Batı Karadeniz Bölgesinde Türk Fındığı Corylus colurna L Popülasyonlarının Ekolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 19 Sayı: 2, 39 - 61, 29.12.2023

Mustafa Arslan

https://doi.org/10.58816/duzceod.1360218

Öz

Türk Fındığı (Corylus colurna L.) Türkiye’de doğal olarak yayılış gösteren ağaç türlerimizdendir. Tek gövdeli ve kalın çap yapma (30-35 m. boy, 1.58 m. çap (d1,3) ) özelliğine sahip oluşu ile diğer fındık türlerinden kolaylıkla ayrılmaktadır. Değerli odunu yanında meyvesi bakımından da büyük bir öneme sahiptir. Meyveleri insanlar için gıda kaynağı olarak direkt olarak tüketilebildiği gibi şekerleme yapımında da kullanılmaktadır. Bunun yanında yaban hayatının gıdasını oluşturması açısından biyolojik çeşitliliğe de katkı sağlamaktadır. Sağlıklı ormanlar kurmak için ibreli ağaçlar ile birlikte karışıma sokulması, ağaçlandırma çalışmalarında kullanılması gereken türlerdendir. Türün neslinin doğal yayılış alanlarında korunması, yayılışının arttırılması, kültüre edilebilmesi, çok yönlü faydalanmanın sağlanabilmesi için öncelikle yetişme ortamı koşullarının belirlenmesi büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada Türk Fındığı’nın Türkiye’de en yaygın olduğu Batı Karadeniz Bölgesi ve İç Anadolu Bölgesinde 780-1460 m. yükseltiler arasında, on adet popülasyonu örneklenmiştir. Bu alanlardan elde edilen veriler ile türün doğal yayılışı için gerekli toprak ve iklim özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Fındığı, Corylus colurna L., toprak, iklim, yetişme ortamı

Etik Beyan

Çalışma yüksek lisans tez çalışmasından üretilmiştir. Herhangibir etik ihlali yapılmamıştır.

Destekleyen Kurum

ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ-BATI KARADENİZ ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ

Teşekkür

Yazar, Tezden üretilen bu çalışmaya proje ile destek sağlayan T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı (mülga Orman ve Su İşleri Bakanlığı) Orman Genel Müdürlüğü’ne bağlı Batı Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’ne ve Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Ana Bilim Dalında tez danışmanı Prof. Dr. Emrah ÇİÇEK’e teşekkür eder.

Kaynakça

• Akkan, E. (1975). Sinop Yarımadasının Jeomorfolojisi. A. Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fak. Yay. No: 261, Ankara.
• Anonim, (1971). Susurluk Havzası Toprakları. Topraksu Genel Müdürlüğü. Köy İşleri Bakanlığı Yayınları: 174, Topraksu Genel Müdürlüğü Yayınları: 258, Ankara.
• Anonim, (1981). Doğu Karadeniz Havzası Toprakları. Köy İşleri Bakanlığı Yayınları Toprak Su Genel Müdürlüğü Yayınları: 230-310, Raporlar Serisi 92, Ankara.
• Anonim, (1989). Türkiye Klima Atlası. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Anonim, (1990). Micronutrient, Assessment at the Country Level: An International Study. FAO Soil Bulletin by Sillanpaa. Rome.
• Anonim, (1992). Kütahya İli Arazi Varlığı. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Anonim, (2002). Bolu İli Coğrafi Bilgi Sistemi (BCBS) Temel Katmanlarının Kurulması ve Yerleşim Uygunluk Belirlenmesi. TUBİTAK. Gebze-Kocaeli.
• Anonim, (2023). 2022 Yılı İdare Faaliyet Raporu. OGM. Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı. Ankara.
• Anşin, R., ve Özkan, Z.C. (1993). Tohumlu Bitkiler. Odunsu Taksonlar. KTÜ Genel Yayın No: 167, Orman Fak. Yayın No: 19. KTÜ Basımevi. Trabzon.
• Arslan, M. (2005). ‘Batı Karadeniz Bölgesindeki Türk Fındığı (Corylus colurna L.) Popülasyonlarının Ekolojik ve Silvikültürel Yönden İncelenmesi’. Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Arslan, M. (2006). Geçmişle Paylaştığımız ve Geleceği Miras Bırakmamız Gereken Doğal Türlerimizden Türk Fındığı (Corylus colurna L. ) 1. Uluslararası Odun Dışı Orman Ürünleri Sempozyumu. KTÜ. Trabzon.
• Aslankara, M.S. (1998). Cumhuriyetimizin 75. Yılında Ormancılığımız. Orman Bakanlığı Yayın Dairesi Başkanlığı. Orman Bakanlığı Yayın No. 120, Ankara.
• Atalay, İ. (2002). Türkiyenin Ekolojik Bölgeleri. Orman Bakanlığı Yayınları. Yay. No. 163. Meta Basımevi, Bornova, İzmir.
• Atay, İ. (1984). Tali Türlerimizden Dişbudağın Önemi ve Silvikültürel Özellikleri. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi. Seri. B, Cilt. 34, Sayı. 3, İstanbul.
• Ayan, S., Aydınözü, D., Yer, E.N., & Ünalan, E. (2016). Turkish Filbert (Corylus colurna L.) a new distribution area in Northwestern Anatolia Forests: (Provinces of Müsellimler, Tunuslar in Ağlı, Kastamonu/Turkey). Biological Diversity and Conservation 9:128-135.
• Aydınözü, D. (2017). Türk Fındığı (Corylus colurna L.)’nın Harşit Çayı ve Çevresindeki Doğal Yayılış Alanları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl 5; 51, 22-31.
• Çepel, N. (1966). Orman Yetişme Muhiti Tanıtımının Pratik Esasları ve Orman Yetiştirme Muhiti Haritacılığı. Kutulmuş Matbaası. İstanbul.
• Çepel, N. (1995). Orman Ekolojisi. İ.Ü. Yayınları Yay. No: 3886, Orm. Fak. Yayın No: 433, İstanbul.
• Davis, P.H. (1982). Flora of Turkey and the East Aegean Islands I: Edinburgh Univ. Press.
• Erentöz, C. (1966). Contribution a la Stratigraphie de la Turquie: Bull. Min. Res. Exp. Inst., 66, s. 1-20.
• Erguvanlı, K. (1950). Trabzon- Gümüşhane Arasındaki Bölgenin Jeolojik Etüdü. MTA. Raporları, Ankara.
• Erinç, S. (1962). Klimatoloji ve Metodları, Baha Matbaası, İstanbul.
• Erinç, S. (1965). Yağış Müessiriyeti Üzerine Bir Deneme ve Yeni Bir İndis. İ. Ü. Coğrafya Enstitüsü Yayınları. Yay. No. 41. Baha Matbaası, İstanbul.
• Erinç, S. (1996). Klimatoloji ve Metodları. 4. Baskı. Alfa Basım Yayım Dağıtım. İstanbul.
• Follet, R.H. (1969). Zn, Fe, Mn and Cu in Colorado Soils. Ph. D. Dissertation. Colorado State University. Genç, M., Güner, Ş.T., Gülcü, S., ve Fakir, H. (1998). Afyon-Dereçine Türk Fındığı (Corylus colurna L.) Bükü. Orman ve Av 74:13-19.
• Ghimessy, L. (1980). Turkish Filbert (Corylus colurna) as a Valuable Reserve Tree Species in Hungary. Erdo. No. 29: 8, 365-369; 2 pl. Hungary.
• Godet, J.D. (2004). Knospen und Zweige. 10. Aufl. Braunschweig: Talacker Medien.
• Hijmans R.J., Cameron S.E., Parra J.L., Jones P.G., & Jarvis A. (2005). Very high Resolution Interpolated Climate Surfaces for Global Land Areas. International Journal of Climatology 25:1965-1978.
• Irmak, A. (1970). Orman Ekolojisi. İ.Ü. Yayınları Yay. No:1650, Orm. Fak. Yay. No:149. Taş Matbaası.
• Jy. (1984). An Encounter with Trees. The Tree Hazel or Turkish Hazel, a Street Tree of The Future?. Gartnermeister. No. 20, 511-512; 5 pl. Europe.
• Kabak, B, Polat, S., ve Aydınözü, D. (2020). Türk Fındığı’nın (Corylus colurna) Yeni Bir Yayılış Alanı: Şaphane Dağı (Kütahya). Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 8, Sayı: 109, s. 376-396.
• Kaya, O. (1972). Tavşanlı Yöresi Ofiyolit Sorununun Ana Çizgileri. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni V. 15, 26-108, Ankara.
• Konak, N. (1982). Simav Dolayının Jeolojisi ve Metamorfik Kayaçlarının Evrimi. İstanbul Üniversitesi Yerbilimleri Dergisi, 3: 313-337.
• Küçük, M. (1989). Maçka-Meryemana ve Altındere Vadisi Milli Parkı’nın Önemli Ağaç Türleri Üzerinde Fenolojik Gözlemler ve Sonuçları. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları. Teknik Raporlar Serisi. No.47, Ankara.
• Lagerstedt, H. (1990). Filbert Rootstock and Cultivar Introductions in Oregon. Annual Report of the Northern Nut Growers Association, 81: 60-63.
• Lindsay W.L., & Norvell W.A. (1978). Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Science Society of American Proceeding, 42: 421-428.
• Maurer, K.J. (1975). Turkish Hazel, Corylus colurna, as a Pioneer Plant. Mitteilungen-Rebe-und-Wein,-Obstbau-und-ruchteverwertung. 1975, 25: 2, 139-148 + 4 pl.; 19 ref.
• Mayer, H., ve Aksoy, H. (1998). Türkiye Ormanları. Batı Karadeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü. Muhtelif Yayın No:1.
• Paleshev, I., & Nikolov, V. (1979). The Distribution, Ecology and Biological Features of Corylus colurna in Bulgaria. Gorskostopanska-Nauka. 1979, 16: 5, 26-42; 21 ref
• Pamay, B. (1992). Bitki Materyali 1. Ağaç ve Ağaçcıklar Bölümü. Uycan Matbaası. İstanbul.
• Polat, S. (2014). A New Distribution Area of Turkish Filbert (Corylus colurna) in Turkey. Marmara Coğrafya Dergisi, 29:136-149.
• Polat, S., & Güney, Y. (2015). A new distribution area of Turkish filbert (Corylus colurna) in Turkey. The Journal of Academic Social Science 3:449-460
• Rubner, K. (1960). Die Pflanzengeographichen Grundlagen des Waldbaues Radebeul, Berlin.
• Saatçioğlu, F. (1976). Silvikültür l. Silvikültürün Biyolojik Esasları ve Prensipleri. İ.Ü. Orman Fakültesi Yayınları No. 2187/22. Sermet Matbaası. İstanbul.
• Šeho, M., Huber, G., Baier, R., & Petkova, K. (2017). Turkish Hazel in Bulgaria an Autochthonous and Valuable Tree Species for The Climate Change. IUFRO 125th Anniversary Congress, Freiburg.
• Šeho, M., Ayan, S., Huber, G., & Kahveci, G. (2019). A Review on Turkish Hazel (Corylus colurna L.): A Promising Tree Species for Future Assisted Migration. Review Paper. South-East European Forestry. Vol.10, No.1:p, 53-63.
• Semiz, B. (2011). ‘Simav ve Gediz Arasındaki (Kütahya-Batı Anadolu) Magmatik Kayaların Jeolojik, Petrografik ve Petrokimyasal Olarak İncelenmesi’. Doktora Tezi yayımlanmamış, Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Soyakil, M. (2018). ‘Gediz (Kütahya) Kuzeyindeki Miyosen Yaşlı Volkanitlerin Petrografisi ve Jeokimyası’. Yüksek Lisans Tezi, yayımlanmamış, Mersin Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Şahin, E.K., Bekar, M., ve Güneroğlu, N. (2020). Türk Fındığı’nın (Corylus colurna L.) Peyzaj Mimarlığında Kullanım Olanakları. Bartın Orman Fakültesi Dergisi. 22(1), 91-99.
• Tacenur, İ.A., ve Yılmaz, H. (1994). Toprak Tuzluluğu ve Analiz Yöntemi. Orman Toprak Laboratuvarlarının Kuruluş Esasları ve Laboratuvar Teknikleri Semineri. Eskişehir.
• Temel, F., Arslan, M., & Çakar, D. (2017). Status of Natural Turkish Hazel (Corylus colurna L.) Populations in Turkey. Artvin Coruh University Journal of Forestry Faculty.Vol: 18, Issue: 1, Pages:1-9.
• Tokar, F. (1978). Acta-Dendrobiologica. No. 1-2, 117, 119-146; 35 ref. Çekoslovakya.
• Tosun, S., ve Arslan, M. (2007). Göreni Şaşırtan Görkemli Türk Fındığı. Çevre ve İnsan Dergisi. 2, 69.
• Türüdü, Ö.A. (1993). Bitki Beslenmesi ve Gübreleme Tekniği. K.T.Ü. Meslek Yüksekokulları Serisi. Yayın No.171/13. Trabzon.
• Ülgen, N., ve Ateşalp, M. (1972). Toprak ve Gübre. Araştırma Enstitüsü Teknik Yayınlar Serisi Sayı: 21 Metin Matbaası, Ankara.
• Walter, H. (1970). Vegetationszonen und Klima. E. Ulmer, Stuttgart.
• Walter, H. (1975). Zur Moosvegetation der Liquidambarwälder Südwest-Anatoliens. Phytocoenologia 2/1-2.
• Wiersma, J.H. (1963). A New Method of Dealing With Results of Provenance Test, Silvae Genetica 12.
• Yaltırık, F. (1993). Dendroloji Ders Kitabı 2. Angiospermae Bölüm 1 İ.Ü.Orman Fakültesi Yayınları No. 3767/420. Matbaa Teknisyenleri Koll.Sti. İstanbul.