GOETHE’NİN DOĞU-BATI DÎVANI’NDA “AŞK- ÂŞIK- MAŞUK” ÜÇGENİNİN KLASİK ŞİİR İLE MUKAYESESİ

Yıl 2024, Sayı: 6, 21 - 31, 24.04.2024

Aslınur Keleş

https://doi.org/10.62425/culture.1433218

Öz

Bu çalışma Alman şair Goethe’nin Doğu-Batı Dîvanı’nı merkeze alarak Klasik şiirdeki “aşk-âşık-maşuk” üçgenine yönelik mukayeseli bir araştırmadır. Bu araştırmada Goethe’nin Doğu’yu nasıl okuduğunu görmek mümkündür. Onun Doğu’ya karşı olan ilgisi sanatının şekillenmesinde etkili rol oynamıştır. Doğu ve Batı’yı edebî sahada birleştirici fikirlere sahip olduğu söylenebilir. Klasik şiirin hudutlarının aslında ne kadar sınırsız olduğu da bu sayede görülmektedir. Klasik şiirin temelini oluşturan, aşk –âşık- maşuk faktörleri Goethe’nin Dîvanı’ında öz olarak aynı biçim açısından ise farklıdır. Goethe'deki arayış ve sorgulama hâli onun sanatına da tesir etmiştir. O, şiirde manayı arayan bir yolcudur. Nitekim düşüncenin gücü onun sınırları aşmasına vesile olmuştur. Böylelikle farklı coğrafyalarla etkileşim içinde olabilmiştir. Sonuç olarak Doğu’daki ve Batı’daki eserler birbiri ile yakın anlamlar taşır. Bu çalışma Doğu ve Batı’nın edebî alandaki ortak paydalarını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Goethe, Klasik Şiir, Doğu-Batı

Kaynakça

• Abdullah, E. (2010). Fuzûlî, Bâkî, Hayâlî ve Yahyâ Bey Dîvânı'ndan hareketle sevgili eşiği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(10), 272-285.
• Açıl, B. (2023). Klasik Türk şiirinde estetik ve poetikanın kaynağı olarak hadis. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 63(2), 269- 286.
• Akdağ, S. (2009). Klâsik Türk edebiyatı'nda adına mesnevîler yazılan kadın: "Züleyha". A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (40), 59-74.
• Akdoğan, Y. (tarih yok). Ahmedî-Dîvân. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78357/ahmedi- divani.html
• Andrews, W. G. (2006). Şiirin sesi, toplumun şarkısı Osmanlı gazelinde anlam ve gelenek. (T. Güney, Çev.) İletişim Yayınları.
• Aristoteles. (2002). Poetika. (İ. Tunalı, Çev.) Remzi Kitabevi.
• Arslan, M. (2007). Mihrî Hâtun Divânı. Amasya Valiliği Yayınları.
• Aytaç, G. (1983). Yeni Alman edebiyatı tarihi. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Bilkan, A. F. (2011). Nabi Divanı. Akçağ Yayınları.
• Cevizci, A. (2021). Felsefe sözlüğü. Say Yayınları.
• Erbay, N. (2019). Klasik Türk şiiri gazellerinde şair ve şiir karakteri. Fenomen Yayıncılık.
• Gazâlî, A. (2019). Âşıkların hâlleri sevânih'u-l uşşâk (3. Baskı b.). (T. K.-M. Çetinkaya, Çev.) Hece Yayınları.
• Gölpınarlı, A. (1959). Mevlâna Celaleddin. İnkılap Kitabevi.
• Kalın, İ. (2017). İslâm ve Batı . İsam Yayınları.
• Kanar, M. (2019). Bâkî Dîvân. Ayrıntı Yayınları.
• Kara, Ö. (2016). Dîvân edebiyatının dinî kaynakları. M.Ü. İlâhiyat Fakütesi Vakfı Yayınları.
• Mengi, M. (2010). Divan şiiri estetiği açısından i’câz. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 15(39), 135-146.
• Okuyucu, C. (2015). Divan edebiyatı estetiği (6. Baskı b.). Kapı Yayınları.