EKONOMİK YAPTIRIMLARIN YERLİ SAVUNMA SANAYİ ÜRETİMİ ÜZERİNE ETKİSİ: 1975-78 SİLAH AMBARGOSUNDAN CAATSA’YA BİR ÇIKARIM

Yıl 2024, Cilt: 79 Sayı: 1, 27 - 60, 18.03.2024

Onur Şen Mustafa Özveren

https://doi.org/10.33630/ausbf.956772

Öz

Bu çalışma; ekonomik yaptırımların, yaptırıma maruz kalan ülke üzerinde nasıl etkiler bırakabileceğini analiz etmeyi ve bu analiz ışığında geleceğe yönelik bir değerlendirme yapmayı
amaçlamaktadır. Bu doğrultuda araştırma, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) tarafından uygulanan Amerika’nın Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası (CAATSA) yaptırımlarının Türkiye’nin savunma sanayi alanında yerli üretimindeki potansiyel etkisini analiz etmektedir. Bu analizin ilk aşamasında, 1975-78 yılları arasında yine ABD’nin Türkiye’ye uyguladığı silah ambargosunun etkileri araştırılmıştır. CAATSA yaptırımlarının potansiyel etkileri ise, 1975-78 Silah Ambargosu’nun etkileri yardımıyla analiz edilmiştir. Dönemin konjonktürü, yaptırımın nedenleri ve hedefleri, iç politik kondisyonlar, Türk savunma sanayinin güncel kondisyonu, uluslararası sistemik faktör, alternatif tedarikçilerin varlığı, devletlerarası güncel ilişkiler, dış politik pozisyon ve bireysel faktör/lider yapısı değerlendirilerek yapılan çıkarımda 1975-78 silah ambargosu sonucunda savunma sanayinde oluşan yerli üretim etkinliğinin CAATSA yaptırımları sonucunda kısa vadede oluşmayacağı ileri sürülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Yaptırım, Silah Ambargosu, Yerli Üretim, Savunma Sanayi, CAATSA

The Impact of Economic Sanctions on Domestic Defense Industry Production: An Inference from the 1975-78 Arms Embargo to CAATSA

Öz

This study aims to analyze how economic sanctions can have an impact on the sanctioned country and, based on this analysis, to make a projection for future Accordingly, this research analyzes the potential impact of CAATSA (Countering America's Adversaries Through Sanctions Act) sanctions on domestic production of Turkey’s defense industry. In the first phase of this analysis, the effects of the US arms embargo on Turkey between 1975-78 were investigated. Based on that a projection for potential effects of CAATSA sanctions is put forward. Sanctions, as a foreign policy tool, are essential in the perception of global politics as they are a reflection of economic and political relations. Analyses of the impact of current sanctions through past information of the same actors are rare in the literature. This study aims to fill this gap by focusing on potential consequences of current sanctions through lens of a past sanction process between the same actors. Qualitative method was used for the purpose of analytical generalization. The study sheds light on the present (2020-2021) from the durational limitation of 1975-1978. Based on several parameters such as conjuncture of the period, the causes and objectives of the sanctions, domestic political conditions, and the current condition of the Turkish defense industry, the study infers that the advance in domestic production of Turkish defense industry resulting from the 1975-78 arms embargo is unlikely to occur, in the short term, as a result of CAATSA sanctions.

Anahtar Kelimeler

Economic Sanction, Arms Embargo, Domestic Production, Defense Industry, CAATSA

Kaynakça

• Acar, Serdar (2015), Ekonomik Yaptırımlar (İstanbul: Vedat Kitapçılık).
• Acar, Serdar (2017), “On Soruda Ekonomik Yaptırımlar.” https://serdaracar.av.tr/yayinlar/171221.pdf (29.03. 2021).
• Acar, Serdar (2020), “CAATSA Yaptırımları: Doğrusu/Yanlışı.” https://serdaracar.av.tr/yayinlar/171221.pdf (12.05.2021).
• Aselsan (2021), “Tarihçe.” https://www.aselsan.com.tr/tr/hakkimizda/tarihce (10.05.2021).
• Aspilsan (2021), “Firma Profili.” https://www.aspilsan.com/icerik.asp?id=43 (10.05.2021).
• Assent (2021), “What Is CAATSA?” https://www.assentcompliance.com/assentu/resources/article/caatsa/ (12. 05.2021).
• Aydın, Mustafa (2020), “Türkiye-ABD İlişkilerinde Neler Oluyor?” https://www.uikpanorama.com/blog/2020 /12/21/panorama-soruyor-turkiye-abd-iliskilerinde-neler-oluyor/ (14.05.2021).
• Balaam, David N. ve Dillman, Bradford (2018), Uluslararası Ekonomi Politiğe Giriş (2. Baskı) (Ankara: Adres Yayınları) (Çev. Nasuh Uslu).
• BBC (2018), “Yıl 1978: Bülent Ecevit Türkiye’nin ABD ve NATO’ya tepkisini anlatıyor.” https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-45051954 (11.05.2021).
• BBC (2020), “ABD’nin Türkiye’ye CAATSA yaptırımları: Savunma sanayisinde üretim ve ihracat olumsuz etkilenebilir.” https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-55341918 (13.05.2021).
• BBC (2021), “Demir Kubbe: İsrail’in hava savunma sistemi nasıl çalışıyor, Filistinli gruplar sistemi nasıl çalışıyor?” https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-57065623 (14.05.2021).
• Bölme, Selin M. (2012), “Soğuk Savaş’ta NATO-ABD-Türkiye Üçgeninde Askeri Üsler: Süreklilik ve Değişim”, Uluslararası İlişkiler, 9 (34): 51-71.
• Dedeoğlu, Beril. (2018), Uluslararası Güvenlik ve Strateji (4. Baskı) (İstanbul: Yeniyüzyıl Yayınları).
• Defense News (2020), “Top 100 for 2020.” https://people.defensenews.com/top-100/ (13.05.2021).
• Demirci, Mehmet C. (2019), “ABD, S-400 için Türkiye'ye ambargo uygular mı? 1975'teki ilk ambargo.” https:// tr.euronews.com/2019/05/23/abd-s-400-icin-turkiye-ye-ambargo-uygular-mi-1975-teki-ilk-ambargo (07.05.2021).
• Demirci, Zuhal (2019), “10 soruda Türkiye neden S-400 alıyor.” https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/10-soruda- turkiye-neden-s-400-aliyor/1412408 (13.05.2021).
• Dickins, Amanda (2006), “The Evolution of International Political Economy”, International Affairs, 82 (3): 479-492.
• Drezner, Daniel W. (1999), The Sanctions Paradox: Economic Statecraft and International Relations (Cambridge University Press).
• Drezner, Daniel W. (2003), “The Hidden Hand of Economic Coercion”, International Organization, 57 (3): 643-659.
• Ford, Gerald R. (1975), “Adress by President Gerald R. Ford Before a Joint Session of the Congress Reporting on United States Foreign Policy.” https://www.fordlibrarymuseum.gov/library/speeches/750179.asp (08.05.2021).
• Freedman, Lawrence. (2019), Strateji: Bir Tarih (5. Baskı) (Çev. Belkıs Çorakçı Dişbudak ve Teciser Belge) (İstanbul: Alfa Basım Yayım).
• FRUS (1973-1976), Vol. XXX; Letter From Acting Secretary of State Rush to Secretary of Defense Schlesinger.
• FRUS (1973-1976), Vol. XXX; Memorandum From A. Denis Clift of the National Security Counsil Staff to Secretary of State Kissinger.
• Galtung, Johan (1967), “On the Effects of International Economic Sanctions: With Examples from the Case of Rhodesia”, World Politics, 19 (3): 378-416.
• Gilpin, Robert. (2020), Uluslararası İlişkilerin Ekonomi Politiği (6. Baskı) (Ankara: Kripto Basım Yayım) (Çev. Murat Duran, Selçuk Oktay, M. Kadir Ceyhan ve Gürkan Polat).
• Havelsan (2021), “Akıllı Teknolojiler Entegre Çözümler.” https://www.havelsan.com.tr/ (10.05.2021).
• Hirschman, Albert O. (1945), National Power and the Structure of Foreign Trade (University of California Press).
• Hufbauer, Gary C., Jeffrey J. Schott ve Kimberly Elliott (1990), Economic Sanctions Reconsidered: History and Current Policy (Second Edition) (Washington D.C.: Institute for International Economics).
• Hufbauer, Gary C., Jeffrey J. Schott, Kimberly Elliott ve Barbara Oegg (2007), Economic Sanctions Reconsidered (Third Edition) (Washington D.C.: Peterson Institute for Internatinoal Economics).
• Kane, Thomas M. ve David J. Lonsdale (2016), Çağdaş Stratejiyi Anlamak (1. Baskı) (İstanbul: Doruk Yayınları) (Çev. A. Tunçer Büyükonat).
• Kaplan, Marton A. (1957), System and Process in International Politics (New York: Wiley and Sons).
• Karaosmanoğlu, Ali (2014), “NATO’nun Dönüiümü ve 21. Yüzyılda Güvenlik”, Uluslararası İlişkiler, 10 (40): 3-38.
• Karataş, İbrahim (2020), “Turkish Defense Industry’s Scramble Against Arms Embargoes and Engine Production”, Social Sciences Research Journal, 9 (1): 81-90.
• Losman, Donald L. (1970), “Economic Sanctions”, Business & Society, 11 (1): 14-24.
• Losman, Donald L. (1979), International Economic Sanctions: The Cases of Cube, Israel and Rhodesia. (Albuquerque, NM: University of New Mexico Press).
• Online Etymology Dictionary (2021), “Embargo(n).” https://www.etymonline.com/ (28.03.2021).
• Oran, Baskın (2009), Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar (Cilt I: 1919-1980) (15. Baskı) (İstanbul: İletişim Yayınları).
• Özdemir, Özge (2020), “İHA ve SİHA üretiminde Türkiye dünyada yükselen bir güç mü?” https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-54533620 (13.05.2021).
• Pape, Robert (1997), “Why Economic Sanctions Do Not Work”, International Security, 22 (2): 90-136.
• Roketsan (2021), “Hakkımızda.” https://www.roketsan.com.tr/?current_ajax_id=9868&current_ajax_page_type=page (10.05.2021).
• Smith, Steve, Amelia Hadfield ve Tim Dunne (2016), Dış Politika: Teoriler, Aktörler, Örnek Olaylar (2. Baskı) (Ankara: Röle Akademik Yayıncılık) (Çev. Nasuh Uslu).
• Sputnik Türkiye (2020), “ABD, Türkiye’ye CAATSA Yaptırımlarını Açıkladı.” https://tr.sputniknews.com/abd/202012141043402017-abd-turkiyeye-caatsa-s400-yaptirimlarini-aciklad i (12.05.2021).
• SSB (2021a), “Savunma Sanayimiz.” https://www.ssb.gov.tr/WebSite/contentlist.aspx?PageID=47&LangID=1 (10.05.2021).
• SSB (2021b), “Hakkımızda.” https://www.ssb.gov.tr/WebSite/contentlist.aspx?PageID=39&LangID=1 (10.05.2021).
• Şenel, Esra (2009), 1975-1978 Yılları Arasında Türkiye’ye Uygulanan Ambargonun Türk Savunma Sanayine ve Teknoloji Yönetimine Etkisinin Analizi (Yayınlanmamış Doktora Tezi) (Ankara: Kara Harp Okulu).
• Tanner, Stephen (2005), Bush’ların Savaşı: Askeri Liderler Olarak Bir Baba ve Oğlun Portresi (1. Baskı) (Ankara: Elips Kitap) (Çev. Ayşe Doğancı).
• Tierney, Dominic (2005), “Irrevelant or Malevolent? UN Arms Embargoes in Civil Wars”, Review of International Studies, 31 (4): 645-664.
• U.S. Department of State (2021), “Sections 231 and 235.” https://www.state.gov/countering-americas-adversarie s- through-sanctions-act-of-2017 /sections-231-and-235/ (12.05.2021).
• Ünlühisarcıklı, Özgür (2020), “S-400’lerin Türkiye’ye kazandırdığı ve kaybettirdikleri.” https://www.dw.com/tr/s-400lerin-türkiyeye-kazandırdığıve-kaybettirdikleri/a-55948140 (13.05.2021).
• Viotti, Paul R. ve Mark V. Kauppi (2014), Uluslararası İlişkiler ve Dünya Siyaseti (5. Baskı) (Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık) (Çev. Ayşe Özbay Erozan).
• Wall, Christopher R., Nancy A. Fischer, Aaron R. Hutman ve Theblin Oscar (2020), “New U.S. Sanctions Target Turkey’s Defense Sector.” https://www.globaltradeandsanctionslaw.com/us-sanctions-target- turkeys-defense-sector (12.05.2021).