, 2(1), 120-125. Erişim Adresi: https://www.researchgate.net/publication/ 265709118_1990'lardan_bu_yana_Cocuk_Dostu_bir_Sehir_Fano
• Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. (1995, 27 Ocak). Resmi Gazete (Sayı: 22184). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/04/20040406.htm#3
• Çocuk Trafik Eğitim Parkları Yönetmeliği (1998, 24 Ekim). Resmi Gazete (Sayı: 23503). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23503.pdf
• Dünya Çevre ve Gelişme Komisyonu (WCED). (1987). Our Common Future, Brundtland Commission. United Nations: Oxford University Press.
• Erdönmez, E. & Çelik, F. (2016). Kentsel Mekânda Kamusal Alan İlişkileri. Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 14, 145-163. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ tubaked/ issue/57267/810019
• Erkut, Z., Balcı, S. & Yıldız, S. (2017). Tarihsel Süreç İçinde Çocuk (Child in Historical Process). Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 2(3), 17-28. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/cm/issue/57208/807856 Ev Okulu Derneği. (2023). Erişim adresi: https://evokulu.org/cocuk-universiteleri/
• Gander, M.J. & Gardiner, H.W. (2015). Çocuk ve Ergen Gelişimi. (B. Onur, Yay. haz.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Gateshead Council. (2005). Home Zone Design Guide for Gateshead. Accessed Address: https://www.gateshead.gov.uk/media/3798/Gateshead-HomezoneGuide/pdf/GatesheadHome zone-Guide.pdf?m=636440102986370000
• Global Designing Cities Initiative (GDCI). (2020). Designing Cities For Kids. Island Press. Accessed Address: https://globaldesigningcities.org/publication/designing-streets-for-kids/
• Gül Çanakçıoğlu, N. (2018). Çocukta Mekân Algısının Gelişimi ve Mekânsal İmge Zenginliği Bakımından Malzemenin Önemi. Mimarlıkta Malzeme, 2012/2, 1-8. Erişim Adresi: https://www.researchgate.net/publication/328841863_Cocukta_Mekan_Algisinin_Gelisimi_ve_Mekansal_Imge_Zenginligi_Bakimindan_Malzemenin_Onemi
• Hackney Play Streets. (2019). Accessed Address: http://www.hackneyplay.org/playstreets/home/ ICC. (2020). Erişim Adresi http://cocukdostuturizm.org/cocuk-dostu-turizm-projesi-nedir
• İnanç, B.Y., Bilgin, M. & Atıcı, M.K. (2015). Gelişim Psikolojisi, Çocuk ve Ergen Gelişimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Jacobs, J. (1961). The Death and Life of Great American Cities. New York: Random House.
• KaBOOM!. (2016). Play Everywhere Playbook. Accessed Address: https://kaboom.org/playbook
• Kent95 (2023). Erişim Adresi: https://harita.kent95.org/istanbul/genel Küçükyazıcı, B. (2023). Erişim Adresi: https://www.braincenter.com.tr/kisisel-gelisim-yazilar/
• Landezine. (2023). Accessed Address: https://landezine.com/daubeney-school-by-kinnear-landscape-architects/
• Lynch, P. (2017). Accesseed Address: https://www.archdaily.com/880027/tezuka-architects-fuji-indergarten-wins-2017-moriyama-raic-international-prize
• Onlineanne. (2020). Erişim Adresi: http://www.onlineanne.com/2013/02/28/waldorf-montessori-reggio-emilliaegitim-metodlari/
• Onur, B. (2005). Türkiye’de Çocukluğun Tarihi. Ankara: İmge Kitapevi.
• Öymen Gür, Ş. (1996, Kasım). Mimari ve Çocuk Türkiye Örneğinde Çocuğun Mekân Örgütlenmesindeki Yeri. I. Ulusal Çocuk Kültür Kongresi’nde sunulan bildiri.
• Özgen, Y. & Aytuğ, A. (1992). Kullanıcı Eğilimleri Açısından Çocuk Oyun Alanları ve Araçları Üzerine Bir İnceleme. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. 42(2), 99-118. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jffiu/issue/18869/199006
• Uzgören, G. & Erdönmez, M.E. (2017). Kamusal Açık Alanlardaki Mekân Kalitesi ve Kentsel Mekân Aktiviteleri İlişkisi Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme, MEGARON, 12(1), 41-56. DOI: 10.5505/megaron.2016.42650
• Parsons, A. (2011). Young Children and Nature: Outdoor Play and Development, Experiences Fostering Environmental Consciousness, and the Implications on Playground Design. (Master Thesis). Accessed Adress: https://vtechworks.lib.vt.edu/handle/ 10919/32281
• Piaget, J. (2016). Zekâ Psikolojisi. (İ. H. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Şener, E.A. (2001). Okul Öncesi Çocuk Eğitim Merkezleri İçin Değişebilir/Dönüşebilir/Esnek bir “Fiziksel Çevre Modeli”. (Doktora Tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Tandoğan, O. (2014). Çocuk İçin Daha Yaşanılır Bir Kentsel Mekân: Dünyada Gerçekleştirilen Uygulamalar. MEGARON, 9(1), 19-33. DOI: 10.5505/MEGARON.2014.43534
• T.C. Mamak Belediyesi. (2023). Erişim adresi: https://www.mamak.bel.tr/proje/trafik-egitim-parki/?filter=tamamlanan-projeler%20trafik-egitim-parki
• Thomson, J.A. (2008). Kerbcraft Training Manual A Handbook for Road Safety Professionals. London: Crown
• Türk Dil Kurumu (TDK). (2023). Güncel Türkçe Sözlük. Erişim adresi (20.08.2023): https://sozluk.gov.tr/
• UNICEF. (2006). Child Friendly Schools Manual. Accessed Address: https://www.unicef.org/publications/files/Child_Friendly_Schools_Manual_EN_040809.pdf
• UNICEF. (2018). Shaping Urbanization for Children A Handbook on Child-Responsive Urban Planning. Accessed Address: https://www.unicef.org/reports/shaping-urbanization-children
• UNICEF. (2019). Çocuk Dostu Şehirler. Erişilen Adresi: http://unicef.org.tr/sayfa.aspx?id=64
• Victoria Walks. (2019). Making Your Street More Child Friendly. Accessed Address: https://www.victoriawalks.org.au/Assets/Files/Making%20your%20street%20more%20child-friendly_FINAL.pdf