ROAD AND TRADE SECURITY IN ANCIENT ANATOLIA IN THE LIGHT OF ANCIENT ASSYRIAN TEXTS

Yıl 2023, Cilt: 63 Sayı: 2, 1358 - 1383, 25.12.2023

İrfan Albayrak Melike Zoroğlu

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2023.63.2.19

Öz

The biggest problem of the transboundary trade network in every period of history has been the security issue. Ancient Assyrian tablets show that caravans moving between Assyria-Kaniš, the oldest and organized example of transboundary trade, encountered difficulties due to seasonal conditions along the way. Dangers such as the closure of roads due to wars and rebellions, the attacks of looters and wild animals seriously affected these commercial journeys that lasted for weeks and months. As it is understood from the texts, the issue of the safety of the roads used by the caravans is of great importance for the merchants of Semitic origin. Because the merchants made serious commercial partnerships between them in order to maintain their commercial ties with Anatolian cities, and in this context, they established business connections with the civilian people and kingdoms in the Anatolian market. Therefore, safe roads and trade were very important not only for Assyrian traders but also for local people and authorities. Because this cross-border trade had results in favor of both sides. The terms and concepts such as "the timidity of capital or the search for a safe haven of money” and political hear very often today and which affect everyone in terms of their economic consequences, are actually quite old in terms of trade and political history. In this study, it was evaluated how the importance of trade and road safety was reflected in Ancient Assyrian documents in terms of both the entrepreneurs involved in trade and the local kingdoms supporting this commercial organization in the Ancient Anatolian geography four thousand years ago.

Anahtar Kelimeler

Kültepe, Wars, Revolts, sikkā/ītum Issue, Security

ESKİ ASURCA BELGELER IŞIĞINDA ESKİ ANADOLU’DA YOL VE TİCARET GÜVENLİĞİ

Öz

Tarihin her döneminde sınır aşan ticaret ağının en büyük sorunu güvenlik meselesi olmuştur. Eski Asurca tabletler, sınır aşan ticaretin kayıtlara geçmiş organize ve en eski örneği olan Asur-Kaniš arasında hareket eden kervanların yol boyunca mevsim koşullarından kaynaklanan güçlüklerle karşılaştıklarını göstermektedir. Savaşlar ve isyanlar nedeniyle yolların kapatılması, yağmacıların ve vahşi hayvanların saldırıları gibi tehlikeler haftalarca ve aylarca süren bu ticari yolculukları ciddi olarak etkilemiştir. Metinlerden anlaşıldığı kadarıyla kervanların kullandığı yolların güvenliği meselesi Sami kökenli tüccarlar için büyük önem arz etmektedir. Çünkü tüccarlar Anadolu şehirleri ile ticari bağlarını sürdürmek için aralarında ciddi ticari ortaklıklar yapmışlar ve bu bağlamda Anadolu pazarındaki sivil halk ve krallıklarla iş bağlantıları kurmuşlardır. Bu nedenle, güvenli yol ve ticaret yalnızca Asurlu tüccarlar için değil yerli halk ve otoriteler için de oldukça önemliydi. Çünkü sınır ötesi bu ticaret her iki tarafında lehine sonuçlar doğurmaktaydı. Günümüzde çok sık duyduğumuz ve ekonomik sonuçları itibariyle herkesi etkileyen “sermayenin ürkekliği veya “paranın güvenli liman arayışı”, “politik istikrar” gibi tabir ve kavramlar ticaret ve siyaset tarihi bakımından esasen oldukça eskidir. Bu çalışmada günümüzden dört bin yıl önce Eski Anadolu coğrafyasında hem ticarete dâhil olan müteşebbisler hem de bu ticari organizasyonu destekleyen yerel krallıklar açısından, ticaret ve yol güvenliğinin öneminin Eski Asurca belgelere nasıl yansıdığı değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kültepe, Savaşlar, İsyanlar, sikkā/ītum Meselesi, Güvenlik

Kaynakça

• Albayrak, İ. (2016). Uṣur-ša-İštar’ın Arşivinden Bakır Ticareti İle İlgili Bir Mektup. Studies in Honour of Ahmet Ünal Armağanı, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 25-33.
• Albayrak, İ. ve Erol, H. (2016). Kültepe Tabletleri IX-a, vol. I: Buzutaya ve Lipit-İštar Arşivleri, 1950 Yılı Tabletlerinden (Kt. c/k) Seçilmiş Metinler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Alp, S. (2011). Hitit Çağında Anadolu: Çivi Yazılı ve Hiyeroglif Yazılı Kaynaklar, Ankara: TÜBİTAK Bilim Kitapları.
• Balkan, K. (2020). Mama Kralı Anum Hirbi’nin Kaniš Kralı Waršama’ya Gönderdiği Mektup. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Balkan, K. (1979). Makriš and Ašiš, Companent-Parts of Wagons and Ploughs Respectively, in a Cappadocian Tablet from Kültepe. Florilegium Anatolicum Mélanges Offerts à Emmanuel Laroche içinde (s. 49-58). Paris: Editions E. de Boccard.
• Barjamovic, G.-Hertel, T. ve Larsen M. T. (2012). Ups and Downs at Kanesh Observations on Chronology, History and Society in the Old Assyrian Period. Leiden.
• Barjamovic, G. (2011). A Historical Geography of Anatolia in the Old Assyrian Colony Period. Copenhagen: The Castern Niebuhr Institute of Ancient Near Eastern Studies University of Copenhagen.
• Bayram, S. (1997). New and Some Rare Geographical Names In The Kültepe Texts. ArAn, 3, 41-65.
• Bilgiç, E., Sever, H., Günbattı, C. ve Bayram, S. (1990). Ankara Kültepe Tabletleri I, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Bilgiç, E. (1948). Anadolu’nun İlk Tarihi Çağının Ana Hatlarıyla Rekonstrüksiyonu. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakülte Dergisi, 6(5), 489-516.
• Brinker, C. (2010). The Meaning and Significance of the Old Assyrian sikkātum. Altoriental. Forsch., 37, 49-62.
• Çayır, M. (2021). Kültepe’de 1970 (Kt v/k) Kazısında Bulunmuş Arşivden Üç Mektup. ArAn, 15(1), 47-58.
• Çayır, M. (2013). Kültepe Tabletlerinde Geçen Yeni Bir Unvan, rabi ṭābātim “Tuzcular Amiri”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 53(1), 3030-3314.
• Çeçen, S. (2002). Kültepe Belgelerine Göre Anadolu Şehir Devletlerinde Ayaklanma. ArAn, 5, 65-68.
• Dercksen, J. G. (2004a). Old Assyrian Institute (Most Studies 4). Leiden: Nederlands Instıtuut Voor Het Nabije Oosten.
• Dercksen, J. G. (2000), Institutional and Private in the Old Assyrian Period. A. C. V. M. Bongenaar (Ed.). Interdependency of Institutions and Private Entrepreneurs (Mos Studies 2), Proceedings of the Second Mos Symposium (Leiden 1998) içinde (s. 135-152). İstanbul: NHAI.
• Dercksen, J. G. ve Donbaz, V. (2000). Merchants in Distress an Old Assyrian Text Mentioning habbātu. Jaarbericht Ex Oriente Lux, 35-36, 103-110.
• Donbaz, V. (1986). Publication of The Kültepe Tablets Housed in Ankara. K. Hecker ve W. Sommerfeld (Ed.). Keilschriftliche Literaturen içinde (s. 149-153). Berlin: Reimer.
• Donbaz, V. ve Veenhof, K. R. (1985). New Evidence for Some Old Assyrian Terms. Anatolica, 12, 131-155.
• Erol, H. (2018). Kültepe Tabletleri XI-a, vol. I: Šu-İštar’a Ait Belgeler, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Erol, H. (2017). Kültepe’den Bir Metne Göre Asur Bölgesinde Yaşanan Bir İsyan ve Anadolu’daki Diğer İsyanlarla İlgili Kayıtlar. ArAn, 11(2), 23-38.
• Erol, H. (2014). Anadolu’nun İlk Yazılı Belgelerinde Büyü ve Kehanet. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 54, 37-48.
• Erol, H. (2007). Eski Asurca Metinlerde Meslek Adları ve Unvanlarla Geçen Şahıs İsimleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Garelli, P. (1963). Les Assyriens en Cappadoce. Bibliothèque archéologique et historique de l’institut français d’archéologie d’Istanbul, XIX. Paris: Maisonneuve.
• Gavaz, S. Ö. (2006). Hitit Kenti Zalpa’nın Yeri Üzerine. Anatolia, 31, 1-14.
• Gökçek, G. (2015). Kültepe’den bet-wabrim/ubrim’in Açılmasına Dair Bir Belge. İ. Albayrak, H. Erol ve M. Çayır (Ed.). Cahit Günbattı’ya Armağan içinde (s. 113- 118). Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Gökçek, G. (2006). The Use of Wagons (eriqqum) in Ancient Anatolia According to Texts from Kültepe. Zeitschrift für Assyriologie und Vorderasiatische Archäologie, 96(2), 185-199.
• Gökçek, G. (2004). Asur Ticaret Kolonileri Çağında Anadolu’da Kervan Güzergâhları ve Taşımacılık. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 151-164.
• Gül, Ş. (1993). Asur Ticaret Kolonileri Çağında Anadolu’nun Siyasi Yapısı. T. Günel, E. Yurttagül ve S. Kaya (Haz.). Anadolu Medeniyetleri Müzesi 1992 Yıllığı içinde (s. 42-49). Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Günbattı, C. (2017). Kültepe-Kaniš Anadolu’da İlk Yazı, İlk Belgeler, Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
• Günbattı, C. (2014). The Letter Sent To Hurmeli King Of Harsamna And The Kings Of Kaniš. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Günbattı, C. (2005). Kültepe’de Bulunmuş İki Antlaşma Metni. Belleten, 256, 259- 780.
• Günbattı, C. (1999). Asur Ticaret Kolonileri Devrinde Anadolu Kralları ile Asurlu Tüccarlar Arasındaki İlişkilere Işık Tutan İki Yeni Belge. XII. Türk Tarih Kongresi, 12-16 Eylül 1994 Bildirileri, Cilt 1 içinde (s. 75-83). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Hecker, K. (1966). Die Keilschrifttexte der Uninersitatsbibliothek Giessen. Giessen: Berichte und Arbeiten Aus Der Universitӓtsbibliothek Giessen.
• Kryszat, G. (2004). Herrshcer, Herrschaft und Kulltradition in Anatolien nach den Quellen aus den Altassyrischen handels Kolonien. Altorientalische Forschungen, 31(1), 15-41.
• Kuzuoğlu, R. (2018). Eski Asurca Metinlerde Anadolu Köprüleri. ArAn, 12(2), 113-126.
• Kuzuoğlu, R . ( 2011). T hree K ültepe T exts Concerning Rebellions. Journal of Near Eastern Studies, 70(1), 25-33.
• Kuzuoğlu, R. (2010). M.Ö. II. Binin İlk Çeyreğinde Anadolu’da Yaşanan İsyanlar ve İç Huzursuzluklar. VII. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, 1(1), 479-487.
• Küçükbezci, H. G. (2010). M.Ö. 2. Bin Yılın İlk Çeyreğinde (Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nda) Orta Anadolu’nun Sosyo-Ekonomik Yapısı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Larsen, M. T. (2013). Kültepe Tabletleri VI-b, The Archive of The Šalim-Aššur Family (Vol. 2: Ennam-Aššur). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Larsen, M. T. (2002). The Aššur-nādā Archives. Leiden: Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten.
• Larsen, M. T. (1982). Caravans and Trade in Ancient Mesopotamia and Asia Minor. Lecture Delivered to the Society for Mesopotamian Studies, 4, 33-45.
• Larsen, M. T. (1967). Old Assyrian Caravan Procedures. PIHANS, 22, Leiden: Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten.
• Lewy, J. (1930). Die Kültepetexte Aus Der Sammlung Frida Hahn. Berlin-Leipzing.
• Michel, C. (2001). Correspondance Des Marchands De Kaniš Au Début Du IIe Millénaire Avant J.-C. Paris: Les Éditions Du Cerf.
• Miller, J. L. (2001). Anum-Hirbi and His Kingdom. Altorientalische Forschungen, 28, 65-101.
• Orlin, L. L. (1970). Assyrian Colonies In Cappadocia. Paris.
• Sever, H. (1995). Yeni Belgelerin Işığında Koloni Çağı’nda (M.Ö. 1970-1750) Yerli Halk İle Asurlu Tüccarlar Arasındaki İlişkiler. Belleten, 224, 1-16.
• Veenhof, K. R. (2017). Kültepe Tabletleri VIII, The Archive of Elamma, son of İddin- Su’en, and his Family (Kt 91/k 285-568 and Kt 92/k 94-187). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Veenhof, K. R. (2014). Old Assyrian Traders in War and Peace. M. Dietrich ve H. Neumann (Ed.). Krieg und Frieden im Alten Vorderasien içinde (s. 837-849). Herstellung: Hubert und Co.
• Veenhof, K. R. (1996). An Old Assyrian Incantation Against a Black Dog. WZKM 86, 425-433.
• Veenhof, K. R. (1989). Status and Offices of an Anatolian Gentleman-Two Unpublished Letters of Huharimataku from kārum Kaniš. K. Emre, B. Hrouda, M. J. Mellink ve N. Özgüç (Ed.). Anatolia and the Ancient Near East Studies in Honor of Tahsin Özgüç içinde (s. 515-525). Ankara: Anadolu Medeniyetleri Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları.
• Veenhof, K. R. (1972). Aspects of Old Assyrian Trade and Its Terminology. Leiden: E. J. Brill.
• Veenhof, K. R. ve Eidem, J. (2008). Mesopotamia-The Old Assyrian Period. Göttingen: Akademic Presss Fribourg Vandenhoeck&Ruprecht Göttingen.
• Wolfgang, H. (1994). Towards a n U nderstanding o f t he t erm s ikkum. Revue d’Assyriologie et d’archéologie orientale, 88, 5-31.