Okul Müdürleri Yetkinliğe Dayalı İş Performans Algıları Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 52 Sayı: 1, 207 - 246, 30.04.2023

Hamiyet Çamur Aytac Gogus

https://doi.org/10.14812/cuefd.1205795

Öz

Bu çalışmada okul müdürlerinin, kendi yetkinliğine dayalı iş performans algılarını belirlemek için bir ölçme aracının geliştirilmesi amaçlanmıştır. Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Örgütü [OECD] tarafından yapılan çalışma için geliştirilen Okul Müdürleri Standartları listesi birçok OECD ülkesinde kullanılmış olup Türkiye’de kullanılmamıştır ve Türk Eğitim Sistemine uyarlanmış bir çalışma bulunmamaktadır. Ayrıca, Okul Müdürleri Standartları listesi bir anket ya da ölçek formunda olmayıp bu çalışmayı temel alan okul müdürlerinin kendi yetkinliklerine dayalı performansları hakkındaki kendi algılarını inceleyen bir ölçek bulunmadığı için böyle bir ölçeğin geliştirilmesi bu çalışmada hedeflenmiştir. Önce bu yetkinlik listesi Türkiye’ye uyarlanmıştır, sonra geliştirilmek istenen ölçek çalışmasının maddeleri uzman görüşleri alınarak yazılmıştır. Ölçek geliştirme sekiz aşamadan oluşan bir süreçle yürütülerek Türk Eğitim Sistemi’ne uygun bir derecelendirme ölçeği geliştirilmiştir. “Okul Müdürleri Yetkinliğe Dayalı İş Performans Algıları Ölçeği” olarak isimlendirilen ölçek, ilk önce geçerlik, güvenirlik ve Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) için 182 katılımcıya ve ikinci analiz olan Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) için diğer örneklemden farklı olarak 145 katılımcıya uygulanmıştır. Ölçeğin güvenilirlik düzeyi Cronbach α (0.959) katsayısının yüksek bir oranda olduğu tespit edilmiştir. AFA sonucunda 41 maddeden oluşan altı boyutlu bir ölçek elde edilmiştir. Altı faktörün varyans açıklama oranı %59.66 olarak hesaplanmıştır. Elde edilen faktör yapısının yapı geçerliliğinin sınanması için yapılan DFA sonucunda belirlenen modelde uyum iyiliği değerlerinin iyi ve yeterli kriterleri sağladığı tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğunu kanıtlar niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Okul Müdürleri, Okul Müdürleri Yetkinlikleri, Okul Müdürleri Yetkinliğe Dayalı İş Performansları

Teşekkür

Ölçek geliştirme çalışmasında uzmanlık görüşü alınan alan uzmanlarına, alan öğretim üyelerine ve veri toplamada destek olan tüm okul müdürlerine teşekkür ederiz.

Validity and Reliability Study of School Principals’ Competence-Based Job Performance Perceptions Scale

Öz

This study aimed to develop a measurement tool to determine the job performance perceptions of school principals based on their own competence. The list of School Principals Standards developed for the study of the Organization for Economic Cooperation and Development [OECD] has been used in many OECD countries but has not been used in Turkey and there is no study adapted to the Turkish Education System. In addition, since the list of School Principals Standards is not in a questionnaire or a scale form, and there is no scale that examines the school principals’ own perceptions of their performance based on their competencies, therefore the development of such a scale is aimed in this study. First, the list of School Principals Standards was adapted to Turkey, and then the items of the scale to be developed were written by taking expert opinions. The scale development was carried out with a process consisting of eight stages, and the suitable scale for the Turkish Education System was developed. The scale called “School Principals’ Competency-Based Job Performance Perceptions Scale” firstly was administered to 182 participants for the validity, reliability, and Explanatory Factor Analysis (EFA) of the scale, and then secondly administered to other 145 participants for the Confirmatory Factor Analysis (CFA). It was determined that the reliability level of the scale was high with the Cronbach α (0.959) coefficient. As a result of the EFA, a six-dimensional scale consisting of 41 items was obtained. The variance explanation rate of six factors was calculated as 59.66%. It has been determined that the goodness of fit values for the model determined as a result of the CFA performed to test the construct validity of the factor structure obtained provide good and sufficient criteria. The results obtained prove that the scale is valid and reliable.

Anahtar Kelimeler

School Principals, School Principals Competencies, School Principals Competency-Based Performances

Kaynakça

• Ağaoğlu, E., Altınkurt, Y., Yılmaz K., & Karaköse, T. (2012). Okul yöneticilerinin yeterliklerine ilişkin okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşleri (Kütahya İli Örneği). Eğitim ve Bilim Dergisi, 37(164), 159–175. https://doi.org/10.14582/duzgef.721
• Allen, N., Grigsby, B., & Peters, M. L. (2015). Does leadership matter? Examining the relationship among transformational leadership, school climate, and student achievement. International Journal of Educational Leadership Preparation, 10(2), 1–22. Retrieved from https://eric.ed.gov/?id=ej1083099
• Alpar, R. (2018). Spor, sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlik-güvenirlik (7. bs.). Detay Yayıncılık. https://doi.org/10.37609/akya.1623
• Aslan, Ö. Ş. (2021). Öğretmen mutluluğu: Bir ölçek geliştirme çalışması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Harran Üniversitesi. https://doi.org/10.22596/hej.988450
• Balcı, A. (2011). Eğitim yönetiminin değişen bağlamı ve eğitim yönetimi programlarına etkisi. Eğitim ve Bilim, 36(162), 196–208. https://doi.org/10.14527/9786052415306.06
• Balyer, A. (2012). Çağdaş okul müdürlerinin değişen rolleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(2), 75–93. https://doi.org/10.19171/uefad.679322
• Balyer, A. (2014). School Principals Role Priorities/Okul Müdürlerinin Rol Öncelikleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 10(1), 24–40. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/eku/issue/5459/74062
• Barnett, C., & Monda-Amaya, L. E. (1998). Principals’ knowledge of and attitudes toward inclusion. Remedial and Special Education, 19(3), 181–192. https://doi.org/10.1177/074193259801900306
• Bhardwaj, A., & Punia, B. K. (2013). Managerial competencies and their influence on managerial performance: A literature review. International Journal of Advanced Research in Management and Social Sciences, 2(5), 70–84. Retrieved from https://garph.co.uk/IJARMSS-vol2-no5.html
• Blair, M. (2002). Effective school leadership: The multi-ethnic context. British Journal of Sociology of Education, 23(2), 179–191. https://doi.org/10.1080/01425690220137701
• Blase, J. J. (1987). Dimensions of effective school leadership: The teacher’s perspective. American Educational Research Journal, 24(4), 589–610. https://doi.org/10.2307/1163181
• Biçer, G., & Düztepe, Ş. (2003). Yetkinlikler ve yetkinliklerin işletmeler açısından önemi. Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 1(2), 13–20. Retrieved from https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/39926/
• Boyatzis, R. E. (1982). The competent manager: A model for effective performance. John Wiley & Sons.
• Bredeson, P. V., & Johansson, O. (2000). The school principal’s role in teacher professional development. Journal of In-Service Education, 26(2), 385–401. https://doi.org/10.1080/13674580000200114
• Bücker, J., & Poutsma, E. (2010). Global management competencies: A theoretical foundation. Journal of Managerial Psychology, 25(8), 829–844. https://doi.org/10.1108/02683941011089116
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Eğitim Yönetimi Dergisi, 32(32), 470-483.
• Câmpeanu-Sonea, E., Sonea, A., Gabor-Supuran, R., & Mureşan, A. (2011). Organızational competence a development framework. Management & Marketing Challenges for the Knowledge Society, 6(2), 301–318.
• Cardy, R. L., & Selvarajan, T. T. (2006). Competencies: Alternative frameworks for competitive advantage. Business horizons, 49(3), 235–245. https://doi.org/10.1016/j.bushor.2005.09.004
• Celep, C., Ay, F. K., & Göğüş, N. (2010). Türkiye, Finlandiya ve Kanada’daki lisansüstü düzeyde eğitim yöneticisi yetiştiren kurumların karşılaştırılması. V. Ulusal eğitim yönetimi kongresi, 1–3.
• Chien Yu, M. A. (1998). A study of the relationships between the self-directed learning readıness and job performance for school principals [Unpublished doctoral dissertation]. The Ohio State University.
• Cristobal, E., Flavián, C., & Guinalíu, M. (2007). Perceived e‐service quality (PeSQ): Measurement validation and effects on consumer satisfaction and web site loyalty. Managing Service Quality: An International Journal, 17(3) 317–340. https://doi.org/10.1108/09604520710744326
• Davis, B. W. (2010). The relationship of principal leadership style as it affects school climate and student achievement [Unpublished doctoral dissertation]. Union University.
• Davis, S., Darling-Hammond, L., LaPointe, M., & Meyerson, D. (2005). School leadership study: Developing successful principals. Stanford University Educational Leadership Institute.
• DeVellis, R. F. (2017). Scale development: Theory and applications (4th ed.). SAGE Publications, Inc.
• Drisko, J. W. (2014). Competencies and their assessment. Journal of Social Work Education, 50(3), 414–426. https://doi.org/10.1080/10437797.2014.917927
• Ergin, B. (2014). Türkiye’de yükseköğretim sisteminde kalite ve etkililik açısından, kendi kendine liderlik yaklaşımının, öğretim üyesi yetkinlikleri ve örgütsel öğrenme kapasitesi üzerine etkisi.[Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi. https://doi.org/10.31795/baunsobed.664024
• Fall, M. J. (2004). Emotional competencies as a factor in the leadership of elementary school principals. [Unpublished doctoral dissertation]. Central Michigan University.
• Gogus, A. (2015). Reconceptualizing Liberal Education in the 21st Century: The role of emerging technologies and STEAM fields in liberal education. In X. Ge, D. Ifenthaler, and J. M. Spector, Full Steam Ahead: Emerging Technologies for STEAM. Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-02573-5_15
• Göğüş, A., Göğüş, N. G., & Bahadır, E. (2020). Intersections between critical thinking skills and reflective thinking skills toward problem solving. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 1–19.
• Gosling, S. D., Rentfrow, P. J., & Swann Jr, W. B. (2003). A very brief measure of the Big-Five personality domains. Journal of Research in Personality, 37(6), 504–528. https://doi.org/10.1016/s0092-6566(03)00046-1
• Gümüşeli, A. İ. (1994). İzmir ortaöğretim okulları yöneticilerinin öğretmenler ile aralarındaki çatışmaları yönetme biçimleri. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Gümüşeli, A. İ. (1996). Okul müdürlerinin öğretim liderliğini sınırlayan etkenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 6(6), 470–483. https://doi.org/10.14527/9786053644309.04
• Gümüşeli, A. İ. (2001). Çağdaş okul müdürünün liderlik alanları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 28(28), 531–548. https://doi.org/10.14527/9786053644309.04
• Gümüşeli, A. İ. (2014). Eğitim ve öğretim yönetimi. (1. bs.). Pegem Akademi.
• Gündüz, Y., & Balyer, A. (2012). Gelecekte okul müdürlerinin gerçekleştirmeleri gereken roller. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), 45–54.
• Hagemann, B., & Stroope, S. (2013). Developing the next generation of leaders. Industrial and commercial training. Emerald Group Publishing Limited, 45(2), 123–126. https://doi.org/10.1108/00197851311309570
• Heinsman, H. (2008). The competency concept revealed: Its nature, relevance, and practice [Unpublished doctoral dissertation]. Vrije Universiteit.
• Hermann, K., Komm, A., McPherson, J., Lambsdorff, M., & Kelner, S. (2011). Return on leadership: Competencies that generate growth. McKinsey & Co.
• Hitt, D. H., Woodruff, D., Meyers, C. V., & Zhu, G. (2018). Principal competencies that make a difference identifying a model for leaders of school turnaround. Journal of School Leadership, 28(1), 56–81. https://doi.org/10.1177/105268461802800103
• Hornby, D., & Thomas, R. (1989). Toward a better standard of management. Personnel Management, 21(1), 52–55.
• Hoy, W. K. & Miskel, C. G. (2005). Educational administration: Theory, research, and practice. McGraw-Hill.
• Hutton, D. M. (2017). Leadership performance model for the effective school principal. Journal of School Leadership, 27(4), 553–580. https://doi.org/10.1177/105268461702700404
• Kaiser, H. F., & Rice, J. (1974). Little Jiffy, Mark IV. Educational and Psychological Measurement, 34(1), 111–117. https://doi.org/10.1177/001316447403400115
• Karadağ, E., İsçi, S., Öztekin, S., & Anar, S. (2016). The relationship between school climate and students’ academic achievement: A meta-analysis study. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 17(2), 107–122. https://doi.org/10.17679/iuefd.17294446
• Karataş, İ. (2016). Professional standards for school principals in Turkey. Journal of Education and Training Studies, 4(5). https://doi.org/10.11114/jets.v4i5.1310
• Kolibáčová, G. (2014). The relationship between competency and performance. ACTA Universitatis Agriculturae Et Silviculturae Mendelianae Brunensis 62(8), 1315–1327. https://doi.org/10.11118/actaun201462061315
• Köklü, D. M. (1996). Etkili denetim. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 6(6), 259–268. https://doi.org/10.14527/9786053644309.08
• Lambert, M., & Bouchamma, Y. (2019). Leadership requirements for school principals: similarities and differences between four competency standards. Canadian Journal of Educational Administration and Policy, 188, 53–68.
• Leithwood, K., Harris, A., & Hopkins, D. (2008). Seven strong claims about successful school leadership. School Leadership & Management, 28(1), 27–42. https://doi.org/10.1080/13632430701800060
• Leithwood, K., Harris, A., & Hopkins, D. (2020). Seven strong claims about successful school leadership revisited. School Leadership & Management, 40(1), 5–22. https://doi.org/10.1080/13632434.2019.1596077
• Lunenburg, F. C., & Ornstein, A. C. (2008). Educational administration: Concepts and practices. Wadsworth. https://doi.org/10.1080/13632434.2019.1596077
• MacCallum, R. C., Widaman, K. F., Zhang, S., & Hong, S. (1999). Sample size in factor analysis. Psychological Methods, 4(1), 84–99. https://doi.org/10.1037/1082-989X.4.1.84
• Maruyama, G. M. (1998). Basics of structural equation modeling. Sage.
• McClelland, D. C. (1998). Identifying competencies with behavioral-event ınterviews. Psychological Science, 9(5), 331–339. https://doi.org/10.1111/1467-9280.00065
• McClelland, D. C. (1973). Testing for competence rather than for intelligence. American Psychologist, 28(1), 1–14. https://doi.org/10.1037/h0034092
• Mombourquette, C. P. (2017). The role of vision in effective school leadership. International Studies in Educational Administration by the Commonwealth Council for Educational Administration and Management (CCEAM), 45(1), 19–36.
• Murphy, J. (1998). Preparation for the school principalship: The United States’ story. School Leadership & Management: Formerly School Organisation, 18(3), 359–372. https://doi.org/10.1080/13632439869556
• Northouse, P. C. (2013). Leadership: Theory and practice (6th ed.). Sage Publishers.
• Nunnally, J. C. (1975). Psychometric theory-25 years ago and now. Educational Researcher, 4(10), 7–21. https://doi.org/10.3102/0013189X004010007
• Pont, B. [Centre of Study for Policies and Practices in Education (CEPPE), Chile] (2013). Learning standards, teaching standards and standards for school principals: A comparative study. OECD Education Working Papers, No. 99, OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/5k3tsjqtp90v-en
• Raubenheimer, J. (2004). An item selection procedure to maximise scale reliability and validity. SA Journal of Industrial Psychology, 30, 59–64. https://doi.org/10.4102/sajip.v30i4.168
• Raykov, T., & Marcoulides, G. A. (2008). An Introduction to Applied Multivariate Analysis (1st ed.). Routledge.
• Reardon, S. F., & Ho, A. D. (2015). Practical issues in estimating achievement gaps from coarsened data. Journal of Educational and Behavioral Statistics, 40(2), 158–189. https://doi.org/10.3102/1076998615570944
• Ringling, J. J., Sanzo, K. L., & Scribner, J. P. (2021). Elementary school principals and informal learning: Leveraging networks. Journal of Workplace Learning, 33(2), 109–119. https://doi.org/10.1108/JWL-03-2020-0042
• Rodriguez-Gomez, D., Ion, G., Mercader, C., & López-Crespo, S. (2020). Factors promoting informal and formal learning strategies among school leaders. Studies in Continuing Education, 42(2), 240–255. https://doi.org/10.1080/0158037X.2019.1600492
• Saylı, H., & Ağca, V. (2009). Bilgi çağı iş görenlerinin değişen yetkinlikleri ve işletmelerin yetkinlik beklentilerini belirlemeye yönelik bir alan araştırması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(17), 345–364. https://doi.org/10.18493/kmusekad.400212
• Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2004). A beginner’s guide to structural equation modeling: Fourth Edition (2nd ed.). Psychology Press.
• Spencer, L. M., & Spencer., S. M. (1993). Competence at work: Models for superior performance.
• Şişman, M. (2016). Öğretim liderliği davranışları ölçeği: Geçerlik, güvenirlik ve norm çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(3), 375–400. https://doi.org/10.14527/kuey.2015.001
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics.(4th ed.). Allyn and Bacon.
• Turhan, M., & Karabatak, S. (2015). Türkiye’de okul yöneticilerinin yetiştirilmesi ve yurtiçi alanyazında sunulan model önerilerinin incelenmesi. Turkish Journal of Educational Studies, 2(3), 79–107. https://doi.org/10.21733/ibad.458959
• Tümkaya, S., & Asar, Ç. (2016). İlkokul yöneticilerinin yeterliliklerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 243–258. https://doi.org/10.18506/anemon.339300
• Ünal, Ö. F. (2012). Temel yetkinliklerin belirlenmesine yönelik süreç ve model önerisi (vaka çalışması). Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(2), 185–205. https://doi.org/10.19129/sbad.239
• Woodruffe, C. (1993). What is meant by a competency? Leadership & Organization Development Journal, 14(1), 29–36. https://doi.org/10.1108/eb053651
• Yazıcı, A. Ş. & Akyol, B. (2021). Okul müdürlerinin mesleki profesyonellik ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması / The validity and reliability study of the scale of occupational professionalism of school principals. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(4), 89–105. https://doi.org/10.19160/e-ijer.978454.
• Zhang, W. & Brundrett, M. (2010). School leaders’ perspectives on leadership learning: The case for informal and experiential learning. Management in Education, 24(4), 154–158. https://doi.org/10.1177/0892020610376792.