Kronik Hastalığı Olan Bireylerin COVID-19 Aşısına Yönelik Tutumları ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 39 Sayı: 3, 380 - 390, 29.12.2023

Aysel Sesci Kadriye Sayın Kasar

https://doi.org/10.53490/egehemsire.1126988

Öz

ÖZ
Amaç: Bu çalışma, kronik hastalığa sahip bireylerin COVID-19 aşısına yönelik tutumları ve etkileyen faktörleri incelemek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu araştırmanın örneklemi, 1 Ocak -1 Şubat 2022 tarihleri arasında bir eğitim ve araştırma hastanesinin dahiliye kliniklerinde yatan, dahiliye polikliniklerine başvuran ve dahil edilme kriterlerine uyan 224 bireyden oluşmaktadır. Verilerin toplanmasında, ‘Kişisel Bilgi Formu’ ve ‘COVID-19 Aşısına Yönelik Tutumlar Ölçeği’ kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Shapiro Wilk, Mann-Whitney U testi, Kruskal-Wallis testi, Spearman sıra korelasyonu ve çoklu doğrusal regresyon modeli kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırmaya katılan kronik hastalıklı bireylerin yaşları 18-91 yaş aralığında ve medyan yaş 62 olup %59.8’i kadındır. Katılımcıların %26.8’i KOAH ya da astım, %23.7’si hipertansiyon ve %20.5’i diyabet hastalığına sahiptir. Çalışmaya katılan bireylerin %37.1’i COVID-19 geçirmiş olup %96’sı COVID-19 aşısı olmuştur. Katılımcıların COVID-19 Aşısına Yönelik Tutumlar Ölçeği toplam puanı 4.44 olarak bulunmuştur ve erkeklerin aşı ortalama puanları kadınlara göre 0.363 puan yüksektir. Aşı ortalaması üzerine etkili olan faktörlerin çoklu doğrusal regresyon analizine göre hasta yaşı arttıkça aşı ortalaması 0.013 puan artmaktadır.
Sonuç: Sonuç olarak katılımcıların büyük bir çoğunluğunun en az bir doz COVID-19 aşısı olduğu ve COVID-19 aşısına yönelik olumlu yönde tutumlarının yüksek olduğu görülmektedir.Bununla birlikte; yaş,cinsiyet,meslek ve COVID-19 aşısı olma durumu aşı tutumu üzerinde etkili olduğu belirtilmektedir. Bu kapsamda kronik hastalığı olan bireylere yönelik düzenli COVID-19 aşılama programlarının yapılması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: COVID-19; kronik hastalık; covid-19 aşısı; aşı tutumu.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, kronik hastalık, covid-19 aşısı, aşı tutumu

Attitudes of Individuals with Chronic Diseases towards COVID-19 Vaccine and Investigation of Affecting Factors

Öz

Attitudes of Individuals with Chronic Diseases towards COVID-19 Vaccine and Investigation of Affecting Factors
ABSTRACT
Objective: This study was conducted to examine the attitudes of individuals with chronic diseases towards the COVID-19 vaccine and the affecting factors.
Methods: The sample of this descriptive and cross-sectional study consisted of 224 individuals who were hospitalized in the internal medicine clinics of a training and research hospital and applied to the internal medicine outpatient clinics between January 1 and February 1, 2022 and met the inclusion criteria. 'Personal Information Form' and 'Attitudes Towards COVID-19 Vaccine Scale' were used to collect data. Shapiro Wilk, Mann-Whitney U test, Kruskal-Wallis test, Spearman rank correlation and multiple linear regression model were used to evaluate the data.
Results: Ages of individuals with chronic diseases participating in the study were between 18-91 years old and the median age was 62, 59.8% of them were women. 26.8% of the participants had COPD or asthma, 23.7% had hypertension and 20.5% had diabetes. 37.1% of the individuals participating in the study had COVID-19, and 96% were vaccinated against COVID-19. Participants' Attitudes Towards COVID-19 Vaccine Scale total score was found to be 4.44, and the mean vaccination score of men was 0.363 points higher than that of women. According to the multiple linear regression analysis of the factors affecting the mean vaccination, the mean vaccination rate increases by 0.013 points as the age of the patient increases.
Conclusion: As a result, it is seen that the majority of the participants have at least one dose of COVID-19 vaccine and their positive attitudes towards the COVID-19 vaccine are high. It is stated that age, gender, occupation and being vaccinated against COVID-19 have an effect on vaccination attitude. In this context, it is recommended to carry out regular COVID-19 vaccination programs for individuals with chronic diseases.
Keywords: COVID-19; chronic disease; covid-19 vaccine; vaccine attitude.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, chronic disease, covid-19 vacciene, vacciene attitude

Kaynakça

• 1) Abebe, H., Shitu, S., & Mose, A. (2021). Understanding of COVID-19 vaccine knowledge, attitude, acceptance, and determinates of COVID-19 vaccine acceptance among adult population in Ethiopia. Infection and drug resistance, 14, 2015.
• 2) Al-Hanawi, M. K., Ahmad, K., Haque, R., & Keramat, S. A. (2021). Willingness to receive COVID-19 vaccination among adults with chronic diseases in the Kingdom of Saudi Arabia. Journal of Infection and Public Health, 14(10), 1489-1496.
• 3) Alıcılar, H. E., Türk, M. T., Toprak, Ö. N., Şahin, D., Üsküdar, A., Dalkıran, D., & Çöl, M. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem 3 Öğrencilerinin COVID-19 Aşılarına Karşı Tutumları ve İlişkili Faktörler.
• 4) Arvanitis, M.,Opsasnick, L., O'Conor, R., Curtis, L. M., Vuyyuru, C., Benavente, J. Y., ... &Wolf, M. S. (2021). Factors associated with COVID-19 vaccine trust and hesitancy among adults with chronic conditions. PreventiveMedicineReports, 24, 101484.
• 5) Budak, F. & Korkmaz, Ş. (2020). COVID-19 PANDEMİ SÜRECİNE YÖNELİK GENEL BİR DEĞERLENDİRME: TÜRKİYE ÖRNEĞİ .Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi , (1) , 62-79 . DOI: 10.35375/sayod.738657
• 6) Doğan, M. M., & Düzel, B. (2020). Covid-19 özelinde korku-kaygı düzeyleri. Electronic Turkish Studies, 15(4).
• 7) Elmaoğlu, E., Sungur, M., Yavaş Çelik, M., & Öztürk Çopur, E. (2021). Bireylerde Covid-19 Kontrolü Algısı ile Covid-19 Aşısına Karşı Tutum Arasındaki İlişki. Journal of Society&SocialWork, 32(5).
• 8) Erkekoğlu, P., Köse, SBE, Balcı, A., &Yirün, A. (2020). Aşı kararsızlığı ve COVID-19'un etkileri. Literatür Eczacılık Bilimleri Dergisi , 9 (2), 208-220.
• 9) Galbadage, T., Peterson, B. M., Awada, J., Buck, A. S., Ramirez, D. A., Wilson, J., & Gunasekera, R. S. (2020). Systematic review and meta-analysis of sex-specific COVID-19 clinical outcomes. Frontiers in Medicine, 348.
• 10) Garg, S., Kim, L., Whitaker, M., O’Halloran, A., Cummings, C., Holstein, R., ... & Fry, A. (2020). Hospitalization rates and characteristics of patients hospitalized with laboratory-confirmed coronavirus disease 2019—COVID-NET, 14 States, March 1–30, 2020. Morbidity and mortality weekly report, 69(15), 458.
• 11) Geniş, B., Gürhan, N., Koç, M., Geniş, Ç., Şirin, B., Çırakoğlu, O. C., & Coşar, B. (2020). Development of perception and attitude scales related with COVID-19 pandemia. Pearson journal of social sciences-humanities, 5(7), 306-328.
• 12) Gür, E. (2019). Vaccine hesitancy-vaccine refusal. Turkish Archives of Pediatrics/Türk Pediatri Arşivi, 54(1), 1.
• 13) Karlsson, L. C., Soveri, A., Lewandowsky, S., Karlsson, L., Karlsson, H., Nolvi, S., ... & Antfolk, J. (2021). Fearing the disease or the vaccine: The case of COVID-19. Personality and individual differences, 172, 110590.
• 14) Lazarus, J. V., Ratzan, S. C., Palayew, A., Gostin, L. O., Larson, H. J., Rabin, K., ... & El-Mohandes, A. (2021). A global survey of potential acceptance of a COVID-19 vaccine. Nature medicine, 27(2), 225-228.
• 15) Leng, A., Maitland, E., Wang, S., Nicholas, S., Liu, R., & Wang, J. (2021). Individual preferences for COVID-19 vaccination in China. Vaccine, 39(2), 247-254.
• 16) Neumann-Böhme, S.,Varghese, N. E., Sabat, I., Barros, P. P., Brouwer, W., vanExel, J., ... &Stargardt, T. (2020). Oncewehave it, willweuse it? A Europeansurvey on willingnessto be vaccinatedagainst COVID-19. TheEuropeanJournal of HealthEconomics, 21(7), 977-982.
• 17) Öz Yildirim, Ö., Korkmaz, M., & Çelik Eren, D. Examination of Factors Affecting the Attitudes of Individuals Towards Covid-19 Vaccinations and Vaccination Preferences. The Medical Journal Of Haydarpaşa Numune Training and Research Hospital, 63(4), 0-0.
• 18) Özkan, F., & Yiğit, İ. Birinci Basamak Sağlık Çalışanlarının Koronavirüs Salgını Sürecinde Covıd-19 Aşısına Yönelik Tutumları Ve Covıd-19 Hastalık Algıları. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 10 (1), 401-413.
• 19) Petrilli, C. M., Jones, S. A., Yang, J., Rajagopalan, H., O’Donnell, L., Chernyak, Y., ... & Horwitz, L. I. (2020). Factors associated with hospital admission and critical illness among 5279 people with coronavirus disease 2019 in New York City: prospective cohort study. bmj, 369.
• 20) Qunaibi, E. A., Helmy, M., Basheti, I., & Sultan, I. (2021). A high rate of COVID-19 vaccine hesitancy in a large-scale survey on Arabs. Elife, 10, e68038.
• 21) Russo, A. G., Decarli, A., & Valsecchi, M. G. (2021). Strategy to identify priority groups for COVID-19 vaccination: A population based cohort study. Vaccine, 39(18), 2517-2525.
• 22) Salali, G. D., & Uysal, M. S. (2020). COVID-19 vaccine hesitancy is associated with beliefs on the origin of the novel coronavirus in the UK and Turkey. Psychological medicine, 1-3.
• 23) Serper, M., Reddy, K. R., Bewtra, M., Ahmad, N., & Mehta, S. J. (2021). COVID-19 vaccine perceptions among patients with chronic disease in a large gastroenterology and hepatology practice. The American Journal of Gastroenterology, 116(6), 1345.
• 24) Shinde, V., Bhikha, S., Hoosain, Z., Archary, M., Bhorat, Q., Fairlie, L., ... & Madhi, S. A. (2021). Efficacy of NVX-CoV2373 Covid-19 vaccine against the B. 1.351 variant. New England Journal of Medicine, 384(20), 1899-1909.
• 25) T.C. Sağlık Bakanlığı, TürkTabibler Birliği Yeni Koronavirüs Pandemisi Sürecinde Türkiye'de Covıd-19 Aşılaması Ve Bağışıklama Hizmetlerinin Durumu.24 Mayıs 2021.
• 26) Tanriover, M. D., Doğanay, H. L., Akova, M., Güner, H. R., Azap, A., Akhan, S., ... & Aksu, K. (2021). Efficacy and safety of an inactivated whole-virion SARS-CoV-2 vaccine (CoronaVac): interim results of a double-blind, randomised, placebo-controlled, phase 3 trial in Turkey. The Lancet, 398(10296), 213-222.
• 27) Tunçer, P., Doğanyiğit, A. G. P. B., Samancı, A. G. M., & Şahin, D. Ö. E. 18-30 Yaş Aralığındaki Bireylerin Covid-19 İle İlgili Hukuk Bilinçleri İle Covid-19 Aşısına Karşı Tutumlarının Değerlendirilmesi Öz.
• 28) WHO, Access and allocation: how will there be fair and equitable allocation of limited supplies? Online article, 12 January 2021. Erişim adresi: https://www.who.int/news-room/feature-stories/detail/access-and-allocation-how-will-there-be-fair-and-equitable-allocation-of-limited-supplies
• 29) World Health Organization (WHO). Erişim tarihi: 17 Mart 2020. Erişim adresi: https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200317-sitrep-57-covid-19.pdf
• 30) World Healt Organization(WHO). Vaccineefficacy, effectiveness and protection.2020 Erişim adresi: https://www.who.int/news-room/feature-stories/detail/vaccine-efficacy-effectiveness-and-protection
• 31) World Healt Organization(WHO).Coronavirüs disease (COVİD-19). 2020 Erişim adresi: https://www.who.int/health-topics/coronavirus#tab=tab 1
• 32) World Healt Organization (WHO).COVİD-19 vacciene.2020 Erişim adresi: https://www.who.int/news-room/q-a-detail/coronavirus-disease-(covid-19)-vaccines?adgroupsurvey={adgroupsurvey}&gclid=Cj0KCQjwt6LBhDlARIsAIPRQcIDy9JfCWOFJWp4FwwalON_97voipShoofm7jbnvMc_qIANPQqjTs8aAh09EALw_wcB
• 33) Yıldız, Z., Gencer, E., & Gezegen, NF (2021). Covid 19 Pandemi Sürecinde Geliştirilen Aşılara Karşılaştırın Tutumlarının Değerlendirilmesi Üzerine Uygulamalı Bir Çalışma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi , 12 (3), 877-889.
• 34) Yılmaz, H. İ.,Turğut, B., Çıtlak, G., Oğulcan, M. E. R. T., Paralı, B., Engin, M., ... &Alimoğlu, O. (2021). Türkiye’de İnsanların COVID-19 Aşısına Bakışı. Dicle Tıp Dergisi, 48(3), 583-594.
• 35) Yigit, M., Ozkaya-Parlakay, A., & Senel, E. (2021). Evaluation of COVID-19 vaccine refusal in parents. The Pediatric infectious disease journal, 40(4), e134-e136.
• 36) Yoda, T., & Katsuyama, H. (2021). Willingness to receive COVID-19 vaccination in Japan. Vaccines, 9(1), 48.
• 37) Zhou, F., Yu, T., Du, R., Fan, G., Liu, Y., Liu, Z., ... & Cao, B. (2020). Clinical course and risk factors for mortality of adult inpatients with COVID-19 in Wuhan, China: a retrospective cohort study. The lancet, 395(10229), 1054-1062.