Yaratıcı Düşünme Temelli Lisansüstü Tezlerin Eğilimleri Trends of Creative Thinking Based Postgraduate

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 2, 1374 - 1389, 28.12.2023

Koray Öz Ali Türkel

https://doi.org/10.51460/baebd.1381381

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de yaratıcı düşünme becerisi temel alarak yapılandırılan lisansüstü tezlerin içerik analizini yaparak eğilimlerini belirmektir. Bu amaçla, YÖK ulusal tez veri merkezinde “yaratıcı düşünme, yaratıcı düşünce, yaratıcılık, yaratıcı düşünme teknikleri” anahtar sözcükleri ile gelişmiş tarama yapılarak 537 lisansüstü çalışma araştırma kapsamında incelenmiştir. Betimsel nitelikteki bu araştırmada tarama modeli temel alınmıştır. Tezler alan, konu, yıl, öne çıkan kavramlar ve çalışmalarda kullanılan teknikler ekseninde incelenmiştir. Çalışma sonucunda ulaşılan başlıca sonuçlar şöyledir: Lisansüstü tezlerin büyük çoğunluğun eğitim öğretim konuların üzerine yapılandırıldığı görülmektedir. Söz konusu çalışmaların sayısının 2005 yılından itibaren artmaya başladığı ve 2019 yılında en yüksek seviyeye ulaştığını görülmektedir. Sayıca en fazla çalışmanın sosyal bilimler alanında yapıldığı ve uygulamada kolaylık sağlayan tekniklerin tercih edildiği görülmektedir. Lisansüstü çalışmalarda öne çıkan ilk beş kavram şunlardır: Yaratıcılık, yaratıcı düşünme, yaratıcı düşünme teknikleri, Torrrance ve beyin fırtınası. Çalışmada elde edilen sonuçların yaratıcı düşünme konusunda araştırma yapan uzmanlar ve uygulayıcılar için kavramsal bir harita oluşturacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

YARATICILIK, YARATICI DÜŞÜNME, YARATICI DÜŞÜNME TEKNİKLERİ

Kaynakça

• Akyol, B. & Yavuzkurt, T. (2016). Türkiye’de lisansüstü tezlerde eğitim denetimi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 5(2), 908-926. https://doi.org/10.7884/teke.631.
• Ausubel, D. P. (1964). "Some psychological and educational limitations of learning by discovery." The arithmetic teacher, 11(5),290-302.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. ve Kılıç, E. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Canbulut, F., & Demirtaş, B. (2022). Application of triz inventive principles to innovate the multi-tool drill machine Çok takımlı matkap tezgâhını yenilemek için triz yaratıcı ilkelerin uygulanması. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 37(1).
• Demirel, Ö. (1995). Genel Öğretim Yöntemleri. Usem Yayınları.
• Dolmaz, M. & İlhan, G. O. (2020). Trends of graduate theses with the subject of education and training conducted on creativity. World Journal of Education, 10(5), 61-79.
• Eğmir, E., Keskin, A., & Pektaş, F. (2020). Yaratıcı düşünme uygulamalarının etkisinin incelendiği lisansüstü tezlerin analizi. Language Teaching and Educational Research (LATER), 3(1), 116-135.
• Falkingham, L. T. & Reeves, R. (1998). Context analysis a technique for analysing research in a field, applied to literature on the management of R and D at the section level. Scientometrics, 42(2), 97- 120.
• Guilford, J. P. (1968). Intelligence, creativity, and their educational implications. RR Knapp.
• Gibson, C. (2005). Sound tracks: Popular music, identity and place. London: a ciber briefing paper. University College.
• Guzzo, R.A., Jackson, S. E., ve Katzell R.A. (1987). Meta-Analysis Analysis. Research in organizational behavior, (9), 407-442. Güneş, F. (2012). Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirme. Türklük Bilimi Araştırmaları, (32), 127-146.
• Kapucu, S., & Yıldırım, N. (2007). Mühendislik öğrencilerine TRIZ ile yenilikçi problem çözme tekniklerinin öğretilmesi. Mühendis ve Makina, 48(572), 23-27.
• Karadağ, E. (2009). Eğitim bilimleri alanında yapılmış doktora tezlerinin tematik açıdan incelemesi. Journal of Kirsehir Education Faculty, 10(3), 75-87.
• Küçük, O. (2003). Yenilikçi yaratıcı problem çözme yaklaşımı (TRIZ) üzerine bir yazılım hazırlanması (Master's thesis, Uludağ Üniversitesi).
• Küçükoğlu, A. & Ozan, C. (2013). Sınıf öğretmenliği alanındaki lisansüstü tezlere yönelik bir içerik analizi. International Journal of Eurasia Social Sciences, 2013(12), 27-47
• Lowenfeld, V.(1947). Creative and mental growth, New York: Macmillan.
• Malaguzzi, L. (1993). History, ideas, and basic philosophy: an interview with Lella Gandini. In C. Edwards, L. Gandini ve G. Forman (Eds.), The Hundred Languages of Children: The Reggio Emilia Approach- Advanced Reflections. Greenwich, CT: Ablex Publishing.
• MEB (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6, 7, 8. Sınıflar) öğretim programı. MEB.
• MEB (2015). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (6-8. Sınıflar).
• MEB (2015). İlköğretim Türkçe dersi (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
• Oğuz Haçat, S. & Demir, F. B. (2018). Sosyal bilgiler eğitimi üzerine yapılan doktora tezlerinin değerlendirilmesi (2002-2018). Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(15), 948-973.
• Osborn, A. F. (1957). Applied imagination: Priciple and procedures of creative problem-solving. Charles Scribner’s Sons.
• Özyaprak, M. (2016). Yaratıcı düşünme eğitimi: SCAMPER örneği. Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 3(1), 67 -81.
• Parlakoğlu, F. (2004). Yenilikçi yaratıcı problem çözme tekniğinin montaj için tasarım alanına uygulanması (Master's thesis, Uludağ Üniversitesi).
• Rhodes, M. (1961). An analysis of creativity. The Phi Delta Kappan, 42, 7, 305-310.
• Saracaloğlu, S.,Gündoğdu, K., Altın, M., Aksu, N., Kozağaç & Koç, Z. (2014). Yaratıcı düşünme becerisi konusunda 2000 yılı ve sonrasında yayımlanmış makalelerin incelenmesi, Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 62-74.
• Torrance, E., P. (1968). Torrance tests of creative thinking. Personnel Press, Incorporated.
• Tükenmez, A. (2018). Yaratıcı problem çözme tekniği (TRIZ) ile karton ambalajlardaki yırtılma probleminin iyileştirilmesi, Amasya Üniversitesi, yüksek lisans rezi.
• Ulutaş, H. (2022). Triz metodu ile kaynak makinası kullanım kolaylığı= Welding machine easy of use with triz methoud. Sakarya Üniversitesi, yüksek lisans tezi.
• Uysal, B. (2023). Yaratıcı drama ve dil eğitimi temelli lisans üstü tezlerin eğilimleri. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 11(2).
• Uzunarslan, Ş. ve Polatkan, I. (2011). İç mimari tasarım eğitiminde yaratıcılık etkinlikleri. 1. Sanat ve Tasarım Eğitimi Sempozyumu, Başkent Üniversitesi.
• Yenilmez, K., & Yolcu, B. (2007). Öğretmen davranışlarının yaratıcı düşünme becerilerinin gelişimine katkısı. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18, 95-105.
• Yıldırım, A.& Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, (5. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, E. (2004). Yaratıcı problem çözme teorisi ve uygulamaları. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, doktora tezi.