Diyabetli Gebelerin İnternet Kullanımları ve İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 39 Sayı: 3, 333 - 342, 29.12.2023

Hatice Demirağ Sevilay Hintistan Mücella Dinç Meral Fidan Uçan

https://doi.org/10.53490/egehemsire.1115416

Öz

Amaç: Bu çalışma, diyabetli gebelerin internet kullanımları ve internet yoluyla karar alma durumlarını incelemek amacıyla yapıldı.
Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tasarımda gerçekleştirilen bu çalışmanın örneklemini X Devlet Hastanesi Kadın Doğum Polikliniği ve Gebe Okulu’nda takip edilen 179 diyabetli gebe oluşturdu. Veriler, 1 Mart 2022 - 1 Mayıs 2022 tarihleri arasında “Kişisel Bilgi Formu” ve “Gebelerde İnternet Yoluyla Karar Alma (GİYKA) Ölçeği” kullanılarak toplandı. Verilerin değerlendirilmesinde, One-way ANOVA ve post hoc multiple comparisons test, Mann-whitney-U ile Independent Samples t parametrik testleri; Kruskall Wallis H testi ile ileri uygulama Mann Whitney-U non-parametrik testleri ve sayılarla yüzdelik dağılımlar kullanılmıştır.
Bulgular: Diyabetli gebelerin internet yoluyla karar aldıkları (%44.7), cep telefonu ile internete erişim sağladıkları (%95.5), bilgiye erişimin kolay olması nedeniyle (%74.3) her gün internet kullandıkları (%75.4) belirlendi. Diyabetli gebelerin GİYKA ölçek toplam puan ortalaması 32.64±8.11, “öz yeterlilik algısı” alt boyutu puan ortalaması 15.58±4.10 ve “öz kontrol algısı” alt boyutu puan ortalaması 17.06±4.52 olarak bulundu. Gebelerin diyabet türü ve gebelik haftası ile GİYKA ölçek toplam puan ortalaması arasında (p<0.001) ve gebelerin gelir algı düzeyi ile GİYKA ölçeği sıra ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulundu (p<0.05).
Sonuç: Çalışmada, diyabetli gebelerin büyük bir çoğunluğunun interneti her gün kullandıkları ve internet yoluyla yüksek oranda karar aldıkları belirlendi.

Anahtar Kelimeler

Diyabet, Gebelik, İnternet, Karar alma

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır

Investigation of Internet Use of Pregnant with Diabetes and Decision Making Situations Via Internet

Öz

Objective: This study was conducted to examine the internet use and decision-making status of pregnant women with diabetes.
Method: The sample of this descriptive and cross-sectional study consisted of 179 pregnant women with diabetes followed in the X State Hospital Obstetrics and Gynecology Outpatient Clinic and Pregnant School. Data were collected between 1 March 2022 and 1 May 2022 using the "Personal Information Form" and the “Decision Making Scale via Internet on Pregnancy (GİYKA)”. In the evaluation of the data, One-way ANOVA and post hoc multiple comparisons test, Mann-whitney-U and Independent Samples t parametric tests; Advanced application with Kruskall Wallis H test, Mann Whitney-U non-parametric tests and percentage distributions with numbers were used.
Results: It was determined that pregnant women with diabetes made decisions via the internet (44.7%), accessed the internet via mobile phones (95.5%), and used the internet every day (75.4%) due to the easy access to information (74.3%). The mean GİYKA scale total score of pregnant women with diabetes was found to be 32.64±8.11, the mean score of the "perception of self-efficacy" sub-dimension was 15.58±4.10, and the mean score of the "perception of self-control" sub-dimension was 17.06±4.52. A statistically significant difference was found between the diabetes type and gestational week of the pregnant women and the mean GİYKA scale total score (p<0.001), and between the income perception level of the pregnant women and the GİYKA scale mean rank (p<0.05).
Conclusion: In the study, it was determined that the majority of pregnant women with diabetes use the internet every day and make high decisions through the internet.

Anahtar Kelimeler

Diabetes, pregnancy, internet, decision making

Kaynakça

• Aluş Tokat M, Elmas E ve Yeyğel Ç. (2017). Gestasyonel Diyabetin Emzirme Sonuçlarına ve Emzirme Öz–-Yeterlilik Algısına Etkisinin İncelenmesi. DEUHFED, 10(4), 193-200.
• Arabacıoğlu, C. (2012). Gebelerde Yaşam Kalitesi ve Eğitim Gereksinimlerinin Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bakhireva, L., Young, B., Dalen, J., Phelan, S.T., Rayburn, W.F. (2011). Patient utilization of information sources about safety of medications during pregnancy. J ReprodMed, 56(78), 339-43.
• Barlow, J.H., Stapley, J., Ellard, D.R., ve Gilchrist, M. (2007). Information and self-management needs of people living with bleeding disorders: A survey. Hemophilia, 13, 264-270.
• Bayrak, E., Kanbur, A. (2022). Gebelerde İnternet Yoluyla Karar Alma ile Sağlık Uygulamaları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Journal of Inonu University Health Services Vocational School, 10(1), 255-269. doi: 10.33715/inonusaglik.1010546.
• Bert, F., Gualano, M. R., Brusaferro, S., De Vito, E., de Waure, C., La Torre, G., … Siliquini, R. (2013). Pregnancy e-health: A multicenter Italian cross-sectional study on internet use and decision-making among pregnant women. Journal of Epidemiology and Community Health, 67(12), 1013-1018. doi:10.1136/jech-2013-202584.
• Bjelke, M., Martinsson, A. K., Lendahls, L., Oscarsson, M. (2016). Using the internet as a source of information during pregnancy-A descriptive cross-sectional study in Sweden. Midwifery, 40, 187-191. doi:10.1016/ j.midw.2016.06.020.
• Cemek, T. (2018). Gebelerde İnternet Yoluyla Karar Alma Durumlarının Yaşam Kalitesiyle İlişkisi, Yüksek Lisans Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Chatoupıs, C. (2007). Decision Making in Physical Education: Theoretical Perspectives. Studies in Physical Culture and Tourism, 14(2), 195-204.
• Conrad, P., Stults, C. (2010). The Internet and the Experience of Illness. In C.E. Bırd, P. Conrad, A.M. Fremont, & S. Tımmermans (Eds.), Handbook of Medical Sociology, Sixth Edition, pp. 179–191. Vanderbilt University Press. https://doi.org/10.2307/j.ctv16h2n9s.14.
• Criss, S., Woo Baidal, J. A., Goldman, R. E., Perkins, M., Cunningham, C., Taveras, E. M. (2015). The role of health information sources in decision-making among hispanic mothers during their children’s first 1000 days of life. Maternal and Child Health Journal, 19(11), 2536-2543. doi:10.1007/s10995-015-1774-2.
• Çobaner, A.A., Köksoy, S. (2014). Sağlık Alanında Sosyal Medyanın Kullanımı: Twitter’da Sağlık Mesajları. Akademik Bilişim 14 - XVI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, 5-7 Şubat 2014, Mersin Üniversitesi. Erişim adresi: http://ab.org.tr/ab14/kitap/cobaner_koksoy_ab14.pdf, (Erişim tarihi: 07.05.2022).
• Demir, Y., Gözüm, S. (2011). Sağlık eğitiminde yeni yönelimler; web destekli sağlık eğitimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 4, 196-203.
• Dıckerson, S.S. (2006). Women’s use of the internet: What nurses need to know. Journal of Obstetric Gynecologic and Neonatal Nursing, 35(1), 151-156.
• Güneş Öztürk, G., Ünlü, N., Nur Uzunkaya, E., Karaçam, Z. (2020). Gebelerin bilgi kaynağı olarak internet ve sosyal medya kullanım durumları. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(3), 210-220. https://doi.org/10.46237/amusbfd.667048.
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2019). 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Erişim adresi: http://www.sck.gov.tr/wp-content/uploads/2020/08/TNSA2018_ana_Rapor.pdf. Erişim Tarihi: 06.05.2022.
• Hadımlı, A., Demirelöz Akyüz, M., Tuna Oran, N. (2018). Gebelerin interneti kullanma sıklıkları ve nedenleri. Life Sciences (NWSALS), 13(3), 32-43. doi:10.12739/NWSA.2018.13.3.4B0018.
• Huberty, J., Dinkel, D., Beets, M. W., Coleman, J. (2013). Describing the use of the internet for health, physical activity and nutrition information in pregnant women. Maternal and Child Health Journal, 17(8), 1363-1372. doi:10.1007/s10995-012- 1160-2.
• Kavlak, O., Atan SU, Güleç, D., Öztürk, R., Atay, N. (2012). Pregnant women’s use of the internet in relation to their pregnancy in Izmir, Turkey. Inform Health Soc Care, 37(4), 253-63.
• Kayabalı, K. (2011). İnternet ve sosyal medya evreninde sağlık. İstanbul Kültür Üniversitesi Dergisi, 25, 14-20.
• Kiarie, K.A., Mugambi, M.M. (2016). Social media and teenage pregnancy among students in Kiarie Antony Kimemia Secondary Schools in Imenti North Sub-County, Meru County, Kenya International Journal of Scientific Research and Management, 4(9), 4586-4606. doi: 10.18535/ijsrm/v4i9.18.
• Koyun, A., Erbektaş, G. (2018). Gebelikte İnternet Yoluyla Karar Alma Ölçeği”nin Geliştirilmesi. International Refereed Journal of Gynaecological Diseases and Maternal Child Health, 12, 25-38. doi: 10.17367/JACSD.2018.1.6.
• Lagan, B.M., Sınclaır, M., Kernohan, W.G. (2006). Pregnant women’s use of the internet: A review of published and unpublished evidence. Evid Based Midwifery, 4(1), 17-23.
• Lagan, B.M., Sınclaır, M., Kernohan, W.G. (2010). Internet use in pregnancy informs women’s decision making: A web-based survey. Birth-Issues in Perinatal Care, 37(2), 106-115.
• Laz, T. H., Berenson, A. B. (2013). Racial and ethnic disparities in internet use for seeking health information among young women. Journal of Health Communication, 18(2), 250-260. doi:10.1080/10810730.2012.707292.
• Mihmanlı V, Mihmanlı M. (2015). Diabetes mellitus ve gebelik. Okmeydanı Tıp Dergisi, 31(Ek sayı), 17-22. doi:10.5222/otd.2015.017.
• Narasimhulu, D. M., Karakash, S., Weedon, J., Minkoff, H. (2016). Patterns of internet use by pregnant women and reliability of pregnancy-related searches. Maternal and Child Health Journal, 20(12), 2502-2509. doi:10.1007/s10995-016- 2075-0.
• Onrat, T. (2018). Gebelerde Anksiyete ve Depresyon Sıklığı ve Yaşam Kalitesine Etkisinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Özer, K. (2015). Gebe Kadınların Yaşam Kalitesi ve Depresyon Durumlarının Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Özpulat F. (2016). Öz yeterlilik düzeyi ile sağlıklı yaşam biçimi arasındaki ilişki. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(4), 37-44.
• Satyanarayana, V.A., Lukose, A., Srınıvasan, K. (2011). Maternal mental health in pregnancy and child behavior. Indian J Psychiatry, 53(4), 351-361.
• Tekin Yanık Y, Erol Ö. (2016). Tip 2 Diyabetli Bireylerin Öz-Yeterlilik Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 19(3), 166-174.
• Tel, H., Ertekin Pinar, Ş., Dağlar, G. (2018). Effects of home visits and planned education on mothers’ postpartum depression and quality of life. J Clin Exp Invest, 9(3), 119-125.
• Türk Dil Kurumu (TDK). (2022). Karar. Erişim adresi: www.tdk.gov.tr. Erişim Tarihi: 29.04.2022.
• Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı (TUIK)., (2013). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2013. Erişim linki: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1028. (Erişim Tarihi: 07.05.2022).
• Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı (TUIK)., (2016). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2013. Erişim linki: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21779. (Erişim Tarihi: 07.05.2022).
• Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı (TUIK)., (2021). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2021. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2021-37437. Erişim Tarihi: 29.04.2022.
• Ulusal Diyabet Konsensus Grubu. (2017). TÜRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi. 7. Baskı, Armoni Nüans Baskı Sanatları A.Ş, İstanbul; Sayfa: 13-22. ISBN 978-975-98038-2-7. Erişim adresi: https://www.turkdiab.org/admin/PICS/webfiles/Diyabet_tani_ve_tedavi__kitabi.pdf. Erişim Tarihi: 29.04.2022.
• Urrutia, R.P., Berge A.A., Ivins, A., Beckham, A., Thorp, J., and Nicholson, K.W. (2015). Internet use and access among pregnant women via computer and mobile phone: Implications for delivery of perinatal care. JMIR Mhealth Uhealth, 3(1), e25. doi:10.2196/mhealth.3347.
• Üstün Tokay, A., Gülen Savaş, H., Süzer Özkan, F. (2019). Gebelikte internet kullanımının gebelikte karar alma sürecine etkisinin saptanması. Doğum Sonu Bakım Kongresi Bildiri Kitabı, sayfa 767-776.
• Vatansever, Z., Okumuş, H., (2013). Gebelerin doğum şekline karar verme durumlarının incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 6(2), 82-87.
• Yenal, K., Okumuş, H., Sevil, Ü. (2010). Web ortamında interaktif-antenatal danışmanlık ile gebeliğe ilişkin bilgi gereksinimlerinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 3, 9-14.
• Yener Öztürk F, Altuntaş Y. (2015). Gestasyonel Diabetes Mellitus. The Medical Bulletin of Şişli Etfal Hospital, 49(1), 1-10.
• Usluoğlu H, Güngörmüş Z. (2018). Diyabetik Hastaların Öz Yeterlilikleri ile Öz Bakım Aktiviteleri Arasındaki İlişki. Social Sciences Studies Journal (SSSJournal), 4(21), 3165-3170.