LUṬFULLAH HALĪMȊ'S MUṢARRIḤATU'L-ESMĀ FORENSIC ARABIC- PERSIAN DICTIONARY

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 28, 189 - 207, 26.12.2023

Merve Hasoğlu

Öz

Muṣarriḥatu'l-Esmā, written by Luṭfullah Ḥalīmī in 872 (1467-68) in the Anatolian field, is a
dictionary of names with below-the-line translation that gives Persian equivalents of Arabic words.
Turkish equivalents are also recorded in some articles. Muṣarrihatu'l-Esmâ, the reason for which
is briefly stated as "to be immersed in the sea of blessings", was presented to Sultan Bayezid II in
872 (1467-1468). Inscribed in 884 (1479), the earliest dated copy is in the Suleymaniye Library,
Hagia Sophia Section. Nu. 4773, the other three copies are in Ankara National Library
Manuscripts Section. No. 748, Istanbul Suleymaniye Library Laleli Section. Nu. 3608/1 and
Istanbul Süleymaniye Library, Esad Efendi Section. Nu. 3275. There are also manuscript copies in
Cairo and Austrian libraries. In this study, Muṣarriḥatu'l-Esmā's manuscript copy is in Istanbul
Suleymaniye Library, Hagia Sophia Section. Nu. 4773, the dictionary will be introduced in terms of
organization, method and content.

Anahtar Kelimeler

Luṭfullah Ḥalīmī, Muṣarriḥat al-Asmā, dictionary.

LUṬFULLAH HALÎMȊ’NİN MUṢARRİḤATÜ’L-ESMȂ ADLI ARAPÇA-FARSÇA SÖZLÜĞÜ

Öz

Muṣarriḥatü’l-Esmâ, Luṭfullah Ḥalîmî tarafında yazılan, Anadolu sahasında 872 (1467-68) yılında Arapça madde başı kelimelerin Farsça karşılıklarını veren satır altı tercümeli isimler sözlüğüdür. Bazı maddelerde Türkçe karşılıklar da kayıtlıdır. Telif sebebi “nimet denizinde gark olmak için” sözüyle kısaca ifade edilen Muṣarrihatü’l-Esmâ, 872 (1467-1468) yılında Sultan II. Bayezid’e sunulmuştur. 884 (1479) yılında istinsah edilmiş en eski istinsah tarihli nüshası Süleymaniye Kütüphanesi Ayasofya Böl. Nu. 4773, diğer üç nüshası Ankara Milli Kütüphane Yazmalar Böl. Nu 748, İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi Laleli Böl. Nu. 3608/1 ve İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi Böl. Nu. 3275 numaralarda kayıtlıdır. Kahire ve Avusturya kütüphanelerinde de yazma nüshaları vardır. Bu çalışmada Muṣarriḥatü’l-Esmâ’nın İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi Ayasofya Böl. Nu. 4773 kayıtlı nüshası esas alınarak sözlük tertip, usul ve muhteva yönüyle tanıtılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Lutfullah Halimi, Musarrihatü'l-esma, sözlük

Kaynakça

• Demirayak, K. (2016). Arap- İslam Edebiyatı Literatür Bilgisi, İstanbul, Cantaş Yayınları.
• Durmuş, İ. (2006). “Nahiv”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 32, s. 300-306, İstanbul.
• Erkan, M. (1997). “Halîmî, Lutfullah”, TDV İslam Ansiklopedisi, c.15, s. 341-343, İstanbul.
• Elmalı, H. / Arslan, Ş. (1996). “Garib”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 13, s. 374-375, İstanbul.
• Faroe, Charles E. (1991). Lütfullah Halimi’nin “Bahrü’l-Garaib’i”, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Goldziher, I. (2019). Klasik Arap Literatürü, 4. Baskı, s. 101, İstanbul, Vadi Yayınları.
• Karaarslan, Nasuhi Ü. (1993). “el-Cemhere”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 7, s. 323, İstanbul.
• Kılıç, H. (2010). “Tacü’l-Luga”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 31, s. 453, Ankara.
• Kayyim, A. (1385). “Tahavvul ve Tatavvur-i Ferheng- nivîsî-yi Arabî- Farsî”, s. 52.
• Muhtar, C. (1993). İki Kur’an Sözlüğü, Lügat-i Ferişteoğlu ve Lügat-i Kânûn-i İlahi, Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Öz, Y. (2016). Tarih Boyunca Farsça-Türkçe Sözlükler, 2. Baskı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Topuzoğlu, Tevfik R.(1997). “Halil b. Ahmed”, TDV İslam Ansiklopedisi, c.15, s. 309-312, İstanbul.
• Tüccar, Z. (2004). “Meydani, Ahmed b. Muhammed”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 29, s. 501-502, Ankara.
• Tüccar, Z. (2020). “Mücmelü’l-Luga”, TDV İslam Ansiklopedisi, c.31, s. 453, Ankara.
• Vural, E. (2018). Lutfullah Halimi’nin Gülşen-i Zibâ adlı manzum eseri, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Yüce, N. (2020). “Mukaddimetü’l-Edeb” TDV İslam Ansiklopedisi, c.31, s.120-121, Ankara.