Sanayisizleşme: Türkiye ve Doğu Asya Ülkeleri

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 28, 207 - 228, 30.11.2023

Sibel Özdemir

https://doi.org/10.47129/bartiniibf.1339982

Öz

Bu çalışmada sanayisizleşme (deindustrialization) olgusuna yönelik farklı yaklaşımlar ele alınmakta ve Türkiye ile Doğu Asya ülkeleri deneyimleri karşılaştırılmaktadır. Kavramın tanımlanmasına ilişkin yapılan çalışmalarda iki yaklaşım öne çıkmaktadır. Yaklaşımlardan birinde sanayinin özellikle de imalat sanayisindeki değişim dikkate alınmaktadır. Diğerinde ise sanayideki toplam çıktı miktarı veya istihdam oranlarıyla ilişkilendiren çalışmalar öne çıkmaktadır. Türkiye’de sanayisizleşme olgusunun öne sürdüğü imalat sanayisinin toplam katma değer içindeki payının ve toplam istihdam içinde payının azalması sonucunda gerçekleşecek olan yapısal dönüşüm sağlanamamıştır. Sanayileşme sürecinde stratejik öneme sahip yabancı sermaye çekme konusunda Doğu Asya ülkelerinin gerisinde kalınmıştır. Doğu Asya ülkeleri devlet destekli stratejik teknoloji politikalarının ve altyapılarının oluşturulması ve yatırım imkânlarının yaratılması gibi stratejik politikaları başarıyla hayata geçirmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Sanayisizleşme, Türkiye, Doğu Asya Ülkeleri

Deindustrialization: Turkey And The East Asian Countries

Öz

In this article, different approaches to deindustrialization are elaborated and different practices in Turkey and the East Asian countries are compared. In those works defined industrialization two approaches are to stand distinguishes. In one approach, change in industry, especially in the manufacturing industry, is considered. In another approach, studies that relate to the total output or employment rates in the industry come to the fore. Structural transformation that will occur as a result of the decrease of the industry's share in total value added and its share in total employment has not been actualized in Turkey. It stayed behind them in attracting foreign capital, which has strategic importance in the industrialization process. As for East Asian countries, strategic areas such as the creation of state-supported strategic technology policies-infrastructures and the creation of investment opportunities were realized through strategic policies implemented under state control.

Anahtar Kelimeler

Deindustrialization, Turkey, the East Asian countries

Kaynakça

• Aydoğuş, O., Çolak, Ö. M. ve Lenger, A. (2012). Türkiye’nin Büyüme Stratejisi: Yapısal Analiz ve Politikalar. Ankara: Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Yayını.
• Balassa, B. (1971). The Structure of Protection in Developing Countries. IBRD (World Bank) and John Hopkins Press.
• Balassa, B. (1986). “Aşamalı Karşılaştırmalı Üstünlükler”. Dışa Açık Ekonomi Üzerine Makaleler. H.A. Hedili (drl.). Maliye ve Gümrük Bakanlığı Yayını. Yayın No: 1986/270.
• Balassa, B. (1986). “Gelişmekte Olan Ülkelerde Dışa Açılma ve Döviz Kuru Politikaları: Türkiye Deneyimi”. Dışa Açık Ekonomi Üzerine Makaleler. H.A. Hedili (drl.). Maliye ve Gümrük Bakanlığı Yayını. Yayın No: 1986/270.
• Bluestone, B. ve Harrison, B. (1982). The Deindustrialization of Amerika. Basic Books.
• Borchert, J. (2007). “Deindustrialization”. Homelessness Handbook, D.Levinson ve M. Ross (drl.). Berkshire Publishing Group.
• Cowell, M. (2015). Dealing with Deindustrialization: Adaptive Reslience in American Midwestern Regions. New York: Routledge.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı (2006). Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), Ankara. www.dpt.gov.tr (Ocak, 2013).
• Ferguson, P.R. ve Ferguson, G. J. (1994). Industrial Economics: Issues and Perspectives. New York University Press.
• Jenkins, R. (2001). “Sanayileşme ve Dünya Ekonomisi”, F. Şenses (ed.), S. Öztürk (çev.), Kalkınma İktisadı: Yükselişi ve Gerilemesi, İstanbul: İletişim Yayınları, 211-254.
• Kazgan, G. (2009). Küreselleşme ve Ulus Devlet. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kepenek, Y. (2012). Türkiye Ekonomisi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (2006). Türkiye Ekonomisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kutscher, R. E., and Valerie, A. P. (1986). “Deindustrilization and tyhe Shift to Services.” Monthly Labor Review (June): 1-5.
• Magaziner, I. ve Reich, R. (1983). “Minding America’s Business: The Decline and Rise of American Economy”, New York: Harcourt Brace.
• Öniş, Z. ve Şenses, F. (2009). “Gelişen Post Washington Mutabakatı’nı (PWM) Yeniden Düşünmek”, Neo-liberal Küreselleşme ve Kalkınma, Seçme Yazılar. F. Şenses (drl.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Öniş, Z. ve Şenses, F. (2009). “Küresel Dinamikler, Ülke içi Koalisyonlar ve Reaktif Devlet: Türkiye’nin Savaş Sonrası Kalkınmasında Önemli Politika Dönüşümleri”, Neo-liberal Küreselleşme ve Kalkınma, Seçme Yazılar. F. Şenses (drl.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Rowthorn, R. ve Ramswamy, R. (1999). Growth, Trade and Deindustrialisation. IMF Staff Paper. Vol:46, No:1. s.18-41.
• Saeger, S.S. (1997). Globalization and Deindustrialization: Myth and Reality in the OECD. Weltwirtschaftliches Archiv, Review of World Economics, Vol: 133, No: 4, s. 579-608.
• Sönmez, A. (2003). Doğu Asya Mucizesi ve Bunalımı, Türkiye İçin Dersler. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayını.
• Sönmez, M. (2016). Sanayisizleşme Anadolu’yu Kurutuyor. Mühendis ve Makina, 57(678), 31-42.
• Stover, R. G., Lichty, M.L. ve Stover, P.W. (1999). Industrial Socities: An Evolutionary Perspective, New Jersey: Prentice Hall.
• Şahin, H. (2007). Türkiye Ekonomisi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Şenses, F. ve Taymaz, E. (2003). Unutulan Bir Toplumsal Amaç: Sanayileşme Ne Oluyor? Ne Olmalı? ODTÜ, Ekonomik Araştırma Merkezi Yayını, 1.sayı. 1-23.
• Şıklar, İ. ve Tonus, Ö. (2007). Is It Possible to Deindustrialize Before Industrialization? The Turkish Case. Journal of Economics, 55(6), 594-611.
• Taymaz, E. ve Voyvoda, E. (2009). “Industrial Restructuringand Technological Capabilities in Turkey”. Turkey and the Global Economy. Neo-Liberal Restructuring and Integration in The post-crisis Era. Z.Öniş ve F.Şenses (drl.). New York: Routledge.
• The United Nations Industrial Development Organization (UNIDO). Statistical Database. http://www.unido.org. (Ocak, 2013).
• Thirlwall, A.P. (2011). Economics of Development: Theory and Evidence. 9. Baskı. Londra: Palgrave Ed.
• Treganna, F. (2009). Characterising Deindustrialisation: An Analysis of Changes in Manufacturing Employment and Output Internationally. Cambridge Journal of Economics. Vol: 33, No:3, s.433-466.
• Treganna, F. (2011). Manufacturing Productivity, Deindustrialization and Reindustrialization. United Nations University. World Institute Development Economic Research Working Paper. No.2011/57. s.5-26.
• T.C. Devlet Planlama Teşkilatı (2003). Türkiye Sanayi Politikası: AB Üyeliği’ne Doğru, Ankara: DPT Yayınları. www.dpt.gov.tr (Aralık 2012).
• T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (2010). Türkiye Sanayi ve Strateji Belgesi (2011-2014), Ankara. www.sanayi.gov.tr (Ocak, 2013).
• Yeldan, E. (2016). “Sanayisizleştirme anlayışı terk edilmeli”. BirGün, (1 Ekim 2016), sayfa 5.