EVALUATION OF CONCERVATION PROBLEMS REGARDING FUNCTIONAL SUSTAINABILITY: DIYARBAKIR ZIYA GOKALP PRIMARY SCHOOL

Yıl 2023, Cilt: 32 Sayı: 3 - Cumhuriyetimiz 100 Yaşında Özel Sayısı, 167 - 183, 30.12.2023

Şule Ergün Fatma Meral Halifeoğlu

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1201556

Öz

Diyarbakır Ziya Gökalp Primary School is a cultural asset that dates back to 19th century. The building, which served as Diyarbakır Inas School (Girls' School) when it was built, is still used for educational purposes today. However, although the building maintains a similar function, the user profile, usage pattern and intensity of the building have evolved with the period in which it was built. These change and increased intensity can damage the historical, technical, cultural and architectural features of the building. This study adresses the issues relted to some problems encountered with the importance and necessity of adapting historical buildings to the conditions brought by today's use conditions while preserving their original function. It also evaluates the conservation problems of Diyarbakır Ziya Gökalp Primary School. We explore, the history, location, architecture, previous renovations and current conservation problems of Diyarbakır Ziya Gökalp Primary School were expressed through literature review and field research. Considering the current state of the building, it has been determined that the building is being used beyond its spatial and technical capacities. A restoration project is needed for the building. This project should not create difficulties in terms of the use and intensity of use of the building and should reveal the unique cultural and spatial values ​​of the building. For this purpose, analysis-detection-documentation studies were carried out in the study and suggestions were developed for these problems, such as maintenance, repair and training.

Anahtar Kelimeler

Diyarbakır, Diyarbakır Ziya Gökalp Primary School, Conservation of Cultural Heritage

İŞLEVSEL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞE YÖNELİK KORUMA SORUNLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ: DİYARBAKIR ZİYA GÖKALP İLKOKULU

Öz

Diyarbakır Ziya Gökalp İlkokulu, 19. yüzyıldan günümüze ulaşan kültürel bir varlıktır. Yapıldığı dönemde Diyarbakır İnas Mektebi (Kız Okulu) olarak hizmet veren yapı, günümüzde de eğitim amaçlı olarak kullanılmaktadır. Ancak yapı, benzer işlevi ile kullanımını sürdürse de yapının kullanıcı profili, kullanım şekli ve yoğunluğu yapıldığı dönemle farklılık göstermektedir. Bu değişim ve yoğunluk yapının tarihi, teknik, kültürel ve mimari birçok özgün niteliğine zarar verebilmektedir. Bu çalışmada, öncelikle tarihi yapıların özgün işlevini sürdürürken günümüz kullanımının getirdiği koşullara uyarlanmasının önemi ve gereği ile karşılaşılan bazı sorunlar ifade edilmiş ve Diyarbakır Ziya Gökalp İlkokulu’nun koruma sorunları üzerinden bir değerlendirme yapılmıştır. Çalışmada, literatür taraması ve alan araştırmaları yapılarak Diyarbakır Ziya Gökalp İlkokulu’nun tarihi, konumu, mimarisi, geçirdiği onarımlar ve günümüz koruma sorunları aktarılmıştır. Yapının mevcut durumu ile sahip olduğu mekânsal ve teknik olanakların üstünde bir kullanım ile işlevini sürdürdüğü saptanmıştır. Yapıda kullanım şekli ve yoğunluğu açısından yapıya yük getirmeyecek, yapının özgün kültürel ve mekânsal değerlerini ortaya çıkaracak bir planlamaya gereksinim duyulmaktadır. Bu amaçla çalışmada analiz-tespit-belgeleme çalışmaları yapılmıştır ve bu sorunlara bakım, onarım, eğitim gibi konular özelinde öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Diyarbakır, Diyarbakır Ziya Gökalp İlkokulu, kültürel mirasın korunması, yeniden kullanım

Kaynakça

• Abakay, M. A. ve Şimşek, M. (1998). Cumhuriyet öncesi ve sonrası Diyarbakır’da eğitim. Diyarbakır Milli Eğitim Müdürlüğü Kitap Komisyonu. Diyarbakır.
• Ahunbay, Z. (2021). Kültür mirasını koruma ilke ve teknikleri (Seçil Ofset., C. 2). YEM Yayın.
• Akyüz, Y. (2006). Türk eğitim tarihi. Pegem A Yayıncılık.
• Alkan, M. Ö. (2000). Tanzimat’tan cumhuriyet’e modernleşme sürecinde eğitim istatistikleri 1839-1924. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• Benian, E. ve Mısırlı, A. (2022). Tarihi yapıların yeniden işlevlendirilmesi: edirne ıı. bayezid külliyesi tıp medresesi örneği. Kocaeli Üniversitesi Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 7(1), 95–122. doi:10.26835/my.959746
• Beysanoğlu, Ş. (1963). Bütün cepheleriyle diyarbakır tarihi. Şehir Matbaası.
• Değertekin, H. (2013). Ziya gökalp ilkokulu, bir ev... bir sokak... bir şehir... diyarbakır anıları. İ. Işık (Ed.), Diyarbakır Ansiklopedisi içinde . Ankara: Semih Ofset.
• Fida, V. (2016). Cumhuriyet dönemi’nde diyarbakır’da eğitim. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=ZdgsxLp7lEXSUb7UapAiPA&no=lWRMcAG040WpjMdeR9mn0w adresinden erişildi.
• Gökhan Baydaş, Ö. (2007). Diyarbakır ve mardin’deki tarihi kamu yapıları. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=bAXF4fO2I3rC6bBmoIJZ-Q&no=_3_dTJR5uO_7-5eOxsCVXg adresinden erişildi.
• Google Earth, URL 1. (y.y.). https://earth.google.com/web/search/diyarbakır+suriçi/@37.91388843,40.23660836,669.30491076a,525.11039315d,35y,0h,0t,0r/data=cigijgokcqmwdym_4ejaeapk6oxq2ujagdkm2lq6z0baıstaj_obwkba adresinden erişildi.
• Google Earth, URL 2. (y.y.). https://earth.google.com/web/search/diyarbakır+suriçi/@37.91421422,40.23617761,667.47180597a,219.4848663d,35y,0h,0t,0r/data=cigijgokcqmwdym_4ejaeapk6oxq2ujagdkm2lq6z0baıstaj_obwkba adresinden erişildi.
• Günkut, B. (1937). Diyarbekir tarihi. Diyarbakır.
• Halaç, H. H. ve Ergün, R. (2020). Anadolu bedestenleri̇ni̇n mevcut durumları üzeri̇ne bi̇r ı̇nceleme. Kesit Akademi, 6(23), 130–148. doi:10.29228/kesit.43813
• Halifeoğlu, F. M., Işık, N., Tekin, M., Güzel, E., İpekyüz, H. D. ve Erkoç, B. (2020). Geleneksel mimaride yeniden kullanım kaynaklı sorunlar: diyarbakır evleri örneklemesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(75), 382–395. doi:10.17719/jisr.11159
• ICOMOS, Guidelines for education and training in the conservation of monuments, ensembles and sites. (1993). ICOMOS. Colombo.
• Korkusuz, M. Ş. (2009). Cumhuriyet öncesi diyarbekir’de maarif. Kent Işıkları.
• Leeuwarden Declaration. (2018).2018 European year of cultural heritage. leeuwarden. https://www.ace-cae.eu/fileadmin/New_Upload/_15_EU_Project/Creative_Europe/Conference_Built_Heritage/LEEUWARDEN_STATEMENT_FINAL_EN-NEW.pdf adresinden erişildi.
• Kutlu, İ., İlerisoy, Z. Y. ve Soyluk, A. (2022). Sequential approach of the re-using the historical military barrack in the Old Mardin Heritage in Turkey. Conservar Património, 40, 104-118. doi:10.14568/cp2020080
• Mısırlısoy, D. ve Günçe, K. (2016). Adaptive reuse strategies for heritage buildings: a holistic approach. Sustainable Cities and Society, 26, 91–98. doi:10.1016/j.scs.2016.05.017
• Parlak, Ö. (2018). Birinci ulusal mimarlık dönemi yapı tipolojileri ve konya’daki eğitim yapılarının analizi. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Payaslı Oğuz, G. ve Halifeoğlu, F. M. (2017). Geleneksel diyarbakır evlerinde yapım tekniği ve malzemede koruma sorunları. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 8(2), 345–358. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/432169 adresinden erişildi.
• Saka Akın, E. ve Demiroğlu İzgi, B. (2021). Tarihi hanlarda yeni işlev: deveci han ve taşhan, tokat. Vakıflar Dergisi, 56, 143–162. doi:10.16971/vakiflar.952218
• Şimşek, M. (2006). Amid’den diyarbekir’e eğitim tarihi. Kent Yayınları.
• T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü. (2011). Osmanlı Belgelerinde Diyarbakır.
• The Venice Charter. (1964). Venice. http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0243603001536681730.pdf adresinden erişildi.
• Yavuz, Y. (1996). The restoration project of the Masjid al-Aqsa by Mi̇mar Kemaletti̇n (1922-26). Muqarnas, 13, 149–164. doi:10.2307/1523257
• Yıldız, H. (2007). Diyarbekir vilayeti’nde eğitim (1870-1920). Atatürk Üniversitesi.
• Yıldız, H. (2014). Osmanlı yenileşme döneminde diyarbekir vilayeti’nde eğitim (1870-1920). Atatürk, Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları IV/A-2-2.8. Dizi-Sayı: 7.