Beşer Kelimesinin Tahlili ve Kur'an'daki Bağlamı

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 13, 159 - 183, 28.06.2018

Ali Binol

Öz

İlahi
kitapların tamamında olduğu gibi Kur’an’ın da muhatabı insanoğludur. Kur’an, muhatabına kimi zaman “Ey İnsan!”, kimi zaman çoğul formuyla “Ey İnsanlar!” diye
hitap eder. Bunun
yanında o, muhatabının beşer olduğunu bildirir. Beşerin yaratılış maddesinden bahseder. Varoluş serüvenini gündeme
getirir. Sonunun ne olacağına vurgu yapar. Amaç, biyolojik anlamda bilgilendirme değildir. İnsanın beşeri özelliklerini, diğer varlıklar arasındaki
yerini ve yaratıcı karşısındaki durumunu yine Kur’an perspektifinden ele almak,
onun gücünün ve imkânlarının bilinebilmesi açısından hayati önem
taşımaktadır. 

İnsanın güven, huzur ve mutluluk içinde yaşayabilmesi için özelliklerinin iyi bilinmesinin gereği ortadadır. Bu
amaçla biz, insanı anlamada anahtar kelime diyebileceğimiz “beşer”
kelimesinin etimolojik ve semantik tahlilini yapmayı uygun gördük. Başlangıçta beşer
kelimesinin kökenini araştırdık. İnsanın hangi yönünü ifade ettiğini anlamaya
çalıştık. Türevlerini ele aldık. Kur'an'daki bağlamlarını inceledik. Beşer ve insan ilişkisini ortaya çıkarmaya çalıştık. Başta klasik sözlükler olmak üzere ilk dönem kaynaklara müracaat ettik.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’an, insan, melek, toprak, yaratılış, beşer

Kaynakça

• Ali Şeriati. İnsan. çev. Şamil Öcal. 4. Basım. Fecr Yay., Ankara 2008.
• Aslan, Ömer, Kur’an’a Göre Beşer ve İnsanın Farkı, Bakü Devlet Üniversitesi İlmi Mecmuası, 2006, ss. 1-17.
• Askeri, Ebu Hilâl, Hasan b. Abdullah, el-Furuq fi’l-Luğa, çev. Veysel Akdoğan, İşaret Yay., 2. Basım, İstanbul 2013.
• Ateş, Süleyman, Yüce Kur 'an'ın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Nşr., İstanbul, 1988.
• Aydın, Mehmet, Batı ve Doğu Hristiyanlığına Tarihi bir Bakış, AÜİF. Dergisi, Ankara 1985.
• Begavi, Ebu Muhammed el-Huseyn b. Mes‘ud. Meâlimu’t-Tenzil. thk. Muhammed Abdullah en-Nemir. Riyad: Dâru Taybe, 2006.
• Bağcı, H. Musa, Beşer Olarak Hz. Peygamber, Ankara Okulları Yay., Ankara 2010.
• Bayur, Y. Hikmet, Hindistan Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1946.
• Beledî, Necip, et-Temhid li Tarihi Medreseti’l-İskenderiye, Dâru’l- Mearif, Mısır, 1962.
• Buhari, Muhammed b. İsmail, Sahihu’l-Buhari, http://www.al-islam.com.
• Ebu Bekır İbn Ebi Şeybe, El-Musannef, thk. Muhammet Avvame, ed-Dâru’s-Selefiye, Beyrut, ts.
• Ebû Dâvud, Süleymân b. El-Eş’âs, Sünen, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
• Ebu Hayyan, Muhammed b. Yusuf el-Endelusi, El-Bahru’l-Muhid, thk. Sıtkı Muhammed Cemil, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1422 h.
• Ebû Hilâl el-Askerî, el-Furuq fi’l-Luğa, trc. Veysel Akdoğan, İşaret Yay., İstanbul, 2013, 2. Bas., s.406.
• el-Cevherî, İsmail b. Hammad, es-Sıhâh Tâcu’l-Luğa ve Sıhâhi’l-Arabiyye, Thk. Abdulğaffar Attâr, Dâru’l-İlmi’l-Melâyîn, Beyrut 1984.
• el-Ezheri, Ebu Mansur Muhammed b. Ahmed, Tehzîbu'l-Luğa, Kahire 1964.
• el-Hüseyni, Muhammed Murtaza, Tâcu’l Arûs min Cevahir-il-Kamus,
• el-İsfehani, Ragıb, Müfredatu Elfazi’l-Kur’an, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1972
• el-Kasimi, Muhammed Cemaluddin, Mehasinu’t-Te’vil, thk. Muhammed Basil, Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut, 1418 h.
• el-Kurtubi, Ebu Abdillah Muhammed bin Ahmed, el-Cami-u Li Ahkami’l-Kur’an, Kahire, 1967.
• el- Maturidi, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed, Te’vilatü Ehli’s-Sünne, thk. Vecdi Baslum, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiye, Beyrut 1971.
• el-Mevdudî, Ebu’l-A’lâ, Tefhimü’l-Kur’an, çev. M. Han Kayanî , İnsan Yay., İstanbul, 1986.
• er-Râzi, Fahruddîn Muhammed, Tefsir-i Kebir (Mefatihu'1-Gayb), Trc. Kurul, Akçağ Yay., Ankara, 1988-1995.
• er-Razî, Fahruddin Muhammed b. Ömer, et-Tefsiru’l-Kebir, Dârul-Kütübü’l-İlmiyye, Tahran, ts.
• Esed, Muhammed, Kur’an Mesajı, Meal-Tefsir, çev. Ahmet Ertürk, İşaret Yay, İstanbul 1996.
• et-Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir, Camiu’l-Beyan fi Tefsiri’l-Kur’an, Dâru’l-Marife, Beyrut, 1972.
• ez-Zebidi, Muhammed Murtaza. Tâcü’l -Arus min Cevahiri’l- Kâmûs. Kuveyt: et-Türasu'l-Arabi, 1965.
• Firuzâbâdî, Mecdüddin Muhammed İbn Yakub, el-Kamüsul-Muhît, el-Müessesetü’l-Arabi, Beyrut, ts.
• Heyet, Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Meâli, TDV Yayınları, Ankara 1993.
• İbn Aşur, Muhammed et-Tahir, Tefsiru’t-Tahrir ve’t-Tenvir, Dâru Sûhnun, Tunus, 1997.
• İbn Faris, Ebu’l Hüseyn Ahmed b. Faris b. Zekeriya, Mu’cemü-Mekâyisi’l-Lüga, thk. Abdüsselam Muhammed Harun, Beyrut, ty.
• İbn Hişam, Abdülmelik, es-Siretü’n-Nebeviyye, http://www.al-islam.com.
• İbn el-Manzur, Ebü’l-Fadl Cemalü’d-Din Muhammed, Lisanü’l-Arab, El-Matbaatü’l-Mısrıyye, Kahire, 1307.
• Kur’an’ı Kerim ve Açıklamalı Meali, Heyet, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara 1993.
• Kutup, Seyyid, Fi Zılali’l-Kur’an, çev. M. Emin Saraç, İ. Hakkı Şengüler, Bekir Karlığa, Hikmet Yayınları, İstanbul, 1984,
• Şemsettin Sami, Kamus-i Türki, nşr. Ahmed Cevdet, İstanbul, 1317 h.
• Şimşek, M. Sait, Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri, Beyan Yay., İstanbul 2012.
• Tümer, Günay, Küçük, Abdurrahman, Dinler Tarihi, Ocak Yayınları, Ankara ts.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, Eser Yay., İstanbul 1979.