Ege Bölgesi’nde Dokumacılık: İkinci Dünya Savaşı Süreci

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 2, 155 - 170, 15.06.2017

Arş. Gör. Pakize Çoban Karabulut

https://doi.org/10.18037/ausbd.417255

Öz

1939 yılında Almanya’nın Polonya’ya saldırısı ile başlayan İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye savaş sonuna kadar sıcak savaşın dışında kalmasına rağmen savaştan sosyal, ekonomik ve kültürel olarak etkilenmiştir. 

Savaşın yarattığı ekonomik kriz ve ticaret yollarındaki sıkıntıdan dolayı, ithalatın büyük oranda durdurulması ve ihtiyaçların halk tarafından karşılanması ile sorunların çözüleceğine inanılmıştır. Bu süreçte hükümet tarafından köylülere el tezgâhları ve iplik dağıtılarak, giyim ihtiyaçlarının karşılanması ve onlara yeni bir gelir kapısı oluşturulması hedeflenmiştir. Köylülere el tezgâhlarının kullanımı hakkında bilgi verilmesi için, dağıtımlar uzman ekiplerin katılımı ile yapılmıştır. Ayrıca el tezgâhlarının kullanımının yaygınlaşması amacıyla halkevleri tarafından kurslar açılmıştır. Savaş yıllarında ve sonraki dönemde dokumacılık kırsal kesim için kurtuluş yolu olarak görülmüş, ancak savaş yıllarındaki olumsuzluklardan dolayı dokumacılık savaş sürecini geçiştiren bir uğraştan öteye gitmeyi başaramamıştır. Çalışmada, o dönemdeki hükümetin dokumacılık ve kooperatifçilik ile ilgili politikaları ve etkileri üzerinde durulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Dokumacılık, İkinci Dünya Savaşı, Ege Bölgesi, Kooperatifçilik

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi TBMM Zabıt Ceridesi
• Gazeteler Afyon Haber Gazetesi Anadolu Gazetesi Aydın Gazetesi Aydın Halkın Dili Gazetesi Balıkesir Gazetesi Muğla Akyol Gazetesi
• Dergiler Burdur Halkevi Dergisi İnanç Sanat Kültür Dergisi Kooperatifçilik Dergisi Manisa Halkevi Dergisi
• Kitap ve Makaleler 1967 Burdur İl Yıllığı. 1973 Uşak İl Yıllığı. Afyon İli Raporu (1996). Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları.
• Akça, B. (2002). Sosyal-Siyasal ve Ekonomik Yönüyle
• Muğla (1923-1960). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Aykut, S. S. (1943). Rakamlarla İktisadi ve İçtimai Türkiye. Ankara: Recep Ulusoğlu. ----, (1947). Rakamlarla Türkiye. Ankara.
• Atlı, K. (1943). Denizli Vilayeti Dokumacılar Küçük Sanat Kooperatifleri ve Birlik Kooperatifi. İnanç Kültür Sanat Dergisi, 7(80), 27-33.
• Bayçin, N. (1945). Manisa’da Dokumacılık. Manisa Halkevi Dergisi, 8(86).
• Büke, A. vd. Büyük Menderes Havzası Atlası. İstanbul: S Basım Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
• Deniz, B. (2009). Türk Dünyasında Halı ve Düz Dokuma Yaygıları. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.
• Dulupçu, M. A. vd. Geçmişten Geleceğe Isparta Ekonomisi.
• Ete, M. (1941). Türkiye’de Pamuklu Ev Dokuma Sanayiinin Kooperatifleştirilmesi İmkânları. Kooperatifçilik Dergisi, 1 (10), 5-25.
• Haytaoğlu, E. (2005). Varlık Vergisi Denizli Uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 11, 159-185.
• Kayacan, İ. (1991). Burdur Hatıraları. Ankara: Ece.
• Katırcıoğlu, N. (1958). Bütün Isparta. Ankara.
• Makal, A. (2011). Ameleden İşçiye Erken Cumhuriyet Dönemi Emek Tarihi Çalışmaları. İstanbul: İletişim.
• Manisa’95 (1995). İzmir: Manisa Valiliği.
• Martal, A. vd. (1993). TARİŞ Pamuk Tarım Satış Kooperatifleri Birliği. TARİŞ Tarihi, Türkiye Toplumsal ve Ekonomik Tarih Vakfı TARİŞ Tarihi Projesi, İzmir.
• Mortan, K. vd. (2009). Denizli Ekonomisine Bakış. İstanbul: Heyamola.
• Mülayim, Z. G. (1974). Genel ve Tarımsal Kooperatifçilik. Ankara: Bilgi.
• ----, (1993). Demokratik Kooperatifçilik Politikası ve Toprak Reformu. Ankara: Yetkin.
• ----, (1999). Kooperatifçilik. Ankara: Yetkin. ----, Genel ve Tarımsal Kooperatifçilik. Bilgi.
• Önal, N. E. (2012). Anadolu Tarımının 150 Yıllık Öyküsü. İstanbul: Yazılama.
• Saden, K. (1939). Dokumacılık. Burdur Halkevi Dergisi, 1(1).
• Tan, V. (1938). İzmir Cumhuriyetin 15. Yılında. İzmir.
• TARİŞ Bank Tarihi (1993). İzmir: Türkiye Toplumsal ve Ekonomik Tarih Vakfı.
• Tekeli, İ. vd. (2004). Türkiye’de Sıtma Mücadelesinin Tarihi. Cumhuriyetin Harcı, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• TÜİK, Dış Ticaret Yıllık İstatistik 1946 ve 1947 Kısım-2 (1948). Ankara: Ankara Basım ve Ciltevi.
• TÜİK, Hayvan Ürünleri İstatistiği 1929-1944 (1946). Pulhan Matbaası.
• TÜİK, Hayvan İstatistiği 1940 (1942). Hüsnü Tabiat Basımevi.
• TÜİK, Harici Ticaret Yıllık İstatistik (1941-1944) Kısım-4 (1945). Ankara: Ankara Basım ve Ciltevi.
• TÜİK, Harici Ticaret Yıllık İstatistik (1942-1945) Kısım-4. (1946). Ankara: Ankara Basım ve Ciltevi.
• TÜİK, İstatistik Yıllığı 1940-1941 (1943). Ankara: Ankara Basım ve Ciltevi.
• TÜİK, Meyve İstatistiği 1938-1942 (1944). Ankara.
• TÜİK, Tarım İstatistikleri Özeti 1942-1963 (1964). Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü.
• TÜİK, Tarla Mahsulleri İstatistiği 1937-1946 (1947). Ankara.
• TÜİK, Tarla Mahsulleri İstatistiği 1940-1942. Ankara.
• TÜİK, Tarla Ürünleri İstatistiği 1937-1939 (1940). Ankara: Recep Ulusoğlu.
• TÜİK, Tavukçuluk, Arıcılık, İpekböcekçiliği İstatistikleri 1935-1943 (1945). Ankara.
• TÜİK, Zirai İstatistik 1936-1956 (1957). Ankara. Uşak, Cumhuriyetin 75. Yılında Uşak valiliği tarafından yayınlanmıştır.
• Uysal, M. A. (2011). Cumhuriyet Öncesi Burdur Ekonomisi. Z. Gölen (Ed.). Kuva-yı Milliye’den Cumhuriyete Burdur, Isparta: Fakülte.
• Yavuz, Ç. (2008). Ezine’de Yöresel El Sanatları. Ezine Değerleri Sempozyumu 29-30 Ağustos 2008, Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.