Examination of Studies on the Evaluation of Science Curriculum

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 2, 736 - 757, 28.12.2023

Güngör Yumuşak

https://doi.org/10.51460/baebd.1193879

Öz

Fen Programlarının Değerlendirilmesine Yönelik Araştırmaların İncelenmesi

Öz

Bu çalışma, 2018 yılında uygulanmaya başlanan fen bilimleri dersi öğretim programlarını değerlendirme araştırmalarının, genel özellikler bakımından incelenmesini ve sonuçlarının sentezlenmesini içeren bir meta-sentez çalışmasıdır. Çalışma kapsamında fen programlarının değerlendirilmesini esas alan 10 makale ve 4 lisans üstü tez çalışmasına ulaşılmıştır. Genel özellikleri bakımından incelendiğinde; araştırmaların büyük bir kısmının yalnızca öğretmen görüşlerinin alınması ile gerçekleştirildiği, daha çok durum çalışması deseni ile yürütüldüğü ve veri toplamada görüşme tekniğinin kullanıldığı görülmüştür. Ayrıca araştırmalarda değerlendirmelerin çoğunlukla bir program değerlendirme modelinden bağımsız bir şekilde gerçekleştirildiği belirlenmiştir. Araştırmaların sonuçları incelendiğinde; öğretmenlerin fen programı kazanımlarını öğrenci düzeyine uygunluk bakımından büyük ölçüde olumlu karşıladıkları, kazanımları açık ve anlaşılır buldukları tekrarlanan sonuçlar arasındadır. Bunun yanında, incelenen araştırma sonuçlarında sıklıkla, programın içeriği kazanımlara paralel bir şekilde öğrenci seviyesine ve ilgisine uygun bulunmuştur. Programın eğitim durumları önerileri olumlu bulunmakla birlikte, öğretmenlerin hizmet içi eğitime ihtiyaç duydukları noktasında araştırmalar birbirini destekleyen sonuçlar ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Program değerlendirme, program geliştirme, fen programları.

Kaynakça

• Akşit, N. (2007). Educational reform in Turkey. International Journal of Educational Development, 27, 129-137.
• *Aslan, M. ve Erden, R. Z. (2018). Beşinci sınıf fen bilimleri öğretim programının değerlendirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 12(2), 508-537.
• Ayvazoğlu, Ş. (2019). Ortaokul 5. sınıf düzeyinde fen bilimleri dersi öğretimi yapan öğretmenlerin 2017 yılında güncellenen fen bilimleri dersi öğretim programıyla ilgili görüşleri ve değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Erzincan Binali
• Yıldırım Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzincan.
• Aztekin, S., & Şener, Z. T. (2015). Türkiye’de matematik eğitimi alanındaki matematiksel modelleme araştırmalarının içerik analizi: Bir meta-sentez çalışması. Eğitim ve Bilim, 40(178).
• Bakar, E., Keleş, Ö. ve Koçakoğlu, M. (2009). Öğretmenlerin MEB 6. sınıf fen ve teknoloji dersi kitap setleriyle ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), 41-50.
• Balbağ, Z. ve Karaer, G. (2016). Fen bilgisi öğretmenlerinin fen öğretiminde karşılaştıkları sorunlara yönelik öğretmen görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3 (1), 1-11.
• Balıkçı, Ç., Tüysüz, C., Taşdere, A. ve İnel Ekici, D. (2021). Fen bı̇lı̇mlerı̇ dersı̇ öğretı̇m programına yönelı̇k öğretmen görüşlerı̇nı̇n bağlam-gı̇rdı̇-süreç-ürün (CIPP) modelı̇ne göre tespı̇tı̇. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(3), 39-67.
• Başıbeyaz, İ. (2016). Üçüncü sınıf fen bilimleri dersi öğretim programının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Bayram, K. (2021). Meta-Sentez Desen. Abdulkadir Uzunöz (Ed.) içinde, Bilimsel Araştırma Becerileri ve Araştırmalarda Güncel Desenler (s. 257-290). Ankara: Pegem A.
• Beyaztaş D. İ., Kaptı, S. B. ve Senemoğlu, N. (2013). Cumhuriyetten günümüze ilkokul/ilköğretim programlarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(2) , 319-344.
• Cengiz, E. (2019). Fen bilgisi öğretmenlerinin 2018 yılında güncellenen fen bilimleri (5,6,7 ve 8) dersi öğretim programlarına ilişkin düşünceleri. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 125-141.
• Cevizci, E. (2017). Fen bilimleri dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kastamonu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kastamonu.
• Çalık, M. ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38.
• Çevik, A., Ezberci Çevik, E., Saylan Kırmızıgül, A. ve Kaya, H. (2018). 5. Sınıf fen bilimleri dersi yeni öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri. Anadolu Öğretmen Dergisi, 2(2), 29-56.
• Danişman, Ş. ve Karadağ, E. (2015). Öğrenme alanları ve kazanımlar bağlamında 2005 ve 2013 beşinci sınıf matematik öğretim programlarının karşılaştırılması. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 6(3), 380-398.
• Demirel, Ö. (2020). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem A.
• Deveci, Ö. ve Aykaç, N. (2018). Temel eğitimde yaşanan sorunları inceleyen çalışmaların değerlendirilmesi: Bir meta-sentez çalışması. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(1), 277-301. doi:10.14689/issn.2148-2624.1.7c1s.13m
• ERG (2017) Eğitimi İzleme Raporu 2017-2018: Eğitimin içeriği. [Çevrim-içi: http://www.egitimreformugirisimi.org/wpcontent/uploads/2017/03/EgitiminIcerigi], Erişim tarihi: 10.01.2022.
• Ertekin, E. ve Bozkurt, B. Ü. (2020). Türkçe Dersi Öğretim Programlarını Değerlendirmeye Yönelik Araştırma Bulgularının İncelenmesi: Bir Meta-Sentez Çalışması. Journal of Language Education and Research, 6 (2), 613-634 . DOI: 10.31464/jlere.767806
• Gedik, N. B. (2017). 3. Sınıf fen bilimleri dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
• Göçer, A. ve Aktürk, Y. (2015). İlk ve ortaokul öğretmenlerinin öğretmen kılavuz kitabına yönelik algıları: metafor analizi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2015 (4) , 186-199.
• Gökmenoğlu, T. (2014). Geniş açı: modeller ve yaklaşımlar açısından Türkiye’de program değerlendirme çalışmaları. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 4(7), 55-70.
• Gümüş, S. (2018). Nitel Araştırmaların Sistematik Derlemesi: Metasentez. Eğitim Yönetiminde Araştırma içinde (s. 533-550), Ankara: Pegem A.
• Gürdal, B. (2021). 2018 yılında güncellenen 6. Sınıf fen bilimleri öğretim programı ve uygulamaları hakkındaki öğretmen görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• İnal, Z. ve Aydın, A. (2015). Madde ve ısı ünitesinin öğretilmesinde model kullanımının akademik başarıya ve bilgilerin kalıcılığına etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 19-37.
• Karaman, P. ve Karaman, A. (2016). Fen bilimleri öğretmenlerinin yenilenen fen bilimleri öğretim programına yönelik görüşleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (1), 243-269.
• Karataş, S. ve Ocak, G. (2021). 5. sınıf öğrencilerinin matematik, fen bilimleri ve türkçe dersleri kazanımlarına ulaşma düzeylerinin incelenmesi: veri madenciliği çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (1), 118-137.
• Keskinkılıç Yumuşak, G. (2017). 2005 fen ve teknoloji ve 2013 fen bilimleri öğretim programı madde ve değişim öğrenme alanı kazanımlarının karşılaştırmalı analizi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 596-613.
• Kırıkkaya, E. B. (2009). İlköğretim okullarındaki fen öğretmenlerinin fen ve teknoloji programına ilişkin görüşleri. Journal of Turkish Science Education, 6(1), 133-148.
• Koca, M., Karabulut, B. ve Türkoğlu, İ. (2021). Güncellenen 2018 fen bilimleri öğretim programına ı̇lişkin fen bilimleri öğretmenlerinin görüşleri: Malatya ve Diyarbakır örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31 (2), 717-730.
• Konur, K. B., Ayas, A. ve Konur, B. (2010). Fen ve teknoloji dersi kılavuz kitaplarının kullanım sürecine ilişkin öğretmen görüşleri. Milli Eğitim 185: 227-239
• Köder, M. (2019). 2018 ilkokul fen bilimleri dersi öğretim programının getirdiği yenilikler ve programın sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Kubat, U. (2015). Beşinci sınıf fen bilimleri öğretim programının içerik ve kazanım ilişkisinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Turkish Studies, 10 (11), 1061-1070.
• Kubat, U. (2016). Fen bilimleri öğretmenlerinin kullandıkları ölçme değerlendirme araçlarının değerlendirilmesi. The Journal of Academic Social Sciences, 37 (37), 449-449.
• Kurt, A ve Erdoğan, M. (2015). Program değerlendirme araştırmalarının içerik analizi ve eğilimleri; 2004-2013 yılları arası. Eğitim ve Bilim, 40 (178).
• Kürüm Yapıcıoğlu, D., Atik Kara, D. ve Sever, D. (2016). Türkiye’de program değerlendirme çalışmalarında eğilimler ve sorunlar: Alan uzmanlarının gözüyle. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 12(6), 91-113.
• MEB (2005). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı. Ankara: MEB Yay.
• MEB (2018). İlköğretim fen bilimleri dersi öğretim programı. Ankara. [Çevrim-içi: www.mufredat.meb.gov.tr], Erişim Tarihi: 16.09.2021.
• Osborne, J. (2007). Science education for the twenty first century. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 3(3), 173-184.
• Osborne, J. (2013). The 21st century challenge for science education: Assessing scientific reasoning. Thinking Skills and Creativity, 10, 265 279. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2013.07.006
• Orhan, A. (2012). Alternatif ölçme ve değerlendirme etkinliklerinin 6. sınıf fen ve teknoloji dersi yaşamımızdaki elektrik ünitesindeki öğrenci başarısına etkisi.Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir.
• Özcan, C. ve Kaptan, F. (2019). 2018 yılı fen bilimleri öğretim programının fen bilimleri için uyarlanmış Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 78-90
• Özcan, H., Oran, Ş. ve Arık, S. (2018). Fen bilimleri dersi 2013 ve 2017 öğretim programlarının öğretmen görüşlerine göre karşılaştırmalı incelenmesi. Başkent University Journal of Education, 5(2), 156-166.
• Öztürk, İ. H. (2011). Curriculum reform and teacher autonomy in Turkey: The case of the history teaching. International Journal of Instruction, 4 (2), 113-128.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Bütün, M. ve Demir S. B., Çev. Ed.). Ankara: Pegem A.
• Polat Tan, G. (2019). Ortaokul 5. sınıf fen bilimleri dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Polat, S. ve Ay, O. (2016). Meta-sentez: Kavramsal bir çözümleme. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4(1), 52-64.
• Saraç, E. ve Yıldırım, M. S. (2019). 2018 fen bilimleri dersi öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri. Academy Journal of Educational Sciences, 3(2), 138-151.
• Soğukpınar, R. ve Gündoğdu, K. (2020). Fen bilimleri dersi ve laboratuvar uygulamalarına yönelik öğrenci ve öğretmen görüşleri: bir durum çalışması. IBAD (8): 275-294
• Solak, E. (2016). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin ısı-sıcaklık konusunda kavramsal anlamalarının incelenmesi ve argümantasyon tabanlı etkinlik önerisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Şahan, E. ve Taşdemir, M (2019). Ortaokul fen bilgisi programının değerlendirilmesi: okul farklılıkları açısından bir durum çalışması. Turkish Studies, 14(4), 2660-2682.
• Tartar, S. (2021). 4. sınıf fen bilimleri dersi öğretim programının uygulanmasına yönelik sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 29(1), 186-200. doi: 10.24106/kefdergi.684819
• TTKB (2017). Millî eğitim bakanlığı ilköğretim ve ortaöğretim öğretim programlarının güncellenmesi. [Çevrim-içi: https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_01/13152934_basYn_aYklamasY_13012017.pdf], Erişim tarii: 20.12.2021.
• TTKB, 2020. Öğretim programlarını değerlendirme raporu. [Çevrim-içi: https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_08/24113242_ogretimprogramlari_dr.pdf] Erişim tarihi: 09.02.2022.
• Tyler, R. W. (1949). Eğitim programlarının ve öğretimin temel ilkeleri (M. E. Rüzgar ve B. Aslan, çev.). Ankara: Pegem A.
• Ulu, M. (2016). Fen bilimleri dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Kırıkkale ili örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırıkkale.
• Unayağyol, S. (2009). Öğretmenlerin fen ve teknoloji programının uygulanması sürecinde karşılaştığı sorunlar ve çözüm önerileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Uşun, S. (2016). Eğitimde program değerlendirme: süreçler, yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Anı yay.
• Ural Keleş, P. (2018). 2017 Fen bilimleri dersi öğretim programı hakkında beşinci sınıf fen bilimleri öğretmenlerinin görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(3), 121-142. DOI:10.14689/issn.2148-2624.1.6c3s6m
• Yaman, S. (2011). Öğretmenlerin fen ve teknoloji dersinde ölçme ve değerlendirme uygulamalarına yönelik algıları. İlköğretim Online, 10(1), 244-256.
• Yenice, N., Özden, B. ve Alpak Tunç, G. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarını Kullanmaya Yönelik Öz Yeterliklerinin İncelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 17-29
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Seçkin Yay: Ankara.
• Yıldırım, B. (2018). 2013 yılı ortaokul 5. sınıf fen bilimleri dersi öğretim programının bağlam-girdi-süreç-ürün (cıpp) modeli ile değerlendirilmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Yıldız, V. A. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programlarına ilişkin öğretmen görüşleri: bir meta-sentez çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (2), 2115-2127.
• Yılmaz, Ö. ve Sanalan, V. A. (2015). Fen öğretiminde katılımlı ve motive edici sınıf ortamı: mobil teknoloji kullanımı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 34(2), 37-50
• Yolcu, O. (2019). Ortaokul fen bilimleri öğretim programının Stufflebeam değerlendirme modeli temelinde öğretmen özerkliği açısından incelenmesi, Yayınlanmamış doktora tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.