Kastamonu İlinde Doğal Olarak Yayılış Gösteren Şimşirlerin (B. sempervirens) Bazı Morfolojik Özellikleri ve Süs Bitkisi Olarak Değerlendirme Olanakları

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 1, 148 - 163, 29.02.2024

Ömer Sarı Fisun Gürsel Çelikel

https://doi.org/10.24011/barofd.1381840

Öz

Şimşirler (Buxus spp.) herdem yeşil bitkilerdir. Farklı kullanımları olmakla birlikte genel olarak süs bitkisi olarak kullanılırlar. Türkiye’de Karadeniz Bölgesi B. sempervirens’in en fazla yayılış gösterdiği bölgedir. Kastamonu ise bu bölge içerisinde en geniş yayılış alanına sahip illerin başında gelmektedir. Ancak ildeki şimşir popülasyonlarının önemli bir kısmı kurumuştur. Kalan son lokasyonlardan örnekler alınarak çoğaltılmış ve koruma altına alınmıştır. Bu araştırmada, Kastamonu ilinde doğal olarak yetişen şimşirlerin bitkisel özellikleri belirlenerek bölgenin şimşir popülasyonu tanımlanmıştır. Araştırmada ortalama bitki boyu 11.0-28.0 cm, bitki eni 8.7-25.7 cm, ana gövde uzunluğu 3.1-11.0 cm, ana gövde çapı 2.1-5.3 mm, ana gövde boğum arası uzunluk 8.5-18.4 mm, yandal uzunluğu 5.7-17.2 cm, yandal çapı 0.81-3.1 mm, yandal boğum arası uzunluğu 8.1-15.4 mm, yandal gövde açısı 41.7°-63.3°, yandal sayısı 2.3-7.7 adet, sürgün uzunluğu 4.1-11 cm, sürgün çapı 0.61-0.96 mm, sürgün boğum arası uzunluğu 7.3-22.6 mm, sürgün sayısı 2-12 adet, yaprak uzunluğu 1.5-2.9 cm, yaprak eni 0.94-1.62 cm, yaprak sapı uzunluğu 0.18- 0.72 mm ve yaprak sapı çapı 0.25-0.71 mm arasında ölçülmüştür. Bitki boyu ile bitki eni, sürgün boyu, ana gövde uzunluğu ve yandal boğum uzunluğu arasında pozitif ve anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Yine bitki eni ile sürgün boyu ve ana gövde çapı arasında, ana gövde uzunluğu ile yandal boğum uzunluğu ve yaprak eni arasında da benzer bir ilişki vardır. Ana gövde boğum uzunluğu ile yaprak sap çapı arasında, sürgün boyu ile sürgün boğum uzunluğu ve yaprak sap uzunluğu ve sürgün çapı ile yaprak sap çapı arasında da pozitif bir ilişkinin olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

B. sempervirens, Kastamonu, morfolojik karakterizasyon, doğal bitkiler, süs bitkileri

Destekleyen Kurum

Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Teşekkür

Bu çalışma, Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (Proje No: TAGEM/BBAD/Ü/19/A1/P2/1071) tarafından desteklenmiştir. 5. Uluslarası Odundışı Orman Ürünleri Sempozyumu’nda 5152 abstract nolu bildiri olarak sunulmuştur.

Some Morphological Characteristics of Boxwoods (B. sempervirens) Distributed Naturally in Kastamonu Province and Evaluations as Ornamental Plants

Öz

Boxwoods (Buxus spp.) are evergreen plants. Although they have different uses, they are generally used as an ornamental plants. In Turkey, the Black Sea Region is the region where B. sempervirens is most common place. Kastamonu is one of the provinces with the widest distribution area in this region. However, a significant part of the boxwood populations in the province has dried up. Propagation material samples as cutting were taken from the last remaining locations and they were propagated and plants therefore were taken under protection. In this study, the vegetative characteristics of the naturally grown boxwoods in Kastamonu province were determined and the boxwood population of the region was defined. According to the results, the average plant height is between 11 and 28 cm, plant width is 8.7-25.7 cm, main stem length is 3.1-11.0 cm, main stem diameter is 2.1-5.3 mm, internode length of the main stem is between 8.5-18.4 mm, lateral branch length 5.7-17.2 cm, lateral branch diameter 0.81-2.1 mm, lateral branch internode length 8.1-15.4 mm, lateral branch stem angle 41.7°-63.3°, number of lateral branches 2.3-7.7, shoot length 4.1-11 cm, shoot diameter 0.61-0.96 mm, shoot internode length 7.3-32.6 mm, number of shoots 2.3-12, leaf length 1.5-2.9 cm, leaf width 0.94-1.62 cm, petiole length 0.18- 0.72 mm and petiole diameter 0.25-0.71 mm. There were positive and significant relationships among plant height with, plant width, shoot length, main stem length and lateral branch node length. There were also similar relationships among plant width and shoot length and main stem diameter, and among main stem length, lateral branch node length and leaf width. It was also found that there were positive relationships among the main stem node length, petiole diameter, shoot length, shoot node length, petiole length, shoot diameter and petiole diameter.

Anahtar Kelimeler

B. sempervirens, Kastamonu, morphological characterization, natural plants, ornamental plants

Kaynakça

• Ak, K., Sarı, Ö., Altaş, K. ve Yaşar, H. (2021). A new pest in the boxwood fields of Hatay province, Cydalima perspectalis (Walker 1859) (Lepidoptera: Crambidae). Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 22(1), 109-116. https://doi.org/10.17474/artvinofd.893012
• Anonim, (2011). What landscapers want. Nursery Management, Aug 2011:28-30, 39.
• Batdorf, L. R. (2004). Boxwood; an Illustrated Encyclopedia. The American Boxwood Society, Boyce VA. 343 pp. Gottwald, H. (1958). Commercial timbers. Ferdinand Holzmann Verlag, Hamburg. Hermans, D. (2020). Erişim adresi: https://patents.google.com/patent/USPP32273P2/en?q=(%27HER2010B04%27+Buxus)&oq=%27HER2010B04%27+Buxus
• Katerberg, G. (2004). Erişim adresi: https://patents.google.com/patent/USPP15998P2/en?q=(buxus)&inventor=%27Katerberg%27%E2%80%99&oq=+%27Katerberg%27%E2%80%99+buxus
• Köhler, E. (2014). Buxaceae. En: Greuter, W. & Rankin Rodríguez, R. (ed.). Flora de la República de Cuba. Serie A. Plantas Vasculares. Fascículo 19(1). Koeltz Scientific Books. Königstein, Alemania. 124 pp.
• Köhler, E. and Brückner, P. (1982). Die pollenmorphologie der afrikanischen Buxus-und Notobuxus-arten (Buxaceae) und ihre systematische bedeutung. Grana, 21(2), 71-82.
• Larson, PD. (1996). Boxwood: İts History, Cultivation, Propagation and Descriptions. Boyce, VA: Foliar Press VI.
• Larson, PD. (1999). Boxwood: its history, cultivation, propagation and descriptions. Foliar Press, Virginia.
• Mitchell, R., Chitanava, S., Dbar, R., Kramarets, V., Lehtijärvi, A., Matchutadze, I., Mamadashvili, G., Matsiakh, I., Nacambo, S., Papazova-Anakieva, I., Sathyapala, S., Tuniyev, B., Vétek, G., Zukhbaia, M. and Kenis, M. (2018). Identifying the ecological and societal consequences of a decline in Buxus forests in Europe and the Caucasus. Biological Invasions, 20, 3605-3620. https://doi.org/10.1007/s10530-018-1799-8
• Niemiera, A. X. (2018). Selecting landscape plants: Boxwoods. Erişim adresi : https://vtechworks.lib.vt.edu/bitstream/handle/10919/84266/HORT-290.pdf Accessed 25 January 2023.
• Sarı, Ö., Çelikel, F. G. and Yaşar, H. (2022). Current Status and the Last Locations of Turkey’s Native Buxus species (Buxus sempervirens L. and Buxus balearica Lam.) Under Threats. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 8(2), 179-196. https://doi.org/10.24180/ijaws.1073061
• Sarı, Ö. and Çelikel, F. G. (2019). Turkey's Boxwoods (Buxus sempervirens and Buxus balearica) and Current Threats, I.International Ornamental Plants Congress-VII.Süs Bitkileri Kongresi, 9-11 Ekim, Bursa, 383-393. Theplantlist, (2023). Erişim adresi: http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Buxaceae/Buxus/
• USDA-NASS, (2010). Census of Horticultural Specialties-2009. Erişim adresi: http://www.agcensus.usda.gov/Publications/2007/Online_Highlights/Census_of_Horticulture_Specialties/.
• Van Trier, H., and Hermans, D. (2007). Buchs. Eugen Ulmer, Stuttgart
• Van Trier, H., Hermans, D., Theunynck, A. and Dumon, M. (2005). Buxus. Stichting kunstboek.