Mukatil B. Süleyman’ın (Ö. 150/767) Hadis Anlayışı

Yıl 2018, Cilt: 14 Sayı: 14, 335 - 361, 30.12.2018

Orhan Yılmaz

Öz

İslami ilimler
sahasında önemli eserlerle isminden söz ettiren alimlerden biri de Mukatil b.
Süleymandır.  Hicri yüz elli tarihinde
vefat etmiş olan müellif Kur’an-ı Kerim’i başından sonuna kadar tefsir eden ilk
müfessir olarak bilinmektedir. O, her ne kadar 
Tefsir ilminde temayüz etmiş olsa da Hadis ilmi sahasında da önemli bir
yere sahiptir.

Biz bu
çalışmamızda Mukatil b. Süleyman’ı kısaca tanıttıktan sonra, hadis ilmi
sahasındaki görüşlerini araştırdık. Kendi kitapları ve hakkında yapılan
çalışmalara istinaden onun senet ve metne dair görüşleri, hadisleri nasıl anlayıp
şerh ettiği, metin ve senet tenkitleri, rivayet uslubu, vb.  konular üzerinde durduk. Ayrıca Mukatil’in
hadisçiliği konusunda yapılan tenkit ve tespitleri dile getirip ona yöneliki bu
tenkit ve iddiaların yerinde olup olmadığı üzerinde durduk.

İslam medeniyetine
katkı sağlamış,  meşhur bir alimi ve onun
görüşlerini tespit edip, gün yüzüne çıkarmak geçmişi doğru anlama ve
geleceği  inşa etme adına önemli bir
hizmet olarak görülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Hadis, Mukatil b. Süleyman, Sünnet, Metot

Kaynakça

• Bağdadî, Ebu Bekir Ahmed b. Ali b. Hatîb el-Bağdâdî, el-Kifâye fi ilmi’r-rivâye, , thk, Ebu Abdullah es-Sûrekî, İbrahim Hamdi el-Medenî, Medine: el-Mektebetü’l-İlmiyye, t.y.
• Cerrahoğlu, İsmail, "Garânîk Meselesinin İstismarcıları". Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24 (1981).
• Erul, Bünyamin, “Hicri II. Asırda Rivayet Üslubu (I)”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergis 43/1 (2002).
• Fığlalı, Ethem Ruhi, Çağımızda İtikadis İslam Mezhepleri, 6. Baskı, İstanbul: Selçuk Yayınları, 1993.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Muhammed el-Askalânî, Tehzîbu’t-tehzîb fî ricâli’l-hadîs, Thk., Adil Ahmed Abdu’l-Merhud, Ali Muhammed Mu’avvıd, Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l- ‘ilmiyye, 2013.
• İbn Kesir, Ebû’l- Fidâ İmâdüddin, el-Bidâye ve’n-nihâye, Beyrut: Dâru’l-fikr, 1986.
• Koç, Mehmet Akif, Tefsirde Bir Kaynak İncelemesi: es-Salebî Tefsirinde Mukâtil b.Süleyman Rivayetleri, 1. Baskı, Ankara: Kitâbiyât Yayınları, 2004.
• Kutlu, Sönmez, “Mürcie”, “Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 32: 41-45. Ankara: TDV Yayınları, 2006.
• Kuzudişli, Bekir, Hadis Tarihi, Kayıhan Yay., İstanbul 2017.
• Leone Caetani, İslam Tarihi, Trc. Hüseyin Yalçın, İstanbul, 1924.
• Ma’mer b. Raşid, Câmi’, thk. Habibu’r-Rahman el-Azâmî, el-Beyrut: Mektebetü’l-islâmî, 1983.
• Tahhan, Mahmud, Teysîru mustalâhi’l-hadis, Trc. Cemal Ağırman. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2013.
• Mizzi, Ebu’l-HaccacJ Yusuf b. Abdurrahman, Tehzîbu’l-Kemâl fi esmâi’r-ricâl, Thk. Sâdık Muhammed Cemâl el-‘Ata, Beyrut: Dâru’l-fikr, 1994.
• Mukatil, Ebu’l-Hasan Süleyman b. Beşir el-Ezdî, Tefsiru Mukâtil b. Süleyman, Thk. Ahmed Ferid, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘ilmiyye, 2003.
• Süyûtî, Celâluddin b. Abdurrahman, el-Leâli,l- masnû’a fi ehâdîsi’l- mevdûa, Beyrut: Dâru’l-mârife, 1983.
• Türker, Ömer, Erken Dönem Tefsirlerinde Tevil Sorunu, İstanbul, Endülüs Yayınları, 2017.
• Uslu, Recep, Hicri I-II. Yüzyıllarda Horasan Tarihi, Doktora Tezi Uludağ Üniversitesi, Bursa, 1997.
• Yücel, Ahmet, Hadis Tarihi, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları, 2014.
• Zarifoğlu, İrfan, Mukâtil b. Süleyman’ın Tefsir-i Kebir’indeki Hadislerin Tahric ve Değerlendirmesi, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş, 2015.
• Zehebî, Ebu Abdillah Şemsü’d-din Muhammed b. Ahmed b. Osman , Târihu’l-İslam, Thk. Ömer Abdusselam Tedmirî. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-‘arabî, 1987.
• Zehebî, Ebu Abdillah Şemsü’d-din Muhammed b. Ahmed b. Osman Siyerü a’lâmi’n-nübela, Thk. Şuayb Arnavut. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1985, 1990.
• Zehebî, Ebu Abdillah Şemsü’d-din Muhammed b. Ahmed b. Osman Mîzanu’l-i’tidâl fi nakdi’r-ricâl, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1995.