Atatürk Orman Çiftliği Müze ve Sergi Salonu’nun Türkiye’deki Gastronomi Müzeleri Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 43 - 64, 18.01.2024

Feridun Aydınlı Birsen Bulut Solak

Öz

Gastronomi müzeleri, mutfak kültürlerinin korunmasında, sürdürülebilirliğinde, gelecek nesillere aktarılması ve destinasyon çekicilik unsuru olarak değerlendirilmesinde oldukça önemli roller üstlenmektedir. Kâr amacı olmayan ve birçok tema etrafında şekillenen gastronomi müzelerine olan ilgi son yıllarda artış göstermekle birlikte bu müzeler destinasyon ve ülkelere turizm açısından çekicilik unsuru yaratmaktadır. Bu doğrultuda, Cumhuriyetin ilk yıllarındaki tarımsal faaliyetleri yansıtan Atatürk Orman Çiftliği Müze ve Sergi Salonu’nun destinasyon çekicilik unsuru olarak kullanımı ve bölgenin turizm potansiyeline katkısının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Araştırma kapsamında müzede görev yapan iki yetkili ve bir personel olmak üzere üç kişi ile yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yaklaşımlarından görüşme tekniği ve gözlem kullanılmıştır. Görüşmeler sonucunda müzenin kurulduğu yıllarda turizm etkinliklerine yoğun olarak ev sahipliği yaptığı tespit edilmiştir. Ancak müzenin tanıtım faaliyetlerinde yaşadığı eksikler ve bölgede yaşanan değişim nedeniyle ziyaretçi sayısında düşüşler görülmüştür. Araştırma sonucunda müze yetkililerine ve tüm paydaşlara yönelik gastronomi müzeleriyle ilgili öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk Orman Çiftliği Müzesi, destinasyon çekiliği, gastronomi müzesi

Evaluation of Atatürk Forest Farm Museum and Exhibition Hall in terms of Gastronomy Museums in Turkey

Öz

Gastronomy museums play very important roles in the preservation and sustainability of culinary cultures which transfer to future generations, and are utilized as a destination attraction factor. While the interest in gastronomy museums, which are not for profit and shaped around many themes, has increased in recent years, these museums create an attraction factor for destinations and countries in terms of tourism. In this direction, it is aimed to determine the use of Atatürk Forest Farm Museum and Exhibition Hall, which reflects the agricultural activities in the first years of the Republic, as a destination attraction element and its contribution to the tourism potential of the region. Within the scope of the research, face-to-face interviews were conducted with three people, two officials and one staff member working in the museum. Interview technique and observation from qualitative research approaches were used in the study. As a result of the interviews, it was determined that the museum hosted tourism activities intensively in the years it was established. However, the number of visitors has decreased due to the deficiencies experienced by the museum in promotional activities and the change in the region as well. As a result of the research, some suggestions were developed for museum authorities and all stakeholders.

Anahtar Kelimeler

Atatürk Forest Farm Museum, Attraction of Destination, Gastronomy Museum.

Kaynakça

• Ağcakaya, H., Can, İ. I. (2019). Somut olmayan kültürel miras kapsamında mutfak kültürünün sürdürülebilirliği: Türkiye’deki gastronomi müzeleri örneği. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 3(4), 788-804.
• Algün, V. (2016). Gastronomik bir öge olarak üzümün görsel sanatlardaki biçimleri: Sosyo-kültürel ve tarihsel bir inceleme, (Tez no: 441047), [Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi], Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Atatürk Orman Çiftliği. (2023). Gezi yerlerimiz. https://www.aoc.gov.tr/Portal/AnaSayfa adresinden 25.08.2023 tarihinde alınmıştır.
• Bağıran Özşeker, D. (2016). Gastronomi kavramı: tanımı ve gelişimi. H. Kurgun, D. Bağıran Özşeker (Ed.) Gastronomi ve turizm içinde, (s. 7). Detay Yayıncılık.
• Baycar, A. (2022). Yerel gastronomik kimlik oluşum unsuru olarak gastronomi müzeleri: safranbolu türk kahve müzesi örneği. Aydın Gastronomy, 6(2), 119-136.
• Bekar, A., Arman, S., Sürücü, Ç. (2017). Turizmde çekicilik unsuru olarak gastronomi müzeleri: Marmaris Bal Evi örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(42), 468-477.
• Boudan, C. (2006). Mutfak savaşları. Ayrıntı Yayınları.
• Bozagcı, E. C., Çevik, A. (2021). Destinasyon çekim gücü olarak gastronomi müzeleri: Safranbolu Türk Kahve Müzesi örneği. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(2), 320-330.
• Ceyhun Sezgin, A., Şanlıer, N. (2018). Sürdürülebilir turizm kapsamında gastronomi müzelerinin değerlendirilmesi. F. Yamaner, E. Eyuboğlu (Ed.) İnsan, toplum ve spor bilimleri araştırma örnekleri içinde, (s. 215-233). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ceyhun Sezgin, A., Akbıyuk, T. (2021). Dünyadaki gastronomi müzelerinin tematik analizi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 9(1), 153-184. Cömert, M., Özkaya, F. D. (2014). Gastronomi turizminde Türk mutfağının önemi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2(2), 62-66.
• Çakıcı, S., Sırtlı, A., Korkmaz, M. (2021). Gökçeada’ya ait gastronomik değerlerin sürdürülebilirliğinin sağlanmasına yönelik bir araştırma: Gastronomi müzesi önerisi. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 5(2), 302-335.
• Çekal, N., Doğan, E., Aktürk, H. (2022). Türkiye’de gastronomi müzeleri ve özellikleri. Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 5(11), 1655-1673. Çetin, M., Küçükkömürler, S. (2019). Destinasyon çekicilik unsuru olarak gastronomi müzeleri: Oleatrium Zeytin ve Zeytinyağı Tarihi Müzesi örneği. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 22(1), 1-17.
• Demir, O. Ö. (2017). Nitel Araştırma Yöntemleri. K. Böke (Ed.) Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri içinde, (s. 287-318). Alfa Yayınları.
• Demirci, B. (2021). Türkiye’deki gastronomi müzelerinin web sitelerinin içerik analizi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 1184-1199.
• Dengiz, O., Usul, M., Keçeci, M. (2006). Atatürk Orman Çiftliği arazilerinin tarımsal kullanım durumlarının değerlendirilmesi. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(1), 55-64.
• Deveci, B., Türkmen, S., Avcıkurt, C. (2013). Kırsal turizm ile gastronomi turizmi ilişkisi: Bigadiç örneği. International Journal of Social and Economic Sciences, 3(2), 29-34.
• du Rand, G. E., Heath, E. (2006). Towards a framework for food tourism as an element of destination marketing. Current issues in tourism, 9(3), 206-234.
• Enes, K. (2013). Ankara'nın kongre turizmi potansiyeli (Tez no: 328897) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Gün, C. (2021). Dünyada ve Türkiye'de şarap turizmi: Ankara şarap turizmi üzerine bir araştırma. (Tez no: 710731) [Yüksek lisans tezi, Atılım Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Hatipoğlu, A. (2010). İnançların gastronomi üzerine etkileri; Bodrum’daki beş yıldızlı otellerin mutfak yöneticilerinin görüşlerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma (Tez no: 273179) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Hjalager, A.-M., Richards, G. (2002). Tourism and gastronomy (Vol. 11). London: Routledge. International Council of Museums (2022). Museum definition. https://icom.museum/en/resources/standards-guidelines/museum-definition adresinden 30.08.2022 tarihinde alınmıştır.
• Kırbaç, K., Bucak, T. (2022). Yerel gıda ürünlerinin sürdürülebilirliğinde gastronomi müzelerinin önemi: Kars Zavot Ekomüze örneği. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(2), 581-603.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (2022). Müze İstatistikleri. https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-43336/muze-istatistikleri.html adresinden 09.09.2022 tarihinde alınmıştır.
• Lokman, U., Yarmacı, N., Güdül, H. (2022). Turizmde çekicilik unsuru olarak gastronomi müzeleri: Adatepe Zeytinyağı Müzesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(1), 380-399.
• Mankan, E. (2017). Destinasyon pazarlamasında çekici bir faktör olarak Türkiye'deki gastronomi müzeleri örneği. Turkish Studies, 14(2), 641-654.
• Miral Çavdırlı, C., Adan Gök, Ö. (2020). Müzeler ve kültürel mirasın sürdürülebilirliği: Köstem Zeytinyağı Müzesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(3), 2241-2262.
• Müzeler İç Hizmetler Yönetmeliği. (1990). https://teftis.ktb.gov.tr/TR-14442/muzeler-ic-hizmetler-yonetmeligi.html adresinden 30.08.2022 tarihinde alınmıştır . Nur’Aeni, N., Suwatno, S., Setyorini, H.P.D., Herlina, H. (2019). Public relations strategy in improving museum image as public education vehicle and tourist attraction. A. Komariah, T. C. Kurniatun, D.A. Kurniady, R.Anggorowati (Ed.), Proceedings of the 2nd International Conference on Research of Educational Administration and Management (ICREAM 2018) içinde (s. 386-399). Atlantis Press.
• Özdemir, G., Dülger Altıner, D. (2019). Gastronomi kavramları ve gastronomi turizmi üzerine bir inceleme. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 1-14.
• Özgören, F. (2007). Boş zaman pazarlaması ve müzecilikte bir uygulama, [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], İstanbul Marmara Üniversitesi.
• Rubin, H. J., Rubin, I. S. (1995). Qualitative Interviewing: The Art of Hearing Data. Sage Publications.
• Sandıkçı, M., Mutlu, A. S., Mutlu, H. (2019). Türkiye’deki gastronomi müzelerinin turistik sunum farklılıkları açısından araştırılması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(68), 1211-1231.
• Sarıışık, M., Özbay, G. (2015). Gastronomi turizmi üzerine bir literatür incelemesi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 26(2), 264-278.
• Savaşkan, Y. (2021). Türkiye’deki gastronomi müzelerine genel bakış. Journal of Tourism Studies, 3(2), 61-78.
• Savaşkan, Y., Çavuş, Ş. (2021). Gastronomi temalı müzelerin ziyaretçi deneyimlerinin incelenmesi: Adatepe Zeytinyağı Müzesi örneği. 2nd International Congress of New Generations and New Trends in Tourism Proceeding Book içinde (s. 93-114). Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi.
• Seyitoğlu, F., Ivanov, S. (2020). A conceptual study of the strategic role of gastronomy in tourism destinations. International Journal of Gastronomy and Food Science, 21, 100230 1-17. https://doi.org/10.1016/j.ijgfs.2020.100230
• Shaharir, S. A., Zanuddin, H. (2018). Museum institutions in the digital age: the insights of Malaysian Museums’ use of facebook. The Journal of Social Sciences Research, 2, 357-366.
• Sormaz, Ü., Güneş, E. (2016). Traditional culinary museums. International Journal of Humanities and Social Science Invention, 5(6), 27-31.
• Soruç, K. (2021). Mutfak kültürünün sürdürülebilirliğinde gastronomi müzelerinin rolü, (Tez no: 636310) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Şahin, Ö., Aydın, A. (2017). A cultural, gastronomic, and touristic asset: The Kuşadası Oleatrium Olive and Olive Oil History Museum case. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(4), 180-199.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Ankara İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2023). Müzeler. https://ankara.ktb.gov.tr/TR-152965/muzeler.html adresinden 27.08.2023 tarihinde alınmıştır.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Ankara Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2023). Ankara’nın 2022 Kültür ve turizm verileri. https://ankara.ktb.gov.tr/Eklenti/112316,2022-kultur-ve-turizm-verileripdf.pdf?0 adresinden 26.08.2023 tarihinde alınmıştır.
• Toptaş, A. (2020). Kültür turizminin kadın girişimcilerin yaptıkları yeniliklere etkisi: Boğatepe Köyü’nün örnek vaka analizi ile incelenmesi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4 (4), 3378-3391.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2022). Kültürel Miras, 2021. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kulturel-Miras-2021-45687 adresinden 09.09.2022 tarihinde alınmıştır.
• Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel biraraştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24, 543-559.
• Ülkenli, Z. K. (2017). İç içe iki genç Cumhuriyet ütopyası ve dönüşümleri:Ankara ve Atatürk Orman Çiftliği. Ankara Araştırmaları Dergisi, 5(1), 27-72.
• World Tourism Organization. (2017). Second global report on gastronomy tourism. https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284418701 adresinden 10.07.2022 tarihinde alınmıştır.
• Wolcott, H. F. (1994). Transforming qualitative data: Description, analysis, and interpretation. Sage Publications.
• Yeşilyurt, H., Arıca, R. (2018). Mutfak müzesi ziyaretçilerinin deneyimlerinin incelenmesi: Emine Göğüş Mutfak Müzesi örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 60-70.
• Yılmaz, H., Şenel, P. (2014). Turistik bir çekicilik olarak gastronomi müzeleri. A. Kılıçlar (Ed.), 5. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı içinde (s. 499-510). Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi.