Kuru meyve ihracatını etkileyen gıda güvenliği ve üretim faktörlerinin analizi: Ege Bölgesi’nde bir uygulama

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 331 - 342, 03.12.2021

Belgin Şensoy Ebru Saygılı Seher Gören Yargı

https://doi.org/10.29278/azd.833057

Öz

Bu çalışmanın amacı, Ege Bölgesi’ndeki kuru meyve ihracatçılarının yaşadığı sorunların analiz edilmesi ve çözüm önerileri geliştirilerek ihracat hacminin arttırılmasının sağlanmasıdır. Araştırmada anket çalışması ile faktör analizi yapılarak faktörler ve ağırlıkları; regresyon analizi yapılarak ihracat hacminin etkisine sebep olan bileşenler tespit edilmiştir. Çalışmada kuru meyve ihracatının artırılmasına etki eden değişkenlerin bulunması amacıyla, Ege Bölgesi’ndeki 74 şirketten elde edilen verilere çoklu regresyon modeli ve faktör analizi uygulanmıştır. Sonuç olarak, firmanın yıllık ihracat hacminde, firmanın organik ürün ihracat yüzdesi ile firmanın çalışan sayısı değişkenlerinin önemli bir etkiye sahip olduğu gözlemlenmiştir. Firmaların çalışan sayısı ve organik ürün ihracat yüzdesi arttıkça firmaların yıllık ihracat hacmi de artmaktadır. Faktör analizi sonuçlarına göre 37 bileşene ilişkin 8 ana faktör belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kuru Meyve İhracatçıları, İhracat Hacmi, Kuru Meyve İhracatı, Faktör Analizi, Regresyon Analizi

Kaynakça

• Aba, G.Ö. ve Işın, Ş. (2014, Eylül). Dünyada ve Türkiye’de iyi tarım uygulamalarının gelişimi. XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, Samsun.
• Anonim (a) (2019). https://www.enerjiatlasi.com/elektrik-fiyatlari/ (Erişim tarihi: 12.02.2019).
• Ataseven, Y. ve Güneş, E. (2008). Türkiye’de işlenmiş organik tarım ürünleri üretimi ve ticaretindeki gelişmeler. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 25-33.
• Aydın, B., Özkan, E., Aktürk, D., Kiracı, M.A. ve Hurma, H. (2015). Kırklareli, Edirne, Tekirdağ ve Çanakkale illerinde üreticilerin iyi tarım uygulamalarına yaklaşımı. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 28-41.
• Cengiz, F. ve Yücel, E. (2017). Pazarlama faaliyetleri için fuarların önemi. Adnan Menderes Üniversitesi Seyehat ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 12, 72-80.
• Çobanoğlu, F. ve Işın, F. (2009). Organik kuru incir üreticilerinin organik tarım sistemi tercihini etkileyen kriterlerin analitik hiyerarşi süreci ile analizi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 15(2), 63-71.
• Çukur, F. ve Çukur, T. (2017). Coğrafi işaretli ürünlerin kırsal kalkınma açısından değerlendirilmesi: Muğla ili örneği. Tarım Ekonomisi Dergisi, 23(2), 187-194.
• Demirağ, K. ve Yılmaz, H. (2009). Gıda güvenliği, sürdürülebilirliği ve yerel yönetimler. TMMOB İzmir Kent Sempozyumu, İzmir.
• Doğan, Z., Arslan, S. ve Berkman, A. N. (2015). Türkiye'de tarım sektörünün iktisadi gelişimi ve sorunları: tarihsel bir bakış. Academic Review of Economics & Administrative Sciences, 8(1).
• Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Genel Sekreterliği (2015). Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği, 2015/2016 Sezonu Çalışma Raporu, http://www.eib.org.tr/bilgi-merkezi-raporlar.asp (Erişim Tarihi: 10.12.2019).
• Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Genel Sekreterliği (2017). III. Kuru Meyve Çalıştayı Sonuç Raporu, http://www.eib.org.tr/bilgi-merkezi-raporlar.asp (Erişim Tarihi: 23.11.2019).
• Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Genel Sekreterliği (2018a). Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği, 2017/2018 Sezonu Çalışma Raporu, http://www.eib.org.tr/bilgi-merkezi-raporlar.asp (Erişim Tarihi: 23.11.2019).
• Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Genel Sekreterliği (2018b). Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği, 2013/2014 Sezonu Çalışma Raporu, http://www.eib.org.tr/bilgi-merkezi-raporlar.asp (Erişim Tarihi: 05.11.2019).
• Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Genel Sekreterliği. (2018c). Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği, 2014/2015 Sezonu Çalışma Raporu, http://www.eib.org.tr/bilgi-merkezi-raporlar.asp (Erişim Tarihi: 10.10.2019).
• Ege İhracatçı Birlikleri (2019). http://www.eib.org.tr, (Erişim Tarihi: 25.12.2019).
• Ekmekci, K. ve Acar, A. İ., & Yurtlu, Y.B. ve Hasdemir, M. (2012). İyi tarım uygulamalarının tarımsal mekanizasyon açısından değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 26(1), 97-103.
• Erkan, N., Ü. Alakavuk, D. ve Tosun, Y. Ş. (2008). Gıda sanayinde kullanılan kalite güvence sistemleri. Journal of Fisheriessciences Derleme Makalesi, 2(1), 88-99.
• Erkmen, O. (2010). Gıda kaynaklı tehlikeler ve güvenli gıda üretimi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 53, 220-235.
• Genez, A. Ş. (2018). Kriz dönemlerinde döviz kuru değişimi ve değişimin Türkiye ihracatına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye.
• Gül, M. ve Akpınar, M.G. (2006). Dünya ve Türkiye meyve üretimindeki gelişmelerin incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(1), 15-27.
• İloğlu, N. (2014). Coğrafi işaretlerin tescili ve denetimi üzerine farklı ülke sistemlerinin incelenmesi ve Türkiye uygulaması. Uzmanlık Tezi, T.C. Türk Patent Enstitüsü Markalar Dairesi Başkanlığı, Ankara, Türkiye.
• İstanbul İhracatçı Birlikleri (İİB) Genel Sekreterliği (2019) http://www.iib.org.tr/tr/birliklerimiz-kuru-meyve-ve-mamulleri-ihracatcilari-birligi.html (Erişim tarihi: 16.05.2019).
• Kan, M. ve Gülçubuk, B. (2008). Kırsal ekonominin canlanmasında ve yerel sahiplenmede coğrafi işaretler. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 57-66.
• Koçak, N. (2007). Gıda güvenliği yönetim sistemleri uygulama sürecinde temel adımlar. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(4), 135-157.
• Kuruçaylı, H. ve Şen, F. (2017). Kurutulmuş organik kuru üzüm meyvelerinde farklı ambalajların raf ömrü süresince kaliteye etkileri. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Dergisi, 14(2), 75-79.
• Özdede, A. (2010). Bir yükseköğretim kurumunda: ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Belgesi’ne sahip olan ve olmayan birimler arasındaki örgüt iklimi farklılıkları: Dokuz Eylül Üniversitesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Toplam Kalite Yönetimi Anabilim Dalı Toplam Kalite Yönetimi Programı, İzmir, Türkiye.
• T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü (2018). Çekirdeksiz Kuru Üzüm Raporu, https://ticaret.gov.tr/data/5d41e59913b87639ac9e02e8/3b2ba45225a22c82570042d14b4de7ef.pdf (Erişim tarihi: 28.03.2019).
• Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) (2010). Türkiye 2023 İhracat Stratejisi Sektörel Kırılım Projesi. Kuru meyve ve mamülleri sektörü, Proje Raporu, http://www.tim.org.tr, (Erişim tarihi: 15.03.2019).
• Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) (2019). http://www.tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari.html (Erişim tarihi: 06.03.2019).