Yabancı Dil Olarak Türkçe ve Almanca Öğretimi Ders Kitaplarında Kalıp Yargılar Bağlamında Türk İmgesi

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 33, 527 - 558, 15.12.2022

Uğur Cansız Hasan Bolat

Öz

Çağımız dünyasında bireyler ve toplumlar birbirleriyle daima etkileşim içerisindedirler. Bu etkileşim süreçlerinde farklı değişkenler sayesinde geçmişten bugüne aktarılan görsel, işitsel, yazınsal materyaller aracılığıyla bireyler ve dahi toplumlar birbirlerine karşı olumlu ya da olumsuz düşünsel ve davranışsal tutumlar geliştirebilmektedirler. Bu noktada da gerek bireyler gerekse de toplumlar arası iletişim süreçlerinde hedef kitleye yönelik hem düşünsel hem de davranışsal çerçevede “kalıp yargı” (“stereotip”) içeren imgesel bakış açıları ve yaklaşımlarla yüzyıllardır karşılaşılabilmektedir. Bu minvaldeki ‘kalıp yargı’ içeren imgesel tasvirlerle karşılaşılan etkileşim süreçlerinden birisi de yabancı dil öğretim süreçleri ve materyalleridir. Bu çalışmada hem Türkiye’de hem de Almanya’da yayımlanmış yabancı dil olarak Türkçe ve Almanca öğretimi ders kitaplarındaki Türk imgesi kalıp yargılar çerçevesinde incelenmiştir. Çalışmada incelenen yabancı dil öğretimi ders kitapları içerisindeki Türk imgesine atfedilen kalıp yargıların tespit edilmesinde nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Nitel araştırma yöntemi çerçevesinde ise doküman incelemesi modeli ile ders kitaplarının gerek görsel gerekse yazılı içeriklerinin analizleri gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmasının temel amacı yabancı dil öğretimi ders kitaplarında karşılaşılabilecek Türk imgesine dair kalıp yargı içeriklerinin değerlendirilmesidir. Çalışma bulguları dikkate alındığında hem
Türkiye’de hem de Almanya’da yayımlanmış yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında Türk imgesine yönelik kalıp yargılara yoğun biçimde yer verildiği görülmektedir. Türkiye’de yayımlanmış yabancı dil olarak Almanca öğretimi ders kitapları incelendiğinde ise Türk imgesine yönelik kalıp yargı içeriklerinin görece az olduğu ön plana çıkmaktadır. Almanya’da yayımlanmış yabancı dil olarak Almanca öğretimi ders kitaplarında ise genel itibarıyla Türk imgesi üzerine daha sınırlı kalıp yargı bulgusuna ulaşılmıştır. İmgelere yüklenen olası bu kalıp yargılar bireyler, toplumlar ve uluslar arasındaki ilişkileri, etkileşimleri, tutumları, bakış açılarınıolumlu ya da olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bu noktada da çalışmada incelenen yabancı dil öğretimi ders kitaplarındaki Türk imgesine yönelikkalıpyargılar ile kalıp yargı içeren bu yabancı dil öğretimi ders kitaplarını kullanan bireylerin zihinlerine nasıl bir Türk imgesi yansıtıldığı analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk imgesi, kalıp yargı, yabancı dil eğitimi., Türkçe ve Almanca Öğretimi

Kaynakça

• Referans1: AKAY–ZABUN, Oya, (2018). Deutsch Schülerbuch für Gymnasien. A1.1. Ankara: Ata Yayıncılık.
• Referans2: DURMUŞ, Sefa, (2013). DaF Ist Spitze. A1.1. İstanbul: YDS Yayıncılık.
• Referans3: ERSEN–RASCH, Margarete. I. (1980). Türkisch Für Sie. Ein Moderner Sprachkurs Für Erwachsene. Münih: Max Hueber Verlag.
• Referans4: GÖKÇE, Gülise ve GÖKÇE, Orhan, (2011). Avrupa’da İslam ve Türk İmajı. Ankara: Birleşik Dağıtım.
• Referans5: GÖKÇE, Orhan, (2001). İçerik Çözümlemesi, Ankara: Nurol Matbaacılık.
• Referans6: HENGİRMEN, Mehmet, (1993). Türkçe Öğreniyoruz 4. Türkisch Aktiv. Ankara: Engin.
• Referans7: HENGİRMEN, Mehmet, (2000). Türkçe Öğreniyoruz 3. Türkisch Aktiv. Ankara: Engin.
• Referans8: HILPERT, Silke, KALENDER, Susanne, KERNER, Marion, ORTH–CHAMBAH, Jutta, SCHÜMANN, Anja, SPECHT, Franz, WEERS, Dörte, GOTTSTEIN–SCHRAMM, Barbara, KRÄMER–KIENLE, Isabel ve REIMANN, Monika, (2007). Schritte International 5. Ismaning: Hueber Verlag.
• Referans9: İMANÇER, Dilek, (2008). Stereotipleri anlamak. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi. (3). s. 301-320. Erişim: https://dergipark.org.tr/en/pub/euifydhed/issue/45354/568254.
• Referans10: İMANÇER, Dilek, (2013). Sosyal Psikolojik Açıdan Stereotip Kavramının Dil ve Metin Analizinde Kullanımı. Selçuk İletişim. 3 (3). s. 128-142. Erişim: https://dergipark.org.tr/en/pub/josc/issue/19009/200833.
• Referans11: KARL–HEINZ, Scheffler, (2000). Einstieg Türkisch für Kurzentschlossene. Münih: Hueber Verlag.
• Referans12: KOÇ, Nurettin ve HENGİRMEN, Mehmet, (1995). Türkçe Öğreniyoruz 1. Türkisch Aktiv. Ankara: Engin.
• Referans13: KOÇ, Nurettin ve HENGİRMEN, Mehmet, (1996). Türkçe Öğreniyoruz 2. Türkisch Aktiv. Ankara: Engin.
• Referans14: LABASQUE, Nicolas ve LABASQUE–ÖZDEMİR, Nil, (2015). Kolay Gelsin! Türkisch Für Anfänger. Stuttgart: Ernst Klett Sprachen.
• Referans15: LIEBE–HARKORT, Klaus, (1992). Türkisch Für Deutsche. Frankfurt am Main: Cornelsen Scriptor.
• Referans16: ÖZÜSER, Esra. (2018). Türkokratia – Avrupa’da Türk İmajı. İstanbul: Kronik.
• Referans17: TEZEL, Doğan, (2017). Ne Güzel! Der Türkischkurs. Münih: Hueber Verlag.
• Referans18: Türk Dil Kurumu, (t.y.). TDK–Güncel Türkçe Sözlük. İnternet Erişimi: https://sozluk.gov.tr/.
• Referans19: ULUAĞLI, Serhat, (2006). İmgebilim, “Öteki”nin Bilimine Giriş. Ankara: Sinemis Yayınları.
• Referans20: ULUÇ, Talat, Fatih, (2003). Kültürlerarası Etkileşim Bağlamında Alman Gazetelerinde Türkiye İmgesi. Basılmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yabancı Diller Eğitimi Anabilim Dalı, İstanbul.
• Referans21: VARLIK, Şahap ve BALABAN, Bülent, (2018). Mein Schlüssel Zu Deutsch. B1.1. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Referans22: YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan, (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin.