GILLES DELEUZE’DE FELSEFE VE SİNEMATOGRAFİK İMGE

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 2, 111 - 136, 28.12.2023

İkbal Bozkurt Avcı Emin Çelebi

https://doi.org/10.20493/birtop.1388236

Öz

Felsefenin ne olduğu ilk çağlardan bu yana sorulagelmiş ve bu soruya verilen yanıt filozofun bütünüyle dünya görüşünü/tasavvurunu yansıtır olmuştur. Bu soru günümüzde hala sorulmaktadır. Bu soruyu soran düşünürlerden biri de Gilles Deleuze’dür. Deleuze felsefeyi klasik anlamda salt bir düşünme edimi ve teorik bir etkinlik olarak görmez. Ona göre bir kavram üretme etkinliği olan felsefe, düşünce, bilim ve sanatın da içinde olduğu bir yaşam pratiğidir. Dolayısıyla Deleuze, felsefenin asli misyonunu sinemaya yüklemektedir. Bu çalışmanın temel iddiası, her ne kadar varoluşsal felsefeye indirgenemese de Deleuzcü perspektiften sinemanın yaşamsal-varoluşsal bir anlamlandırma etkinliği olduğudur. Çünkü sanatın parçası olduğu bu yaşama pratiği belli ölçülerde varoluşsal olmak zorundadır Bu bağlamda makalede, hareket imge ve zaman imge olarak tasnif edilen sinematografik imgelerden birincisinin modern zamanların düşünme biçimini; ikincisinin ise dünya savaşları sonrasında ortaya çıkan varoluşsal durumları ve postmodern öznenin kavrayışını yansıttığı ileri sürülecektir.

Anahtar Kelimeler

Deleuze, sinema, felsefe, hareket imge, zaman imge, Varoluş

Kaynakça

• Baker, U. (2014). Yüzeybilim Fragmanlar, der. Ege Berensel. İstanbul: Birikim Yayınları.
• Baljkovac, N. (2013). Untimely Affect: Gilles Deleuze and an Ethics of Cinema. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Bazin, A. (2011). Sinema Nedir? çev. İbrahim Şener. İstanbul: Doruk Yayınları.
• Bellour, R. (2021). “Düşüncenin İmgesi: Sanat mı, Felsefe mi, Daha Ötesi mi?", Deleuze’ün Film Felsefesinin İzleri, ed. David N. Rodowick, ss. 25-34. İstanbul: Küre Yayınları.
• Bogue, R. (2021). Deleuze, Sinema ve Felsefe. çev. Ekrem Ekici. İstanbul: Küre Yayınları.
• Bonitzer, P. (2011). Kör Alan ve Dekadrajlar. çev. İzzet Yaşar. İstanbul: Metis Yayınları.
• Bonitzer, P. (2013). Bakış ve Ses. çev. İzzet Yaşar. İstanbul: Metis Yayınları.
• Colebrook, C. (2013). Gilles Deleuze. çev. Cem Soydemir. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Conway, J. (2010). Gilles Deleuze: Affirmation in Philosophy. London & New York: Palgrave Macmillan.
• Deamer, D. (2012). “An Imprint of Godzilla: Deleuze, the Action-Image and Universal History”, Deleuze Connections: Deleuze and Cinema, ed. David Martin-Jones & William Brown, pp. 18-36. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Deamer, D. (2016). Deleuze’s Cinema Books: Three Introductions to the Taxonomy of Images. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Deamer, D. (2018). Cineosis. http://deleuzecinema.com/2018/10/31/cineosis/ (Erişim Tarihi: 12.06.2022.
• Deleuze, G. (1989). Cinema 2: The Time-Image. Trans. by: Hugh Tomlinson & Robert Galeta. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Deleuze, G. (1997). Cinema 1: The Movement-Image. Trans. by: Hugh Tomlinson & Barbara Habberjam. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Deleuze, G. (2003). İki Konferans. çev. Ulus Baker. İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Deleuze, G. (2005). Kant Üzerine Dört Ders. çev. Ulus Baker. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Deleuze, G. (2007). Leibniz Üzerine Beş Ders. çev. Ulus Baker. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Deleuze, G. (2010). Bitik. çev. Ayşe Orhun Gültekin. İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Deleuze, G. (2013). Müzakereler 1972-1990. çev. İnci Uysal. İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Deleuze, G. (2014b). Sinema I: Hareket-İmge. çev. Soner Özdemir. İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Deleuze, G. (2016a). Nietzsche ve Felsefe. çev. Ferhat Taylan. İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Deleuze, G. (2016b). Nietzsche. çev. İlke Karadağ. İstanbul: Otonom Yayıncılık.
• Deleuze, G. (2020). Francis Bacon: Duyumsamanın Mantığı. çev. Can Batukan & Ece Erbay Nahum. İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Deleuze, G. (2021). Sinema II: Zaman-İmge. çev. Burcu Yalım & Emre Koyuncu. İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Deleuze, G., & Guattari, F. (1993). Felsefe Nedir? çev. Turhan Ilgaz. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Deleuze, G., & Guattari, F. (2005). A Thousand Plateaus: Capitalism and Schizophrenia. Trans. by: Brian Massumi. (11th Printing). Minneapolis & London: University of Minnesota Press.
• Elsaesser, T., & Hagener, M. (2014). Film Kuramı: Duyular Yoluyla Bir Giriş. çev. Berhan Soner & Barış Yıldırım. İstanbul: Metis Yayınları.
• Frampton, D. (2013). Filmozofi: Sinemayı Yepyeni Bir Tarzda Anlamak İçin Manifesto. çev. Cem Soydemir. İstanbul: Metis Yayınları.
• Flaxman, G. (2000). “Introduction”, The Brain is the Screen: Deleuze and the Philosophy of Cinema. ed. Gregory Flaxman, pp. 1-57. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Goodchild, P. S. (1993). Chaos and Eternity: Gilles Deleuze and the Question of Philosophy. Phd Thesis. Department of Religious Studies.University of Lancaster.
• İpek, Ö. (2017). Gilles Deleuze Felsefesinde Düşüncenin İmge Hali, Erciyes İletişim Dergisi, 5(1), ss. 282-294.
• Kolker, R. P. (2010). Değişen Bakış: Çağdaş Uluslararası Sinema. çev. Ertan Yılmaz. Ankara: DeKi Basım Yayım.
• Marks, L. U. (1994). A Deleuzian Politics of Hybrid Cinema, Screen, 35(3) Autumn, pp. 244-264.
• Marks, J. (1998). Gilles Deleuze: Vitalism and Multiplicity. London, Sterling & Virginia: Pluto Press.
• Martin-Jones, D. (2014). “Sinemada Hareket-imajlar, Zaman-imajlar ve Melez-imajlar”, Yeni Bir Bakışla Deleuze, ed. Damian Sutton & David Martin-Jones, ss. 109-122. İstanbul: Kolektif Kitap.
• Martin-Jones, D., & Brown, W. (2012). “Introduction: Deleuze’s World Tour of Cinema”, Deleuze Connections: Deleuze and Cinema, ed. David Martin-Jones & William Brown, pp. 1-17. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Martin-Jones, D., & Fleming, D. H. (2014). Deleuze and Chinese Cinemas, Journal of Chinese Cinemas, 8(2), pp. 93-98.
• May, T. (2005). Gilles Deleuze an Introduction. Cambridge: Cambridge University Press.
• Öztürk, S. (2016). Sinefilozofi: Kurosawa’nın Düşler’inde Sinefilozofik Bir Yolculuk… Ankara: Heretik Basın Yayın.
• Parr, A. (2005). The Deleuze Dictionary. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Posman, S. (2009). “Where Has Gertrud(e) Gone?: Gertrude Stein’s Cinematic Journey from Movement-Image to Time-Image”, Gilles Deleuze: Image and Text, ed. Eugene W. Holland, Daniel W. Smith & Charles J. Stivale, pp. 41-62, London & New York: Continuum.
• Rajchman, J. (2013). Deleuze Bağlantıları. çev. Barış Şannan. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Rancière, J. (2016). Sinematografik Masal. çev. Tacettin Ertuğrul. İstanbul: Küre Yayınları.
• Rodowick, D. N. (2018). Gilles Deleuze’ün Zaman Makinesi. çev. Ekrem Ekici. İstanbul: Küre Yayınları.
• Rodowick, D. N. (2021). “Dünya, Zaman”, Deleuze’ün Film Felsefesinin İzleri. ed. D. N. Rodowick, çev. Nurullah Yakut. ss. 109-125. İstanbul: Küre Yayınları.
• Sauvagnargues, A. (2010). Deleuze ve Sanat. çev. Nurten Sarıca. Ankara: DeKi Basım Yayım.
• Suner, A. (2015). Hayalet Ev: Yeni Türk Sinemasında Aidiyet, Kimlik ve Bellek. İstanbul: Metis Yayınları.
• Sütcü, Ö. Y. (2015). Gilles Deleuze’de İmge Hareketi Olarak Sinemanın Felsefesi. Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Sütcü, Ö. Y. (2021). Sinematografik İmge ya da Gerçekliğin Dolaysız Sunumu: Bergsoncu Bir Bakış. İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Trifonova, T. (2004). A Nonhuman Eye: Deleuze on Cinema, SubStance, 33(2), pp. 134-152.
• Tumay Arslan, U. T. (2020). Kat Sinema ve Etik. İstanbul: Metis Yayınları.