Covid-19 Tanılı Hastalara Bakım Veren Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyi ile Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 39 Sayı: 3, 286 - 297, 29.12.2023

Gülüzar Yılmaz Cemile Kütmeç Yılmaz

https://doi.org/10.53490/egehemsire.1119253

Öz

Amaç: Covid-19 pandemisinde vaka sayısının ve mortalitenin giderek artması, koruyucu ekipman içinde uzun saatler çalışma ve enfekte hastalara bakım verme gibi bir çok faktör hemşirelerin iş yükünde artışa yol açarak tükenmişliğe ve yaşam doyumunda azalmaya neden olabilmektedir. Bu çalışma, Covid-19 tanılı hastalara bakım veren hemşirelerin tükenmişlik düzeyi ile yaşam doyumu arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amacı ile yapılmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı-ilişki arayıcı nitelikteki web tabanlı bu çalışma, 10 Ocak – 1 Mart 2021 tarihleri arasında Covid-19 tanılı hastalara bakım veren 351 hemşire ile yürütülmüştür. Araştırmanın verileri tanıtıcı bilgi formu, Maslach Tükenmişlik Ölçeği ve Yetişkin Yaşam Doyumu Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, Spearman korelasyon analizi kullanımıştır.
Bulgular: Çalışmada hemşirelerin %61’i 1-6 ay süre ile Covid-19 tanılı hastalara bakım verdiğini ve %37.3’ü Covid-19 tanısı aldığını bildirmiştir. Hemşirelerin Maslach Tükenmişlik Ölçeği tükenme, duyasızlaşma ve yetkinlik alt boyutlarının puan ortalamalarının sırasıyla 16.16±4.64, 8.98±3.19 ve 13.82±4.13 olduğu, Yetişkin Yaşam Doyumu Ölçeği toplam puan ortalamasının ise 71.13±10.94 olduğu belirlenmiştir. Çalışmada hemşirelerin tükenmişlik düzeyi ile yaşam doyumu arasında negatif yönde orta düzeyde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir (r=-0.47; p<0.001).
Sonuç: Çalışmada Covid-19 tanılı hastalara bakım veren hemşirelerin tükenmişlik düzeyi arttıkça yaşam doyumunun azaldığı saptanmıştır. Pandemide Covid-19 kliniklerinde çalışan hemşirelerde tükenmişliği arttıran risk faktörlerine yönelik iyileştirici önlemlerin alınması ve yaşam doyumunu arttırmaya yönelik olarak hemşirelerin psikolojik dayanıklılıklarını arttırmak için destek programlarının geliştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

tükenmişlik, yaşam doyumu, hemşirelik, Covid-19, Covid-19

Evaluation of the Relationship between Burnout Level and Life Satisfaction of Nurses Caring for Patients with Covid-19 Diagnosis

Öz

Objectives: In the Covid-19 pandemic, many factors such as increasing the number of Covid-19 patients and mortality, working long hours in protective equipment and providing care to infected patients can cause burnout and decrease in life satisfaction by increasing the workload of nurses. This study was conducted to evaluate the relationship between burnout level and life satisfaction of nurses who care for patients diagnosed with Covid-19.
Methods: This descriptive-relationship-seeking web-based study was conducted with 351 nurses caring for patients diagnosed with Covid-19 between January 10 and March 1, 2021. The data of the study were collected by using the introductory information form, the Maslach Burnout Scale and the Adult Life Satisfaction Scale. Number, percentage, mean, standard deviation, and Spearman correlation test were used to analyze the data.
Results: In the study, 61% of the nurses reported that they provided care to patients diagnosed with Covid-19 for 1-6 months and 37.3% of them were diagnosed with Covid-19. The mean scores of the nurses' Maslach Burnout Scale burnout, depersonalization and competence sub-dimensions were respectively 16.16 ± 4.64, 8.98 ± 3.19 and 13.82 ± 4.13, and the total average score of the Adult Life Satisfaction Scale was 71.13 ± 10.94. In the study, it was determined that there is a moderately significant negative correlation between the burnout level of nurses and their life satisfaction (r = -.47; p = .000).
Conclusion: In the study, it was found that as the burnout level of nurses caring for patients diagnosed with Covid-19 increases, their life satisfaction decreases. It is recommended to take remedial measures for risk factors that increase burnout in nurses working in Covid-19 clinics in the pandemic and to develop support programs to increase the psychological resilience of nurses.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Covid-19, burnout, life satisfaction

Kaynakça

• Akyar, İ. (2020). Covid-19 hastalarında akut solunum sıkıntısı sendromu (ARDS) yönetimi ve hemşirelik bakımı. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 7, 8-14.
• Arpacıoğlu S, Baltalı Z, Ünübol B. Covid-19 pandemisinde sağlık çalışanlarında tükenmişlik, Covid-19 korkusu, depresyon, mesleki doyum düzeyleri ve ilişkili faktörler. Cukurova Medical Journal 2021;46(1):88-100.
• Aydin Sayilan, A., Kulakaç, N., & Uzun, S. (2021). Burnout levels and sleep quality of COVID-19 heroes. Perspectives in psychiatric care, 57(3), 1231–1236. https://doi.org/10.1111/ppc.12678.
• Bahadir-Yilmaz, E., Yüksel, A. (2020). State anxiety levels of nurses providing care to patients with Covid-19 in Turkey. Perspect Prajhasychiatr Care, 1-7. https://doi.org/10.1111/ppc.12661.
• Baykal, E. (2020). Covid-19 bağlaminda psikolojik dayanıklılık, kaygı ve yaşam doyum ilişkisi. International Journal of Social Economic Sciences, 10(2), 68-80.
• Bayülgen, M.Y., Bayülgen, A., Yeşil, F.H., Türksever, H.A. (2021). Covid-19 pandemisi sürecinde çalışan hemşirelerin anksiyete ve umutsuzluk düzeylerinin belirlenmesi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 3(1), 1-6.
• Bettinsoli, M. L., Di Riso, D., Napier, J. L., Moretti, L., Bettinsoli, P., Delmedico, M., Piazzolla, A., & Moretti, B. (2020). Mental Health Conditions of Italian Healthcare Professionals during the COVID-19 Disease Outbreak. Applied psychology. Health and Well-being, 12(4), 1054–1073. https://doi.org/10.1111/aphw.12239.
• Cañadas-De la Fuente, G. A., Ortega, E., Ramirez-Baena, L., De la Fuente-Solana, E. I., Vargas, C., & Gómez-Urquiza, J. L. (2018). Gender, Marital Status, and Children as Risk Factors for Burnout in Nurses: A Meta-Analytic Study. International journal of environmental research and public health, 15(10), 2102. https://doi.org/10.3390/ijerph15102102.
• Chen, R., Sun, C., Chen, J. J., Jen, H. J., Kang, X. L., Kao, C. C., & Chou, K. R. (2021). A Large-Scale Survey on Trauma, Burnout, and Posttraumatic Growth among Nurses during the COVID-19 Pandemic. International journal of mental health nursing, 30(1), 102–116. https://doi.org/10.1111/inm.12796.
• Cin, S., Hoşgör, H. (2020). Covid-19 tanılı hastalara bakim veren yoğun bakim hemşirelerinin yaşam doyumu ve tükenmişlik düzeyleri. Demir H, Başkan C, Sağlik Bilimleri Güncel Araştirmalar ve Yeni Eğilimler. 1. Basım. Karadağ: IVPE Yayınevi, 494-504.
• Clair, R., Gordon, M., Kroon, M., Reilly, C. (2021). The effects of social isolation on well-being and life satisfaction during pandemic. Humanit Soc Sci Commun, 28(8), 1-6. https://doi.org/10.1057/s41599-021-00710-3.
• Çevik Aktura, S., Özden, G. (2020). Salgının psikolojik etkileri: Covid-19 hemşireleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(73), 1146-1151.
• Danet Danet, A. (2021). Psychological impact of COVID-19 pandemic in Western frontline healthcare professionals. A systematic review. Medicina clinica, 156(9), 449–458. https://doi.org/10.1016/j.medcli.2020.11.009.
• Duarte, I., Teixeira, A., Castro, L., Marina, S., Ribeiro, C., Jácome, C., Martins, V., Ribeiro-Vaz, I., Pinheiro, H. C., Silva, A. R., Ricou, M., Sousa, B., Alves, C., Oliveira, A., Silva, P., Nunes, R., & Serrão, C. (2020). Burnout among Portuguese healthcare workers during the COVID-19 pandemic. BMC public health, 20(1), 1885. https://doi.org/10.1186/s12889-020-09980-z.
• Eftekhar Ardebili, M., Naserbakht, M., Bernstein, C., Alazmani-Noodeh, F., Hakimi, H., & Ranjbar, H. (2021). Healthcare providers experience of working during the COVID-19 pandemic: A qualitative study. American journal of infection control, 49(5), 547–554. https://doi.org/10.1016/j.ajic.2020.10.001.
• Eken, F., Ebadi, H. (2020). Anksiyetenin yaşam doyumu üzerindeki etkisinde tükenmişliğin araci rolü. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(2), 112-126.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi; 22-25 Eylül 1992; Ankara.
• Galanis, P., Vraka, I., Fragkou, D., Bilali, A., & Kaitelidou, D. (2021). Nurses' burnout and associated risk factors during the COVID-19 pandemic: A systematic review and meta-analysis. Journal of advanced nursing, 77(8), 3286–3302. https://doi.org/10.1111/jan.14839 Galehdar, N., Kamran, A., Toulabi, T., & Heydari, H. (2020). Exploring nurses' experiences of psychological distress during care of patients with COVID-19: a qualitative study. BMC psychiatry, 20(1), 489. https://doi.org/10.1186/s12888-020-02898-1.
• Gündüz Hoşgör, D., Çatak Tanyel, T., Cin, S., Bozkurt Demirsoy, S. (2021). Covid-19 pandemisi döneminde sağlik çalişanlarinda tükenmişlik: Istanbul Ili örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8(2), 372-386.
• Gündüz, B., Çapri, B., Gökçakan, Z. (2013). Mesleki tükenmişlik, işle bütünleşme ve iş doyumu arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(1), 29-49.
• Hiçdurmaz, D., Üzar-Özçetin, Y. (2020). Covid-19 pandemisinde ön safta çalışan hemşirelerin ruhsal sağlığının korunması ve ruhsal travmanın önlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 7(Özel Sayı), 1-7.
• Hu, D., Kong, Y., Li, W., Han, Q., Zhang, X., Zhu, L. X., Wan, S. W., Liu, Z., Shen, Q., Yang, J., He, H. G., & Zhu, J. (2020). Frontline nurses' burnout, anxiety, depression, and fear statuses and their associated factors during the COVID-19 outbreak in Wuhan, China: A large-scale cross-sectional study. EClinical Medicine, 24, 100424. https://doi.org/10.1016/j.eclinm.2020.100424.
• Kaba, İ., Erol, M., Güç, K. (2018). Yetişkin Yaşam Doyumu Ölçeğinin geliştirilmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 1-14.
• Kackin, O., Ciydem, E., Aci, O.S., Kutlu, F.Y. (2021). Experiences and psychosocial problems of nurses caring for patients diagnosed with Covid-19 in Turkey: A qualitative study. International Journal of Social Psychiatry, 67(2), 158-167. https://doi.org/10.1177/0020764020942788.
• Kang, C., Meng, F., Feng, Q., Yuan, J., Liu, L., Xu, L., Yang, S., Wei, Y., Zhao, X., & Yang, J. (2020). Implementation of quarantine in China during the outbreak of COVID-19. Psychiatry research, 289, 113038. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.113038.
• Maslach, C., Jackson, S.E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2, 99-113.
• Muller, A. E., Hafstad, E. V., Himmels, J., Smedslund, G., Flottorp, S., Stensland, S. Ø., Stroobants, S., Van de Velde, S., & Vist, G. E. (2020). The mental health impact of the covid-19 pandemic on healthcare workers, and interventions to help them: A rapid systematic review. Psychiatry research, 293, 113441. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.113441.
• Murat, M., Köse, S., & Savaşer, S. (2021). Determination of stress, depression and burnout levels of front-line nurses during the COVID-19 pandemic. International journal of mental health nursing, 30(2), 533–543. https://doi.org/10.1111/inm.12818.
• Naldi, A., Vallelonga, F., Di Liberto, A., Cavallo, R., Agnesone, M., Gonella, M., Sauta, M. D., Lochner, P., Tondo, G., Bragazzi, N. L., Botto, R., & Leombruni, P. (2021). COVID-19 pandemic-related anxiety, distress and burnout: prevalence and associated factors in healthcare workers of North-West Italy. BJPsych open, 7(1), e27. https://doi.org/10.1192/bjo.2020.161.
• Neto, M., Almeida, H. G., Esmeraldo, J. D., Nobre, C. B., Pinheiro, W. R., de Oliveira, C., Sousa, I., Lima, O., Lima, N., Moreira, M. M., Lima, C., Júnior, J. G., & da Silva, C. (2020). When health professionals look death in the eye: the mental health of professionals who deal daily with the 2019 coronavirus outbreak. Psychiatry research, 288, 112972. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.112972.
• Okwaraji, F. E., & Aguwa, E. N. (2014). Burnout and psychological distress among nurses in a Nigerian tertiary health institution. African health sciences, 14(1), 237–245. https://doi.org/10.4314/ahs.v14i1.37.
• Sarboozi Hoseinabadi, T., Kakhki, S., Teimori, G., & Nayyeri, S. (2020). Burnout and its influencing factors between frontline nurses and nurses from other wards during the outbreak of Coronavirus Disease -COVID-19- in Iran. Investigacion y educacion en enfermeria, 38(2), e3. https://doi.org/10.17533/udea.iee.v38n2e03.
• Schaufeli, W.B., Leiter, M.P., Maslach, C., Jackson, S.E. (1996). The MBI-General Survey. In Maslach C, Jackson SE, Leiter MP (Eds.), Maslach Burnout Inventory. Manual (3rd ed.). Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press, 19-26.
• Shaukat, N., Ali, D. M., & Razzak, J. (2020). Physical and mental health impacts of COVID-19 on healthcare workers: a scoping review. International journal of emergency medicine, 13(1), 40. https://doi.org/10.1186/s12245-020-00299-5.
• Sönmez Benli, S. & Yıldırım, A. (2017). Hemşirelerde yaşam doyumu ve ölüme karşı tutum arasındaki ilişki. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 167-179. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gumussagbil/issue/32215/368461.
• Sun, N., Wei, L., Shi, S., Jiao, D., Song, R., Ma, L., Wang, H., Wang, C., Wang, Z., You, Y., Liu, S., & Wang, H. (2020). A qualitative study on the psychological experience of caregivers of COVID-19 patients. American journal of infection control, 48(6), 592–598. https://doi.org/10.1016/j.ajic.2020.03.018.
• Tan, B., Kanneganti, A., Lim, L., Tan, M., Chua, Y. X., Tan, L., Sia, C. H., Denning, M., Goh, E. T., Purkayastha, S., Kinross, J., Sim, K., Chan, Y. H., & Ooi, S. (2020). Burnout and Associated Factors Among Health Care Workers in Singapore During the COVID-19 Pandemic. Journal of the American Medical Directors Association, 21(12), 1751–1758.e5. https://doi.org/10.1016/j.jamda.2020.09.035
• Teke, N., Özer, Z., & Bahçecioğlu Turan, G. (2021). Analysis of Health Care Personnel's Attitudes Toward Complementary and Alternative Medicine and Life Satisfaction due to COVID-19 Pandemic. Holistic nursing practice, 35(2), 98–107. https://doi.org/10.1097/HNP.0000000000000431.
• Tomczyszyn, D., Ławnik, A., Szczygielska, E. (2021). The life satisfaction of nurses during the COVID-19 pandemic. Health Prob Civil., 15(4), 307-314. https://doi.org/10.5114/hpc.2021.110111.
• Trumello, C., Bramanti, S. M., Ballarotto, G., Candelori, C., Cerniglia, L., Cimino, S., Crudele, M., Lombardi, L., Pignataro, S., Viceconti, M. L., & Babore, A. (2020). Psychological adjustment of healthcare workers in italy during the COVID-19 pandemic: Differences in stress, anxiety, depression, burnout, secondary trauma, and compassion satisfaction between frontline and non-frontline professionals. International Journal Of Environmental Research And Public Health, 17(22), 8358. https://doi.org/10.3390/ijerph17228358.
• World Health Organization (WHO). Coronavirus (COVID-19) Dashboard [online]. 2021. https://covid19.who.int. (Erişim tarihi: 14 Mayıs 2021).
• Yazdanshenas Ghazwin, M., Kavian, M., Ahmadloo, M., Jarchi, A., Golchin Javadi, S., Latifi, S., Tavakoli, S. A., & Ghajarzadeh, M. (2016). The Association between Life Satisfaction and the Extent of Depression, Anxiety and Stress among Iranian Nurses: A Multicenter Survey. Iranian journal of psychiatry, 11(2), 120–127.
• Yılmaz, B., Orak, O.S. (2020). Relationship between emotional labour behavior and psychological symptoms among nurses. J Health Nursing Management, 2, 187–201.
• Zakeri, M. A., Hossini Rafsanjanipoor, S. M., Zakeri, M., & Dehghan, M. (2021). The relationship between frontline nurses' psychosocial status, satisfaction with life and resilience during the prevalence of COVID-19 disease. Nursing open, 8(4), 1829–1839. https://doi.org/10.1002/nop2.832.
• Zhang, Y., Wang, C., Pan, W., Zheng, J., Gao, J., Huang, X., Cai, S., Zhai, Y., Latour, J. M., & Zhu, C. (2020). Stress, Burnout, and Coping Strategies of Frontline Nurses During the COVID-19 Epidemic in Wuhan and Shanghai, China. Frontiers in psychiatry, 11, 565520. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2020.565520