Sağlık Sektörü Çalışanlarında İş Memnuniyeti ve Örgütsel Bağımlılık: Literatürün Kapsamlı Bir İncelemesi

Yıl 2023, Cilt: 27 Sayı: 1, 112 - 136, 31.10.2023

Fereshteh Karimivand

https://doi.org/10.51945/cuiibfd.954661

Öz

Son zamanlarda ilaç sektöründe ortaya çıkan yoğun rekabet ortamı, sektörde faaliyet gösteren işletmelerin daha nitelikli çalışanlara olan ihtiyacını arttırmıştır. Bu doğrultuda nitelikli çalışanların örgütte kalmasını sağlamak ve bu amaçla izlenmesi gereken politika ve stratejiler, ilaç firmaları ve sağlık sektörünün en önemli önceliklerinden olmuştur. Çalışanları memnun etmek, çalışan devir hızını düşürmek, verimli bir örgüt kültürü inşa etmek ve organizasyonu, innovasyon ve başarıya götürmek için, çalışanlarda örgütsel bağlılığı geliştirmek fazlasıyla önem taşımaktadır. Böylece yeni çalışan alımları azaltılarak bu sektördeki personel eğitimi harcamaları da minimum seviyede tutulacaktır. Bu çalışmada ilaç sektöründe faaliyette bulunan işgücüne yönelik örgütsel adalet, örgütsel iklim, iş tatmini, örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı gibi konular ve bu kavramların birbirleri ile olan olası ilişkilerini inceleyen çalışmalara yönelik literatür taraması yapılmıştır. Çalışmada sistematik derleme yöntemi kullanılmakta olup, alıntı sayısı yüksek olan, 80 çalışma araştırmaya dahil edilmiştir. Araştırmada kullanılan çalışmalar Google Akademik ve Yök Tez veri tabanlarından alınmıştır ve sağlık sektörü çalışanları ve ilaç temsilcileri çalışmanın sınırlarını oluşturmuştur. Yapılan araştırmalarda örgütsel adalet ve örgütsel iklimin çalışanların iş tatmini üzerinde ve iş tatmininin, örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışları üzerinde önemli bir etkisinin olduğu ve olumlu yönde etkilediği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Adalet, Örgütsel İklim, İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Sağlık Sektörü.

Job Satisfaction and Organizational Commitment of Healthcare Sector Employees: A Comprehensive Review of the Literature

Öz

The extreme competition periphery in the pharmaceutical industry has increased the necessity for a more eligible workforce and trying to hold the eligible employees at the institution and the policies to go along with this purpose have been one of the most important priorities of the pharmaceutical corporations and the health sector. To satisfy the workforce, keep employee turnover at a falling level, create an effective organizational culture, and drive the organization to innovation and success, it is exceptionally important to develop organizational commitment in employees. Thus, new employee recruitment will decrease and personnel training expenditures will remain at a minimum grade. In this study, a literature review was conducted on issues such as organizational justice, organizational climate, job satisfaction, organizational commitment, and organizational citizenship behavior, and the potential relationships between these concepts. The systematic review method was used and 80 high citation articles obtained from google scholar and the yök thesis database have been included in the study. Health sector employees constitute the limitation of the study. According to the studies, organizational justice and organizational climate have a positive effect on employees' job satisfaction and job satisfaction has a positive effect on organizational commitment and organizational citizenship behaviors.

Anahtar Kelimeler

Organizational Justice, Organizational Climate, Job Satisfaction, Organizational Commitment, Organizational Citizenship Behavior, Healthcare Sector

Kaynakça

• 1. Adams, J. S., (1965). Inequity in social exchange. Advances in Experimental Social Psychology, 2, 267-299.
• 2. Ahmad, H., Ahmad, K., & Shah, I. A. (2010). Relationship between job satisfaction, job performance attitude towards work, and organizational commitment. European Journal of Social Sciences, 18(2), 257-267.
• 3. Allen, N. J., and Meyer J. P. (1990). The Measurement and antecedents of affective, continuance, and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63, 1-18.
• 4. Alnıaçık, E., Pamuk M. ve Alnıaçık Ü. (2020). Kurumsal imajın bağlılık, iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkileri: sağlık çalışanları üzerinde bir araştırma. Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, 6(4), 43-52.
• 5. Altundaş, O. (2000). Poliste Stres ve İş Tatmini. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, AÜSBE, Erzurum.
• 6. Andrews, C. G. (2003). Comparative analysis of management and employee job satisfaction and policy perceptions. University of North Texas.
• 7. Andrews, T., Curbera, F., Dholakia, H., Goland, Y., Klein, J., Leymann, F., ... & Weerawarana, S. (2003). Business process execution language for web services.
• 8. Ay, Ü., Kılıç K. C. ve Biçer M. (2009). İlaç ve sigorta sektörlerinde çalışan satış elemanlarının iş davranışlarının örgütsel etik iklim ile ilişkisi üzerine bir çalışma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 57-71.
• 9. Becker, H. S. (1960). Notes on the Concept of Commitment. American Journal of Sociology, 66(1), 32-40.
• 10. Bektaşoğlu, A. ve Şengün H. (2020). Sağlık sektöründe örgütsel iletişimin örgütsel bağlılık üzerine etkilerini belirlemeye yönelik bir araştırma. Aydın Sağlık Dergisi, 6(2), 155-182.
• 11. Bingöl, Dursun, 1997, Personel Yönetimi, Beta Yayıncılık, İstanbul, 3.Baskı.
• 12. Bolat, O. ve Bolat T. (2008). Otel işletmelerinde örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(19), 75-94.
• 13. Brown-Mahoney, K. C. (2001). Work climate related to job satisfaction among Dutch nurse anesthetists. AANA journal, 79(1).
• 14. Buchanan, B. (1974). Building organizational commitment: the socialization of managers in work organizations, Administrative Science Quarterly, 19(4), 533-546.
• 15. Büte, M. (2011). Algılanan Örgüt İkliminin Etik Olmayan Davranışlar Üzerindeki Etkilerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 103-122.
• 16. Carmeli, A., & Freund, A. (2003). Work commitment, job satisfaction, and job performance: An empirical investigation. International Journal of Organization Theory & Behavior.
• 17. Chen, C. F. (2006). Job satisfaction, organizational commitment, and flight attendants’ turnover intentions: A note. Journal of Air Transport Management, 12(5), 274-276.
• 18. Çalışkan, A. ve Özkan H. (2020). Örgütsel bağlılığın tükenmişliğe etkisi iş tatmininin aracılık rolü Mersin ili kamu hastaneleri hemşirelerine yönelik bir uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 180-194.
• 19. Çankaya, M. (2020). Örgütsel güvenin örgütsel özdeşleşme üzerindeki etkisi: sağlık sektöründe bir uygulama. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(107), 185-204.
• 20. Ćulibrk, J., Delić, M., Mitrović, S., & Ćulibrk, D. (2018). Job satisfaction, organizational commitment and job involvement: The mediating role of job involvement. Frontiers in psychology, 9, 132.
• 21. Demirel, Y. ve Seçkin Z. (2011). Örgütsel adaletin bilgi paylaşımı üzerine etkisi: ilaç sektörü çalışanlarına yönelik bir araştırma.Bilig, 56(1), 99-119.
• 22. Efeoğlu, E. İ. ve İplik E. (2011). Algılanan örgütsel adaletin örgütsel sinizm üzerindeki etkilerini belirlemeye yönelik ilaç sektöründe bir uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 343-360.
• 23. Eisenberger, R., Fasolo, P., and Davis-Lamastro V. (1990). Perceived organizational support and employee diligence, Commitment, and Innovation. Journal of Applied Psychology, 75:51-59.
• 24. Eren, S, S. ve Hayatoğlu Ö. (2011). Etik iklimin satış elemanlarının iş tutumlarına ve iş performanslarına etkisi: ilaç sektöründe bir uygulama, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 109-128.
• 25. Erer, B. ve İraz R. (2018). Algılanan örgütsel adaletin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkisi: hemşirelere yönelik bir araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ICEESS’ 18), 47-51.
• 26. Etzioni, A. (1964). Modern organizations. Englewood Cliffs, NJ: Prentice –Hall.
• 27. Freund, A. (2005). Commitment and job satisfaction as predictors of turnover intentions among welfare workers. Administration in Social Work, 29(2), 5-21.
• 28. Galletta, M., Portoghese, I. Carta, M. G., D'Aloja, E., and Campagna, M. (2016). The effect of nurse‐physician collaboration on job satisfaction, team commitment, and turnover intention in nurses. Research in Nursing & Health, 39(5), 375-385.
• 29. Gheisari, F., Sheikhy, A., and Salajeghe, S. (2014). Explaining the relationship between organizational climate, organizational commitment, job involvement, and organizational citizenship behavior among employees of Khuzestan gas company. International Journal of Applied Operational Research-An Open Access Journal, 4(4), 27-40.
• 30. Ghran, L. A. Z., Jameel, A. S., & Ahmad, A. R. (2019). The effect of organizational justice on job satisfaction among secondary school teachers. International Review, 3(4), 84-93.
• 31. Greenberg, J. (1987). A Taxonomy of organizational justice theories. The Academy of Management Review, 12(1), 9-22.
• 32. Halsey, William(1988). Macmillan Contemporary Dictionary. ABC Tanıtım Basımevi, İstanbul, First Edition.
• 33. Hicks-Clarke, D., & Iles, P. (2000). Climate for diversity and its effects on career and organisational attitudes and perceptions. Personnel Review, 29(3), 324–345.
• 34. Homans, G. C. (1961). Social behavior and its elementary forms. New York: Harcourt, Brace, and World.
• 35. İşcan, Ö. F., & Sayın, U. (2010). Örgütsel adalet, iş tatmini ve örgütsel güven arasindaki ilişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4), 195-216.
• 36. İşcan, Ö. F., & Timuroğlu, M. K. (2007). Örgüt kültürünün iş tatmini üzerindeki etkisi ve bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 119-135.
• 37. Işık, O., Uğurluoğlu Ö., ve Akbolat M. (2012). Sağlık kuruluşlarında örgütsel adalet algılarının örgütsel bağlılığa etkisi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13(2), 254-265.
• 38. İçerli, L., (2010). Örgütsel adalet: kuramsal bir yaklaşım, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1), 67-92.
• 39. Judge, T. A., and Colquitt, J. A. (2004). Organizational justice and stress: the mediating role of work-family conflict. Journal of Applied Psychology, 89(3), 395-404.
• 40. Jyoti, J. (2013). Impact of organizational climate on job satisfaction, job commitment and intention to leave: An empirical model. Journal of Business Theory and Practice, 1(1), 66-82.
• 41. Karaduman, A. (2002). Ekip çalışmasında liderin iş tatmini üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, AÜSBE, Erzurum.
• 42. Karcıoğlu, F. (2001). Örgüt kültürü ve örgüt iklimi ilişkisi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1-2), 265-283.
• 43. Karcıoğlu, F., Gövez E. ve Kâhya C. (2011). Yöneticilerin iletişim tarzı ve kullandıkları çatışma yönetim stili arasındaki ilişki, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 327-340.
• 44. Koç, H. (2009). Örgütsel bağlılık ve sadakat ilişkisi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 200-211.
• 45. Krueger, P., Brazil, K., Lohfeld, L., Edward, H. G., Lewis, D., & Tjam, E. (2002). Organization specific predictors of job satisfaction: findings from a Canadian multi-site quality of work life cross-sectional survey. BMC Health Services Research, 2(1), 1-8.
• 46. Lotfi, M. H., & Pour, M. S. (2013). The relationship between organizational justice and job satisfaction among the employees of Tehran Payame Noor University. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 93, 2073-2079.
• 47. McNeese-Smith, D. K., & Nazarey, M. (2001). A nursing shortage: Building organizational commitment among nurses/practitioner application. Journal of Healthcare Management, 46(3), 173.
• 48. Meyer, J. P. and Allen, N. J. (1991). A Three-component conceptualization of organizational commitment, Human Resource Management Review, 1(1), 61-89.
• 49. Morrison, E. W. (1994). Role definition and organizational citizenship behaviour: The importance of the employee perspective. Academy of Management Journal, 37(6), 1543–1567.
• 50. Mosadeghrad, A. M., Ferlie, E. and Rosenberg, D. (2008). A Study on the relationship between job satisfaction, organizational commitment, and turnover intention among hospital employees, Health Services Management Research, 21(1), 211-227.
• 51. Mowday, R. T., Steers R. M. and Porter, L. W. (1979). The Measurement of organizational commitment, Journal of Vocational Behavior, 14(2), 224-247.
• 52. Organ, W. D., (1988). Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome. Lexington: Lexington Books.
• 53. Özdemir H. Ö. (2020). Sağlık çalışanlarının örgütsel bağlılık algılarının örgütsel adalet algıları ile diğer faktörlerden yordanması. İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 172-181.
• 54. Özdevecioğlu M. (2003). Algılanan örgütsel destek ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 113-130.
• 55. Pierce J. L. and Dunham, R. B. (1987). Organizational commitment: pre-employment propensity and initial work experiences, Journal of Management, 13(1), 163-178.
• 56. Podsako, P.M.; MacKenzie, S.B.; Paine, J.B.; Bachrach, D.G. Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. J. Manag. 2000, 26, 513–563.
• 57. Polat S. ve Celep C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 307-331.
• 58. Ponnu, C. H., and Chuah, C. C. (2010). Organizational commitment, organizational justice and employee turnover in Malaysia. African Journal of Business Management, 4(13), 2676-2692.
• 59. Puspitawati, N. M. D., & Atmaja, N. P. C. D. (2019). The role of organizational commitment mediating organizational climate with turnover intention. International Journal of Applied Business and International Management, 4(3), 23-32.
• 60. Robbins, S.P. Organizational Behaviour; Prentice-Hall: New York, NY, USA, 2001.
• 61. Sabuncuoğlu, Zeyyat & Tokol, Tuncer ( 2001). İşletme, Ezgi Yayınevi, Bursa.
• 62. Sarıkaya, M. (2002). İşletmelerin Spor Kulübü Kurmalarının İş Tatmini Üzerine Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, AÜSBE, Erzurum.
• 63. Sawitri, D., Suswati, E., & Huda, K. (2016). The impact of job satisfaction, organization commitment, organization citizenship behavior (OCB) on employees performance. International Journal of Organizational Innovation, 9(2), 645-653.
• 64. Schultz, K. L., Juran, D. C., Boudreau, J. W., McClain, J. O., & Thomas, L. J. (1998). Modeling and worker motivation in JIT production systems. Management Science, 44(12-part-1), 1595-1607.
• 65. Schwartz, S. H., & Tessler, R. C. (1992). A test of a model for reducing measured attitude-behaviour discrepancies. Journal of Applied Psychology, 68, 653–663.
• 66. Silverthorne, C. (2004). The impact of organizational culture and person‐organization fit on organizational commitment and job satisfaction in Taiwan. Leadership & Organization Development Journal.
• 67. Singh, R. (1998). Redefining psychological contract with the US workforce: A critical task for strategic human resource management planners in the 1990s. Human Resource Management, 37(1), 61–69.
• 68. Şencan, N. S., Aydıntan B. ve Yeğenoğlu S. (2017). Türk ilaç sanayinde çalışan yöneticilerin örgütsel bağlılık ve iş doyumlarına yönelik bir araştırma, Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 3(2), 117-148.
• 69. Şimşek, Hasan. 21. Yüzyılın Eşiğinde, Paradigmalar Savaşı Kaostaki Türkiye, Sistem Yayıncılık ,İstanbul, 1997.
• 70. Smith, C.A.; Organ, D.W.; Near, J.P. Organizational citizenship behavior: Its nature and antecedents. J. Appl. Psychol. 1983, 68, 655–663.
• 71. Taner, B. ve Elgün R. F. (2015). Çalışanların etik iklim algılarının örgütsel bağlılık üzerine etkileri: ilaç sektöründe bir uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 99-114.
• 72. Tarigan, V., and Ariani, D. W. (2015). Empirical study relations job satisfaction, organizational commitment, and turnover intention. Advances in Management and Applied Economics, 5(2), 21.
• 73. Tsui, A. S., Pearce, J. L., Porter, L. W., & Tripoli, A. M. (1997). An alternative approach to employee-organization relationships: Does investment in employees pay off? Academy of Management Journal, 40(5).
• 74. Ugboro, I. O., & Obeng, K. (2000). Top management leadership, employee empowerment, job satisfaction, and customer satisfaction in TQM organizations: an empirical study. Journal of quality management, 5(2), 247-272.
• 75. Ünver, H., Derya Aksoy Y. ve Uçar T. (2020). Doğumhanede çalışan ebelerde işe bağlı gerginlik düzeyi ile tükenmişlik, örgütsel bağlılık ve örgütsel adalet düzeyleri arasındaki ilişki, İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 8(3), 893-905.
• 76. Varol, F. (2017). Çalışanların örgütsel bağlılık ve iş tatminlerinin işten ayrılma niyetlerine olan etkisi: ilaç sektörü örneği, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (38), 200-208.
• 77. Victor, B. and Cullen J. B. (1988). The organizational bases of ethical work climates. Administrative Science Quarterly, 33(1), 101-125.
• 78. Walster, E., Berscheid, E., and Walster, G. W. (1973). New directions in equity research”, Journal of Personality and Social Psychology, 25(2), 151-176.
• 79. Wimbush, C. James, Shepard M. J. ve Markham E. S. (1997). An Empirical Examination of the multidimensionality of ethical climate in organizations, Journal of Business Ethics, 16, 67-97.
• 80. Yapraklı, Ş. ve Yılmaz M. K. (2007). Çalışanların iş stresi algılarının iş tatminleri üzerindeki etkisi: Erzurum’da ilaç mümessilleri üzerinde bir saha araştırması, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 155-183.
• 81. Yaseen, A. (2013). Effect of compensation factors on employee satisfaction-a study of doctor's dissatisfaction in punjab. International Journal of Human Resource Studies, 3(1), 142.