KONULARI BAKIMINDAN İRAN'DA SÖYLENEN FARSÇA NİNNİLER ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2023, Cilt: 63 Sayı: 2, 1120 - 1136, 25.12.2023

Melek Gedik

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2023.63.2.9

Öz

Sözlü edebiyat ürünleri arasında yer alan ninni çocuğun annesinden ilk işittiği kısa, yalın ve ritimli sözlerdir. Anne, dışarıdan herhangi bir müdahale olmaksızın söylediği bu ritimli ve nağmeli sözler aracılığıyla çocuğu ile ilk dilsel bağı kurmaktadır. Çocuğu uyutmak ve sakinleştirmek için söylenen bu sözler aynı zamanda bir toplumun dil, kültür ve sosyolojik özellikleri hakkında bilgi sunmaktadır. Ninniler genellikle anne tarafından icra edildiğinden kadın, sözlü kültür mirasının nesilden nesile aktarılmasında önemli bir rol üstlenmektedir. Anne, çocuğu doğduğu andan itibaren onun erken dönem eğitimini ninniler vasıtasıyla desteklemektedir. Çocuğa yaşadığı çevreyi, dilini, kültürünü, dinini, inançlarını, ulusal değerlerini tanıtarak onlarla bağ kurmasını ve içselleştirmesini sağlamada öğrenilmesi kolay ve akılda kalıcılığı yüksek olan ninnilerin etkisi büyüktür. Aynı zamanda anne kendine has bir üslupla dile getirdiği ninnilerde duygularını, isteklerini, sıkıntılarını ve beklentilerini iletmektedir. Bu bağlamda ninniler aile yapısının özelliklerini, aile bireyleri arasındaki ilişkileri, anne ve babanın aile içerisindeki rollerini ortaya koymaktadır.
Ninniler İran’da halk edebiyatının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Halk edebiyatı ile ilgilenen İranlı birçok araştırmacı derleme faaliyetlerinde bulunarak ülkenin farklı bölgelerinden derledikleri ninnilere eserlerinde yer vermişlerdir. Bunun yanı sıra ninninin tanımı, muhtevası ve işlevi konusunda akademik anlamda birçok çalışma da kaleme alınmıştır. Bu çalışmada İran’da ninni konusunda yapılan tanımlamalar ve İran halk edebiyatında ninnilerin yeri ve önemi hakkında genel bilgiler verildikten sonra araştırmacıların İran’ın çeşitli şehirlerinden derlediği ninni örnekleri yapı ve konu bakımından değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Ninni, Halk Edebiyatı, İran

AN EVALUATION ON THE PERSIAN LULLABIES SUNG IN IRAN IN TERMS OF THEMES

Öz

Lullabies, which are among the products of oral literature, are short and plain. They are the rhythmic words that the child hears from his mother for the first time. The mother establishes the first linguistic bond with her child through these rhythmical and melodious words that she utters without external interference. These words said to put the child to sleep and calm down also provide information about the language, culture and sociological characteristics of a society. Since lullabies are usually sung by the mother, women play an important role in transferring oral cultural heritage from generation to generation. The mother supports her child’s early education through lullabies from the moment of birth. Lullabies are easy to learn and highly memorable. They have a great effect on helping the child to bond and internalize the environment in which they live, its language, culture, religion, beliefs and national values. At the same time, the mother conveys her feelings, wishes, troubles and expectations in the lullabies she sings idiosyncratically. In this context, lullabies reveal the characteristics of the family structure, the relationships among family members, and the roles of the mother and father in the family.
Lullabies constitute an important part of folk literature in Iran. Many Iranian researchers who are interested in folk literature have included lullabies that they have compiled from different parts of the country in their works. In addition, many academic studies have been written about the definition, content and function of lullaby. In this study, after giving general information about the definitions of lullabies in Iran and the place and importance of lullabies in Iranian folk literature, the examples of lullabies compiled by researchers from various cities of Iran will be evaluated in terms of structure and subject.

Anahtar Kelimeler

Child, Lullaby, Folk Literature, Iran, Lullabies

Kaynakça

• Aydoğmuş, E. (2020). Kazak Ninnilerinden Örnekler. Gazi Türkiyat, 27, 85-100. Cemâlî, İ. (1386/2007). Lâlâyîhâ Der Ferheng-i Merdom-i İrân. Tahran: Merkez-i Tahkîkât-i Sedâ u Sîmâ-yi Cumhûrî-yi İslâmî-yi İrân.
• Çıblak Coşkun, N. (2013). Türk Ninnilerine İşlevsel Yaklaşım. Turkish Studies, 8(4), 499-513.
• Elçin, Ş. (1986). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Enûşeh, H. (1381/2002). Lâlâyî. Ferhengnâme-i Edebî-yi Fârsî (C. 2, s. 1206-1207). Tahran: İntişârât-i Vezâret-i Ferheng u İrşâd-i İslâmî.
• Hasanlî, K. (1382/2003). Lâlâyîhâ-yi Mehmelîn Nigâhî be Hâstegâh ve Mezâmîn-i Lâlâyîhâ-yi İrânî. Mecelle-i Zebân ve Edebiyât-i Fârsî, 1, 61-80.
• Hicâzî, B. (1387/2008). Edebiyât-i Kûdekân ve Novcevânân. Tahran: İntişârât-i Ruşengerân ve Mutâlaʿât-i Zenân.
• Huseynî Sâbir, M. vd. (1398/2019). Bâztâb-i Ovzâaʿ-i İctimâîʿ Der Lâlâyîhâ-yi ʿAsr-i Hâzır. Mecelle-i ʿİlmî-yi Mutâlaʿât-i Edebiyât-i Kûdek Dâneşgâh-i Şîrâz, 2, 1-20.
• Kırcı Uğurlu, E. (2014). Kültürel Bellek Aktarıcısı Olarak Ninni. Milli Folklor Dergisi, 13(102), 43-52.
• Kızılayâğ, S. (1393/2014). Edebiyât-i Kûdekân ve Novcevânân ve Tervic-i Hânden. Tahran: Sâzmân-i Mutâlaʿe ve Tedvîn-i Kutub-i ʿUlûm-i İnsânî-yi Dâneşgâhhâ.
• Muhâcirî, Z. (2014). Gol-i Peste Mecmûʿe-i Lâlâyîhâ-yi Fârsî. Meşhed: İntişârât-i Âstân Kuds Razavî.
• Muhammedî, M. H. ve Kâyînî, Z. (1384/2005). Târîh-i Edebiyât-i Kûdekân-i İrân (Cilt 1). Tahran: Neşr-i Çîstâ.
• Sefîdger Şehânekî, H. (1393/2014). Lâlâyîhâ-yi Kûdekân-i İrân. Tahran: İntişârât-i Sûre Mihr.
• Selâcike, Pervîn (1385/2006). Ez În Bâğ-ı Şarkî. Tahran: Kânûn-i Pervereş-i Fikrî-i Kûdekân ve Novcevânân.
• Şîrâzî, E. (1371/1992). Gozerî ve Nazarî Der Ferheng-i Merdom. Tahran: İntişârât-i Esperek.
• Uğurlu, E. (2012). Türk Dünyasında Ninni. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zebîhniyâ ʿUmrân, Â. ve Bordhûnî, H. (1393/2014). Târîh-i Edebiyât-i Kûdek ve Novcevân Der İrân. Tahran: İntişârât-i Fedek Îsâtîs.