Türkiye’de Bir Mantık Geleneğinden Söz Edilebilir mi? Tematik ve Bibliyografik Bir Soruşturma

Yıl 2014, Sayı: 36, 229 - 363, 01.06.2014

Mehmet Ulukütük

Öz

Bu çalışmada “Türkiye’de bir mantık geleneğinden söz edilebilir
mi?” sorusu tematik bibliyografya bağlamında sorgulanmaya
çalışılmıştır. Zira bir geleneğin var olup olmadığı,
doğrudan ilgili çalışmaların evvel emirde bibliyografik soruşturmalarından
geçer. Bu bağlamda bizler Türkiye’de
bir mantık geleneğinin varlığının imkânını tematik bir bibliyografya
hazırlayarak soruşturmak istedik. Diğer yandan
çalışmamız salt bir disiplin olarak mantıkla ilgili olduğu
kadar aslında tüm felsefi ve ilmî faaliyetlerin bir zemini olarak
mantık çalışmalarının geldiği yeri de göstermeyi amaçlamaktadır. Bibliyografyamız harf devriminin gerçekleştiği
1928 yılı ile 2014 yılları arasında Türkiye’de mantık özelinde
ve mantıkla ilgili olan diğer alanlarda yapılmış başta kitap
çalışmaları olmak üzere, doçentlik, doktora ve yüksek lisans çalışmaları, makaleler, tebliğler, sempozyum bildirilerini
kapsamaktadır. Çalışmamız daha önceki bibliyografyalarda
görülmeyen tematik tarzda yapılmıştır. Tematik olmasının
en önemli nedeni mantık disiplinin hangi konularında ne
kadar çalışmanın yapıldığını tespit etmek, çalışılmamış veya
az çalışılmış konularına dikkat çekmek ve mantık alanında
çalışanlara daha fazla yardımcı olacağını düşünmemizdir.
Son olarak Türkiye’de mantık çalışmalarıyla ilgili yaptığımız
bu çalışmadan yola çıkarak bazı sorunlar tespit edilmiştir.
Bunlar en önemlisi Türkiye’de yapılan mantık çalışmalarının mantık tarihi tasavvurundan bağımsız, daha çok akademik
kaygılarla yapıldığı için fazlasıyla spesifik çalışmalar
şeklinde olmasıdır. Aşırı uzmanlaşmanın bir sonucu olarak
mantık neredeyse kavram ve sorunlarını kendisinden aldığı
felsefe tarihinin kendi özgül bağlamından kopartılmaya çalışılmaktadır.
Bunun en önemli göstergesi mantık felsefesi
(meta-mantık) konusunda bir iki istisnanın dışında hiçbir
çalışmaya rastlamamış olmamızdır. Belirttiğimiz bu sorunların
dışında ileriye yönelik bazı öneriler de yapılmıştır:
Geldiğimiz noktada bugün mantık tasavvurumuzu yeniden
ihya ve inşa etmek için önerilerimizden biri de, Türkiye’de
salt mantık çalışmalarına hasredilmiş bir “Mantık Araştırmaları
Merkezi”, “Mantık İhtisas Kütüphanesi” ve “Mantık
Araştırmaları Dergisi” kurulmasıdır. Mantık araştırmalarına hasredilmiş merkez, kütüphane ve dergi Türkiye’de bir
mantık geleneğinin oluşumunda vazgeçilmez bir öneme
sahip olacaktır. Tematik mantık literatüründe ilgililerin de
fark edeceği üzere spesifik mantık çalışmalarının yanısıra
özellikle bilim, bilgi ve dil felsefesiyle de ilgili bazı çalışmalar
zikredilmiştir. Bu durum mantık çalışmalarının ilgili disiplinlerden
kopuk ve bağımsız ele alınamayacağı gerçeğini göz
önünde bulundurma ihtiyacından kaynaklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Düşünme, Mantık, Türkiye’de Mantık, Sosyal Bilimler ve Mantık, Mantık Eğitimi

Can We Talk About A Tradition of Logic in Turkey? A Thematic and Bıbliyographical Investigation

Öz

In this article, the question of “ Can we talk about a tradition
of logic in Turkie?” is being handled within the context of a
thematic bibliography. Because we believe that we can only
talk about such a tradition with the bibliography of a directly
related works. Thus, we wanted to make a bibliographical
investigation of such a possible tradition in Turkie. This
study is not only related with the logic in itself as a discipline
but also logic as a possibility ground for all entellectual activities.
The bibliography involves the works specific to and
related with logic in Turkie such as Phd, master degree theses,
articles, boks, papers, symposium notes between 1928
which is the year of Alphabet Revolution and 2014. One of
the authentic part of the study is its thematic forms. The reason
why this is so is that we firstly wanted to determine in
which issues and how many logic studies have been made,
thus pointing out the issues that have been neglected, and
so help people who want to study in logic field. Finally we
determined some problems related with the works of logic
in Turkie. The most important point is that the works made
in Turkie have been made without the consciousness of history
of logic and been prepared mostly for academic purposes and soin the form of specific studies. As a result of extremely
specialization, they are extorted from their authentic
historical perspective. The best evidence for this matter we
can say the fact that we see very few works related with philosophy
of logic (meta-logic). Apart from the points that we
said here, we made some recommendations. With the place
we came up to now, to reconstruct our logic vision there
must be some instutions that are just for logic studies such
as “ Logic Studies Center”, “Logic Specialization Library”,
“The Journal of Logic Studies”. We believe that these things
are very formidable for a tradition of logic in Turkie. As well
as the special logic works we also stated some works related
with the philosophy of science, epistemology and language.
It is stated due to a need that logic studies can’t be handled
without such disciplines.

Anahtar Kelimeler

Thinking, Logic, Logic in Turkie, Logic and the Social Sciences, The Education of Logic