ATTITUDES AND AWARENESS TOWARDS THE EFFECTS OF SPORTS ON INTELLECTUALLY DISABLED INDIVIDUALS: A RESEARCH ON STUDENTS OF THE FACULTY OF SPORTS SCIENCES

Yıl 2024, Cilt: 33 Sayı: 1, 160 - 173, 30.04.2024

Sevim Handan Yılmaz Berk Hakan Yılmaz Hasibe Erer

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1398496

Öz

This research aims to examine the relationship between Attitudes Towards Sporting Activities of Mentally Disabled Individuals and Awareness of the Effects of Sports on Mentally Disabled Individuals in a study group of sports sciences faculty students. The study included 102 female and 121 male participants selected by convenience sampling method were included in the research. The research used the "Attitude Scale Towards Sporting Activities of Mentally Disabled Individuals" developed by İlhan et al., (2016) and the "Awareness Scale towards the Effects of Sports on Mentally Disabled Individuals" developed by İlhan et al., (2015) and the "Personal Information Form" created by the researchers were used. The data obtained within the scope of the research were analyzed using "t-test, ANOVA test and Pearson Correlation" analyses. It was determined that there was no statistically significant difference between ZEBSEYTÖ (Attitude Scale of Individuals Having Mental Disabilities Towards Sports Activities) and ZEBSEYFÖ (Awareness Scale Regarding Effects of Sport on Persons with Intellectual Disabilities) concerning the variables of participants' gender, department of study and having a relative with special needs. While no statistically significant difference could be detected between the grade level variable and ZEBSEYTÖ, it was determined that there was a significant difference between ZEBSEYFÖ. It is observed that there is a significant difference between ZEBSEYFÖ and ZEBSEYTÖ concerning the variable of participants' receiving education for individuals with special needs. As a result, a highly significant positive relationship was detected between the attitudes and awareness of the individuals participating in the research.

Anahtar Kelimeler

Individuals with intellectual disabilities, Sport, Attitude, Awareness

ZİHİNSEL ENGELLİ BİREYLERDE SPORUN ETKİLERİNE YÖNELİK TUTUM VE FARKINDALIK: SPOR BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Öz

Bu araştırma Zihinsel Engelli Bireylerin Sportif Etkinliklerine Yönelik Tutum ve Zihinsel Engelli Bireylerde Sporun Etkilerine Yönelik Farkındalık arasındaki ilişkiyi, spor bilimleri fakültesi öğrencileri çalışma grubunda incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmaya kolayda örnekleme yöntemi ile seçilen 102 kadın, 121 erkek katılımcı dahil edilmiştir. Araştırmada İlhan vd., (2016) tarafından geliştirilen “Zihinsel Engelli Bireylerin Sportif Etkinliklerine Yönelik Tutum Ölçeği” ve İlhan vd., (2015) tarafından geliştirilen “Zihinsel Engelli Bireylerde Sporun Etkilerine Yönelik Farkındalık Ölçeği” ve araştırmacılar tarafından oluşturulan “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen veriler “t-testi, ANOVA testi ve Pearson Korelasyon” analizleri ile çözümlenmiştir. Katılımcıların cinsiyet, öğrenim görülen bölüm ve özel gereksinimli bir yakını olma değişkenleri ile ZEBSEYTÖ ve ZEBSEYFÖ arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılık olmadığı tespit edilmiştir. Sınıf düzeyi değişkeni ile ZEBSEYTÖ arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir farklılık tespit edilemezken ZEBSEYFÖ arasında ise anlamlı düzeyde bir farklılık olduğu tespit edilmiştir. Katılımcıların özel gereksinimli bireylere yönelik eğitim alma durumu değişkeni ile de ZEBSEYFÖ ve ZEBSEYTÖ arasında anlamlı bir farklılık olduğu gözlemlenmektedir. Sonuç olarak araştırmaya katılan bireylerin tutum ve farkındalıklar arasında pozitif yönde yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Zihinel engelli bireyler, Spor, Tutum, Farkındalık.

Kaynakça

• Akdal, D. ve Başkonuş, T. (2021). Özel eğitim öğretmen adaylarının zihinsel yeterliliği olan bireylerin sportif etkinliklerine ve spora yönelik tutumlarının incelenmesi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(1), 1-20. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.747278
• Alıcı, D. (2013). Okula yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 38(168), 318-331.
• Altınışık, Ü., İlhan, EL. ve Kurtipek, S. (2021). Zihinsel engelli bireylerde sporun etkilerine yönelik farkındalık: Spor yöneticisi adayları üzerine bir araştırma. Cbü Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(2), 79-90. https://doi.org/10.33459/cbubesbd.973598
• Armstrong, M., Morris, C., Abraham, C., Ukoumunne, O. C., Tarrant, M. (2016). Children’s contact with people with disabilities and their attitudes towards disability: a cross-sectional study. Disabil. Rehabil, 38, 879–888.
• Atasoy, T. (2021). Investigation of attitudes of mentally handicapped individuals towards sports activities according to professional self-esteem levels of special education teachers (Istanbul sample). Journal of Rol Sport Sciences, 2(2), 45–56. https://doi.org/10.29228/roljournal.50671
• Atasoy, T. ve Pekel, A. (2021). Zihinsel engelli çocuğa sahip ailelerin sporun etkilerine yönelik farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 4(2), 96-107.
• Aykut, Ç., Emecen, DD., Dayı, E. ve Karasu, N. (2014). Zihin engelli öğrencilere küçük grup öğretimi sırasında video ipucu kullanılarak zincirleme becerilerin kazandırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(3), 1075-1087. https://doi.org/10.12738/Estp.2014.3.1984
• Ayyılmaz, A., Bilgin, U., Okan, İ. ve Çolakoğlu, F. F. (2023). Zihinsel engelli öğrenci velilerinin ve öğretmenlerinin sporun etkilerine yönelik farkındalık ve tutum düzeylerinin incelenmesi (Yozgat il örneği). Yalova Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 195-212.
• Başgöze, F. (2019). Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip ebeveynlerin problem çözme becerileri ile yaşam doyumlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı. Erzincan: Binali Yıldırım Üniversitesi.
• Baştuğ, G., Say, M. ve Dereceli Ç. (2019). Gençlik ve spor il müdürlüğü yöneticilerinin mesleki benlik saygısı düzeylerine göre zihinsel engelli bireylerin sportif etkinliklerine yönelik tutumlarının incelenmesi. Cbü Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(1), 105-120. https://doi.org/10.33459/cbubesbd.547928
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (3. Basım). Pegem Akademi.
• Çar, B., Yarayan, Y. E., İlhan, E. L., ve Güzel, N. A. (2019). Zihinsel yetersizliği olan bireylerde sporun etkilerine yönelik farkındalık: Fizyoterapist adaylarına yönelik bir araştırma. Journal of Physical Education & Sports Science/Beden Egitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(3).
• Casebolt, K. M., & Hodge, S. R. (2010). High school physical education teachers' beliefs about teaching students with mild to severe disabilities. Physical Educator, 67(3), 140-156.
• Çil, H. ve İlhan, E. L. (2023). Bedensel engelli sporcu ve sedanter bireylerin normal gelişim gösteren bireylere karşı tutumları: Tersine bir yaklaşım. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(4), 1473-1484. https://doi.org/10.33206/mjss.1266869
• Çil, H., İlter, İ. ve İlhan, E. L. (2023). Sporcu olmak ya da olmamak: Bedensel engelli bireylerde olumlu düşünme ve stres. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 18(1), 38-49. https://doi.org/10.33459/cbubesbd.1177419
• Çiriş, V. ve Uyar, M. B. (2023). Öğretmen adaylarının zihinsel engelli bireylerde sporun etkilerine yönelik farkındalıklarının farklı değişkenler açısından incelenmesi (Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Örneği). International Journal of Eurasia Social Sciences/Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 14(52).
• Conroy, M. A., Asmus, J. M., Ladwig, C. N., Sellers, J. A., & Valcante, G. (2004). The effects of proximity on the classroom behaviors of students with autism in general education strategies. Behav. Disord. 29, 119–129. Çubukçu-Okçu, Ç. ve Acet, M. (2022). Ortaokul ve lise öğrencilerinin zihinsel engelli bireylerde sporun etkilerine yönelik farkındalık düzeyinin incelenmesi. Social Sciences Studies Journal (SSS Journal), 5(47), 5865-5871.
• De Boer, A., Pijl, S. J., Post, W., & Minnaert, A. (2013). Peer acceptance and friendships of students with disabilities in general education: The role of child, peer, and classroom variables. Soc. Dev. 22, 831–844.
• Diamond, K. E., Hong, S.-Y., Tu, H. (2008). Context influences preschool children’s decisions to include a peer with a physical disability in play. Exceptionality, 16, 141–155.
• Dursun, M., Güler, B. ve Bozkurt, T. M. (2019). Öğretmen adaylarının zihinsel engelli bireylerin sportif etkinliklere katılımına ilişkin tutumlarının incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(3), 202-209.
• Ertuğral, A. (2022). Üniversite öğrencilerinin zihinsel engelli bireylerde sporun etkilerine yönelik farkındalık düzeylerinin incelenmesi: Doğu Karadeniz Bölgesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Giresun Üniversitesi. Giresun
• Favazza, P. C., Phillipsen, L., & Kumar, P. (2000). Measuring and promoting acceptance of young children with disabilities. Except. Child, 66, 491–508.
• Fraenkel, J. R. ve Wallen, N. E. (1990). How to design and evaluate research in education. Order Department, McGraw Hill Publishing Co., Princeton Rd.
• Gasser, L., Malti, T., Buholzer, A. (2014). Swiss children’s moral and psychological judgments about inclusion and exclusion of children with disabilities. Child Dev, 85, 532–548.
• Güler, G. Y. (2023). Beden eğitimi ve spor öğretmenleri ile antrenörlerin zihinsel engelli bireylerde spora yönelik farkındalık düzeyinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize.
• İlhan, E. L. ve Esentürk, O. K. (2015). An effort to develop an awareness scale regarding effects of sport on persons with intellectual disabilities. CBU Journal of Physical Education and Sport Sciences, 9(1), 19-36.
• İlhan, E. L. ve Esentürk, O. K. (2015). Zihinsel engelli bireylerde sporun etkilerine yönelik farkındalık ölçeği (ZEBSEYFÖ) geliştirme çalışması. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9(1), 19-36.
• İlhan, E. L., Esentürk, O. K. ve Yarımkaya, E. (2016). Zihinsel engelli bireylerin sportif etkinliklerine yönelik tutum ölçeği (ZEBSEYTÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Human Sciences, 13(1), 1141-1160.
• İlhan, E. ve Kabak, S. (2020). Farklı branşlardaki öğretmenlerin zihinsel engelli bireylerin sportif etkinliklerine yönelik farkındalık ve tutum düzeyleri. Gece Kitaplığı.
• Kalyva, E. ve Agaliotis I. (2009). Can contact affect Greek children’s understanding of and attitudes towards peers with physical disabilities? Eur. J. Spec. Needs Educ, 24, 213–220.
• Karataş, Z. (2020). Sosyal hizmet ve ilahiyat lisans programı öğrencilerinin engelli bireylere ilişkin tutumları. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, (15), 65-79. https://doi.org/10.46218/tshd.710073
• Kardaş, N. T., Kardaş, S. B. ve Sadık, R. (2017). Zihinsel engelli çocuğu olan bireylerin çocuklarının sportif etkinliklerine yönelik tutumlarının incelenmesi. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 1(2), 34-43.
• Keleş, S. (2021). Milli Eğitim Bakanlığı'nda görev yapan öğretmenlerin zihinsel engelli bireylerde sporun etkilerine yönelik farkındalık düzeylerinin incelenmesi: Adıyaman/Çelikhan örneği. Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü/Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı.
• Kemeç, D. G., Demir, G. T. ve S., Koç (2018). Doktor adaylarının zihinsel yetersizliği olan bireylerde sporun etkilerine yönelik farkındalıkları. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 3(4), 153-168. https://doi.org/10.31680/gaunjss.448576
• Kırcaali-İftar, G. (1998). Özel gereksinimli bireyler ve özel eğitim. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Kırımoğlu, H., Esentürk, O., İlhan, E. L. ve Yılmaz, A. (2016). İlköğretim, özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi öğretmenleri ile beden eğitimi ve spor öğretmen adaylarının zihinsel engelli bireylerin fiziksel egzersize katılımlarının etkilerine yönelik farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(4), 231-244.
• Kırımoğlu, H., Yılmaz, A., Soyer, F., Beyleroğlu, M. ve İlhan, E. (2016). Research of the awareness level of sports of physical education and sports teacher candidates towards the effects of sports in mentally ınsufficient individuals. Journal of Physical Education and Sport Sciences, 10(1).
• Korkut, A. (2020). Antrenörlerin zihinsel engelli çocuklara yönelik tutumlarını etkileyen faktörlerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Lin, J.-D., Lin, P.-Y., Lin, L.-P., Chang, Y.-Y., Wu, S.-R. ve Wu, J.-L. (2010). Physical activity and its determinants among adolescents with intellectual disabilities. research in object control skills and physical activity. Developmental Disabilities, 31, 263–269. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2009.09.015
• Lin, J.-D., Yen, C.-F., Li, C.-W. ve Wu, J.-L. (2005). Patterns of obesity among children and adolescents with intellectual disabilities in Taiwan. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 18, 123–129. https://doi.org/10.1111/j.1468-3148.2005.00241.x
• MEB (2020). Özel eğitim meslek okulu beden eğitimi ve spor dersi öğretim programı.
• Morley, D., Bailey, R., Tan, J., & Cooke, B. (2005) Inclusive physical education: teachers’ vieews of including pupils with special educational needs and/or disabilities. European Physical Education Review, 11, 84-107.
• Nunnally, J.C. (1978). Psychometric theory (2nd edition). Mcgraw-Hill.
• Şahbaz, Ü. ve Kalay, G. (2010). Okulöncesi eğitimi öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 116-135.
• Sit, C. H. P., Mcmanus, A., Mckenzie, T. L. ve Lian, J. (2007). Physical activity levels of children in special schools. Preventive Medicine, 45, 424–431. https://doi.org/10.1016/j.ypmed.2007.02.003
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th Ed.). Pearson.
• Turhal, S. N., Başkut, Y. H., Altınışık, Ü. ve İlhan, L. (2022). Zihinsel yetersizliği olan bireylerin ebeveynlerinin sporun etkilerine yönelik farkındalık düzeyleri. Cbü Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(2), 194-206. https://doi.org/10.33459/cbubesbd.1145570
• Vignes C., Godeau E., Sentenac M., Coley N., Navarro F., Grandjean H., et al. (2009). Determinants of students’ attitudes towards peers with disabilities. Dev. Med. Child Neurol, 51, 473–479.
• Yaşın, İ. ve İlhan, L. (2021). Beden eğitimi öğretmenlerinin zihinsel engelli bireylerin sportif etkinliklerine yönelik tutum profilleri. Herkes İçin Spor ve Rekreasyon Dergisi, 3(1), 30-35.
• Yetim, A. (2014, Mayıs). Engelliler sporuna sosyolojik yaklaşım. 2. Uluslararası Engellilerde Beden Eğitimi ve Spor Kongresi.
• Yıldırım, A. ve Yüksel, M. F. (2022). Beden eğitimi ve spor öğretmeni adaylarının zihinsel engelli bireylerde sporun etkilerine yönelik tutum ve farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. Türk Spor Bilimleri Dergisi, 5(2), 115-126. https://doi.org/10.46385/tsbd.1177496
• Yılmaz A., Şentürk U. ve Demir E. (2015). Zihinsel engellilerde fiziksel aktiviteye yönelik uygulamaların içerik analizi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(13), 312-327. https://doi.org/10.16992/ASOS.687
• Yılmaz, A., Kırımoğlu, H., Aslanboğa, T. ve Aslanboğa, R. (2019). Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü çalışanlarının zihinsel engelli bireylerin sportif etkinliklerine yönelik tutum düzeyinin incelenmesi (Bingöl il örneği). Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 4(3), 360-372. https://doi.org/10.31680/gaunjss.574732
• Yu, S., Ostrosky, M. M., Fowler, S. A. (2015). The relationship between preschoolers’ attitudes and play behaviors toward classmates with disabilities. Top. Early Child Spec. Educ, 35, 40–51.
• Zengin, S. (2019). Determination of attitude levels of teachers working in school for disabled students toward the sportive activities of mentally disabled ındividuals (Mus province example). International Education Studies, 12(10), 22-26. https://doi.org/10.5539/ies.v12n10p22