Yield and quality parameters of some cultivated origanum spp. species

Yıl 2020, Cilt: 37 Sayı: 1, 10 - 17, 01.06.2020

Fatma Uysal Bayar Orçun Çınar

https://doi.org/10.16882/derim.2020.605745

Cited By: 12

Öz

Origanum L. genus have many species both in the world and in Turkey. Origanum onites L. is one of the economically important commercially grown oregano species. Therefore, cultivation and agronomic studies were concentrated on this species. Studies on determination of yield and quality characteristics of other Origanum species are needed. In this study, yield and quality characteristics of O. onites, O. sipyleum, endemic species O. laevigatum and O. husnucan-baseri species were investigated. The trials were conducted as 3 replicates according to the randomized complete block design in 2017 and 2018. The highest plant height (121.60 cm) and the highest branch number (64 pcs plant-1) were obtained from O. sipyleum in the second year. The fresh herb yield values per plant varied from 44.00 to 304.57 g/plant. The highest essential oil rate was obtained from O. husnucan-baseri. Cymene rate (70.69%) was higher in O. sipyleum. The main essential oil components of the Origanum species were cymene (70.69%) for O. Sipyleum; β-caryophyllene (27.76%), -terpinene (25.74%) and myrcene (8.84%) for O. laevigatum; cymene (51.54%), -terpinene (24.73%), carvacrol (6.51%) and thymol (6.20%) for O. husnucan-baseri.

Anahtar Kelimeler

Origanum, Endemic, Cultivation, Cymene, Carvacrol

Kültür koşullarında yetiştirilen farklı origanum spp. türlerinin bazı verim ve kalite parametreleri

Öz

Origanum L. cinsi, hem dünyada hem de Türkiye’de birçok türe sahiptir. Bu türlerden özellikle Origanum onites L. ticarete konu olmuştur ve ekonomik bir değere sahiptir. Bu sebeple kültüre alma ve agronomi çalışmaları çoğunlukla bu tür üzerinde yapılmıştır. Ancak literatürde daha az yer olan Origanum cinsine ait diğer türlerin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesine de ihtiyaç vardır. Bu çalışmada, O. onites L.’ye ek olarak Origanum sipyleum L., endemik olan Origanum laevigatum Boiss ve Origanum husnucan-baseri h. duman ile aytaç & a. duran türleri, kültür koşullarında yetiştirilerek verim ve kalite özellikleri incelenmiştir. Deneme, 2017 ve 2018 yıllarında yürütülmüştür. Araştırmada, en uzun bitki boyu (121.60 cm) ve en fazla dal sayısı (64.00 adet bitki-1) Origanum sipyleum türünün ikinci yılı değerlerinden elde edilmiştir. Bitki başına yeşil herba verim değerleri ise, 44.00-304.57 g bitki-1 arasında değişim göstermiştir. Uçucu yağ oranı açısından en iyi değer O. husnucan-baseri’den elde edilmiştir. Çalışma kapsamında incelenen türlerden O. sipyleum uçucu yağı için ana etken madde simen (%70.69); O. laevigatum için β-karyofilen (%27.76), -terpinen (%25.74) ve mirisen (%8.84); O. husnucan-baseri için ise simen (%51.54), -terpinen (%24.73), karvakrol (%6.51) ve timol (%6.20) olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kekik, Endemik, Yetiştirme, Simen, Karvakrol

Kaynakça

• Avcı, A.B., & Bayram, E. (2013). Geliştirilmiş İzmir kekiği (Origanum onites L.) klonlarının farklı ekolojik koşullarda bazı agronomik ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 50(1):13-20.
• Başer, K.H.C., Tümen, G., Özek, T., & Kürkçüoğlu, M. (1992). Composition of the essential oil of Origanum sipyleum of Turkish origin. Journal of Essential Oil Research, 4(2):139-142.
• Başer, K.H.C., Özek. T., Kürkçouğlu, M., & Tümen, G. (1996). Essential oil of Origanum laevigatum Boiss., Journal of Essential Oil Research, 8(2):185-186.
• Başer, K.H.C., Kürkçüoğlu, M., Duman, H., & Aytaç, Z. (1998). Composition of the essential oil of Origanum husnucan-baseri H. Duman, Z. Aytaç et A. Duran, a new species from Turkey. Journal of Essential Oil Research, 10(4):419-421.
• Başer, K.H.C. (2002). Aromatic biodiversity among the flowering plant taxa of Turkey. Pure and Applied Chemistry, 74(4):527-545.
• Bayram, E., Özay, N., Geren, H., & Ceylan, A. (1998). Aydın ili İzmir kekiği (Origanum onites L.) populasyonlarında kemotiplerin belirlenmesi ve seleksiyonu üzerine araştırma. Ege Bölgesi I. Tarım Kongresi, 2:305-313.
• Bayram, E., Geren, H., Özay, N., & Ceylan, A. (2001). Çanakkale-Balıkesir yöresi İzmir kekiği (Origanum onites L.) populasyonlarının bazı agronomik ve kalite özelliklerinin belirlenmesi üzerine araştırma. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, s:249-254.
• Baytop, T. (1984). Türkiye’de Bitkiler İle Tedavi (geçmişte ve bugün), İstanbul Üniversitesi: 3255, Eczacılık Fakültesi Ders Kitabı 520 s., İstanbul.
• Erken, S., Sönmez, Ç., Sancaktaroğlu, S., & Bayram. E. (2007). Farklı biçim yüksekliklerinin adaçayı (Salvia officinalis L.) genotiplerinde agronomik ve teknolojik özelliklere etkisinin belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 44(1):55-70.
• Erbaş,. S., & Fakir, H., (2012). Türkiye’nin Batı Akdeniz Yöresinde doğal olarak yetişen dağ çayı (Sideritis libanotica Labill. subsp. linearis (Bentham) Bornm) ve bayır kekiği (Origanum sipyleum L.) türlerinin uçucu yağ oranları ve bileşenlerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 13:119-122.
• Fakılı, O. (2010). Türkiye’de Kekik Adı İle Anılan Bitkiler Konusunda Yapılan Çalışmaların Envanteri. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Hacıoğlu, A. (2014). K.K.T.C.’de Doğal Olarak Yetişen Farklı Lokasyonlardan Toplanan Origanum majorana L., Origanum syriacum L. ve Thymus capitatus L. Türlerinin Uçucu Yağ Bileşimi. K.K.T.C. Yakın Doğu Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Farmastik Botanik Anabilim Dalı, Lefkoşa.
• Işık, S., Gönüz, A., Arslan, Ü., & Öztürk M. (1995). Afyon İlindeki türlerin etnobotanik özellikleri. Ot Sistematik Botanik Dergisi, 2(1):161-166.
• Gülümser, A., Bozoğlu, H., & Pekşen, E. (2006). Araştırma ve Deneme Metotları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Ders Kitabı: 48, 264 s., Samsun.
• Kaçar, O., Göksu, E., & Azkan, N. (2006). İzmir kekiğinde (Origanum onites L.) farklı sıklıkların bazı agronomik ve kalite özellikleri üzerine etkisinin belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 21(2):51-60.
• Karık, Ü., & Tınmaz, A.B., 2007. İstanbul kekiği (Origanum vulgare L. subsp. hirtum) populasyonlarında farklı biçim zamanlarının verim ve kaliteye etkileri. Bahçe 36(1-2): 37-48.
• Karık, Ü., Çinar, O., Tunçtürk, M., Sekeroğlu, M., & Gezici, S. (2018). Essential oil composition of some sage (Salvia spp.) species cultivated in İzmir (Turkey) ecological conditions. Indian Journal of Pharmaceutical Education and Research, 52(4):102-107.
• Khaosaad, T., Vierheilig, H., Nell, M., Zitterl-Eglseer, K., & Novak, Ş. (2006). Arbuscular mycorrhiza alter the concentration of essential oils in oregano (Origanum sp., Lamiaceae). Mycorrhiza, 16(6):443-446.
• Mancak, R. (2002). Endemik Origanum micranthum vogel türünün kültüre alınma olanakları. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Özhatay, N., Koyuncu, M., Atay, S., & Byfield, A. (1997). Türkiye’nin Doğal Tıbbi Bitkilerinin Ticareti Hakkında Bir Çalışma, destekleyen: Wwf- UK& Stanley Smith Horticultural Trust s.51, İstanbul.
• Pirigharnaei, M., Zare, S., Heidary, R., Khara, J., Emamali Sabzi, R., & Kheiry, F. (2011). The essential oils compositions of Iranian Oregano (Origanum vulgare L.) populations in field and provenance from Piranshahr district, West Azarbaijan province, Iran. Avicenna Journal of Phytomedicine, 1(2):106-114.
• SAS Institute (1998). INC SAS/STAT users’ guide release 7.0, Cary, NC, USA.
• Sivropulou, A., Papanikolaou, E., Nikolaou, C., Kokkini, S., Lanaras, T., & Arsenakis, M. (1996). Antimicrobial and cytotoxic activities of origanum essential oils. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 44(5):1202-1205.
• Telci, İ. (2005). Reyhan (Ocimum basilicum L.) genotiplerinde uygun biçim yüksekliklerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2):77-83.
• TSE (2011). Baharatlar, çeşniler ve tıbbi bitkiler- Uçucu yağ muhtevasının tayini (hidrodistilasyon yöntemi). https : // intweb.tse.org.tr / standard/ standard/Standard.aspx?081118051115108051104119110104055047105102120088111043113104073101116110090107107049085101043067. Erişim tarihi: 15 Kasım 2019.
• Tucker, O., & Maciarelle, M. (1992). The essential oils Origanum laevigatum, Boiss. (Labiatae). Journal of Essential Oil Research, 4: 419-420.
• Türkmenoğlu, G. (2015). Isparta yöresinde doğal yayılış gösteren bazı bitki türlerinin kesme ve kuru çiçekçilikte kullanım olanakları. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Uysal, B., Sozmen, F., Kose, E., Odabaş, Deniz, İ.G., & Oksal, B.S. (2011). Solvent-free microwave extraction and hydrodistillation of essential oils from endemic Origanum husnucanbaseri H. Duman, Aytac & A. Duran: comparison of antibacterial activity and contents. Natural Product Research 24(17):1654-1663.