İlkokul Öğrencilerinin Bilim İnsanı İmajlarının İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 26 - 43, 30.04.2024

Güneş Salı Meral Kahraman

Öz

Bu araştırmada ilkokul öğrencilerinin ‘Bilim İnsanı İmajı’nın belirlenmesi amaçlanmıştır. Nicel modellerden tarama modelinin kullanıldığı araştırmanın evrenini Millî Eğitim Bakanlığına bağlı ilkokullara devam eden öğrenciler, örneklemini ise Çorum ili Merkez ilçesinde bulunan bir ilkokula devam etmekte olan 140 öğrenci oluşturmuştur. Araştırma verilerinin toplanmasında Chambers’in geliştirdiği “Bir Bilim İnsanı Çiz” (Draw A Scientist, DAST) testi kullanılmıştır. Elde edilen ham puanların analizinde kategorik değişkenler için tanımlayıcı istatistikler frekans ve yüzde olarak verilmiştir. Kategorik verilerin analizinde “Pearson Ki-Kare Testi” ve “Fisher Exact Testi” kullanılmıştır. Yapılan istatiksel analizler sonucunda katılımcıların cinsiyetlerine göre bilim insanı cinsiyeti çizim bulguları arasında (K=8,007; p<0,01) istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu, katılımcı erkeklerin kızlara göre daha çok erkek bilim insanı figürü çizdikleri görülmüştür. Katılımcıların sınıf düzeyine göre bilim insanının yaptığı etkinlik çizim bulguları arasında (F=5,460; p<0,05), bilim insanının kullandığı bilimsel araçlar çizim bulguları arasında (F=9,569; p<0,01) ve bilim insanının kullandığı semboller çizim bulguları arasında (F=42,658; p<0,001) istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu bulunmuştur. Tüm hesaplamalarda istatistik anlamlılık düzeyi p<0,05, p<0,01, p<0,001 olarak dikkate alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bilim İnsanı, Bilim İnsanı İmajı, Bilim İnsanı Çiz Testi

Examination of Scientific Images of Primary School Students

Öz

In this study, it was aimed to determine the 'Scientist Image' of primary school students. The population of the research, in which the survey model was used among the quantitative models, consisted of students attending primary schools affiliated with the Ministry of National Education, and the sample consisted of 140 students attending a primary school in the Central district of Çorum province. The "Draw A Scientist" (DAST) test developed by Chambers was used to collect research data. In the analysis of the raw scores obtained, “descriptive statistics for categorical variables are given as frequency and percentage”. “Pearson Chi-Square Test” and “Fisher Exact Test” were used in the analysis of categorical data. As a result of the statistical analyzes, it was seen that there was a statistically significant difference between the findings of drawing the scientist gender according to the gender of the participants (K=8.007; p<0.01), and the participant boys drew more male scientist figures than the girls. According to the class level of the participants, the activity drawing findings of the scientist (F=5.460; p<0.05), the scientific tools used by the scientist among the drawing findings (F=9.569; p<0.01) and the symbols used by the scientist are among the drawing findings. A statistically significant difference was found (F=42,658; p<0.001). Statistical significance level was considered as p<0.05, p<0.01, p<0.001 in all calculations.

Anahtar Kelimeler

Scientist, Scientist Image, Scientist Draw Test

Kaynakça

• Aydoğan, D. (2013). Bilim ve psikoloji (Ş. Işık Terzi (Ed.). Eğitim psikolojisi içinde (ss.1-23). Pegem Yayınevi.
• Bağ, H. (2013). 4 ve 5. sınıf öğrencilerinin bilim insanı imajları (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Balkı, N., Çoban, A. K. ve Aktaş, M. (2003). İlköğretim öğrencilerinin bilim ve bilim insanına yönelik düşünceleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 11-17. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefad/issue/59494/855139
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri (5. Baskı). PegemA Yayıncılık.
• Chambers, D.W. (1983). Stereotypic images of the scientist: the draw-a-scientist test. Science Education, 67, 255-265.
• Çepni, S. (2010). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Çermik, H. (2013). Öğretmen adaylarının zihinlerinde canlanan resimdeki bilim insanı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 139-153. https://doi.org/10.52134/ueader.1208416
• Ekici, F., Doğan, A., & Kaya, O. (2006). İlköğretim ikinci kademe (6, 7, 8. sınıf) öğrencilerinin bilim insanı imajları. 7-9 Eylül 2006. 7. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Ankara: Palme Yayıncılık.
• Emvalotis, A., and Koutsianou, A. (2017). Greek primary school students’ images of scientists and their work: has anything changed? Research in Science and Technological Education, 1–17.
• Erkorkmaz, (2009). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin bilim insanına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Finson, K., Beaver, J., and Cramond, B. (1995). Development and field test of a checklist for the draw-a-scientist test. School Science and Mathematics, 95(4), 195–205. https://doi.org/10.1111/j.1949-8594.1995.tb15762.x
• Kavak, G. (2008). Öğrencilerin bilme ve bilim insanına yönelik yönelik tutumlarını ve imajlarını etkileyen faktörler (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaya, O. N.. Doğan, A., and Öcal, E. (2008). Turkish elementary school student’s ımages of scientists. Eurasian Journal of Educational Research 8(32), 83-100.
• Kemaneci, G. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin bilim insanı hakkındaki imajlarının araştırılması (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Korkmaz, H. ve Kavak, G. (2010). İlköğretim öğrencilerinin bilime ve bilim insanına yönelik imajları, Elementary Education Online, 9(3), 1055–1079. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8594/106894
• Küçük, M. (2006). Bilimin doğasını ilköğretim 7. sınıf öğrencilerine öğretmeye yönelik bir çalışma (Yayımlanmamış doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Küçük, M. ve Bağ, H. (2016). 4 ve 5. sınıf öğrencilerinin bilim insanı imajlarının karşılaştırılması. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 125-138. https://dergipark.org.tr/tr/pub/befdergi/issue/23147/247270
• Losh, S.C. (2010). Stereotypes about scientists over time among US adults: 1983 and 2001. Public Understanding and Science, 19(3), 372–382. https://doi.org/10.1177/0963662508098576
• Mead, M. and Metreaux, R. (1957). The image of science among high school students. Science, 126, 384-390. https://doi.org/10.1126/science.126.3270.384
• Nuhoğlu, H. ve Afacan, Ö. (2007, Eylül, 05–07). İlköğretim öğrencilerinin bilim insanına yönelik düşüncelerinin değerlendirilmesi, 16. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Tokat.
• Ortaş, İ., (2002). Bilim, bilim insanı ve bilimsel etik. Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, 2(2), 12-14.
• Ortaş, İ. (2004). Öğretim üyesi ya da bilim insanı kimdir? Pivolka, 3(12), 11-l6.
• Öcal, E., (2007). İlköğretim 6, 7, 8. sınıf öğrencilerinin bilim insanıyla ilgili görüşlerinin belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özel, M. (2012). Children’s images of scientists: Does grade level make a difference?. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, Educational Sciences: Theory & Practice, 12(4), 3187–3198.
• Özkan, B., Özeke, V., Güler, G. ve Şenocak, E. (2017). Üniversite öğrencilerinin bilim insanı imajları ve bu imajları etkileyen bazı faktörler. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 145-165. http://dx.doi.org/10.17556/erziefd.308669
• Silver, A., and Rushton, B. S. (2008). Primary-school children’s attitudes towards science, engineering and technology and their images of scientists and engineers. Education 3-13 International Journal of Primary Elementary and Early Years Education, 36(1), 51-67. http://dx.doi.org/10.1080/03004270701576786
• Song, J. and Kim, K.-S. (1999). How Korean students see scientists: The image of the scientist. International Journal of Science Education, 21(9), 957-977. https://doi.org/10.1080/095006999290255
• Toğrol, A. (2013). Turkish students’ images of scientists. Journal of Baltic Science Education, 12(3), 289-298. https://doi.org/10.33225/jbse/13.12.289
• Topdemir H. E. ve Unat, Y. (2012). Bilim tarihi. PegemA Yayıncılık.
• Türkmen, L. (2006). Bilimsel bilginin özellikleri ve fen ve teknoloji okuryazarlığı (M. Bahar Ed.). Fen ve teknoloji öğretimi içinde (s. 33-58). PegemA Yayıncılık.
• Türkmen, H. (2008). Turkish primary students' perceptions about scientist and what factors affecting the image of the scientists. Eurasia Journal of Mathematics Science and Tecnology Education, 4(1), 55-61. https://doi.org/10.12973/ejmste/75306
• Yapıcı, M. (2005). Bilim ve bilim insanının nitelikleri. Üniversite ve Toplum Dergisi, 5(1), 19-20.
• Yetim, N. (1996). Farklı toplumsal kümelerde bilim ve bilim adamı imgesi (Yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.