YARGININ ÖZEL USULSÜZLÜK CEZALARINA BAKIŞI

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 102 - 124, 30.12.2023

Hüseyin Can Gültepe Hamza Kahriman

Öz

Vergi kabahatleri ve cezaları temel olarak vergi düzenini koruyarak devletin vergi kayıplarını önlemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda vergi mükelleflerinin vergiye ilişkin şekli yükümlülüklere uymasını sağlamak amacıyla kanun koyucu tarafından usulsüzlük kabahatleri düzenlenmiştir. Şekli yükümlülüklere aykırılık vergisel sürecin hukuka uygun olarak başlamadığı ve haliyle hukuka uygun olarak da devam etmeyeceği anlamına gelmektedir. Bu açıdan bakıldığında usulsüzlük kabahatleri vergi ziyaı kabahatinin gerçekleşmesini engelleyen bir nevi önleyici mevzuattır. Bu makalede, mükellefler ile idarenin sıklıkla karşı karşıya gelmesine neden olan Özel usulsüzlük kabahatleri, yargının bakış açısından ele alınmaktadır. Yargı kararlarındaki farklılıkların nedenleri ve sonuçları analiz edilmekte ve bu sorunların giderilebilmesi için birtakım çözüm önerileri sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Vergi kaçırma, Vergi hukuku, Vergi suçu, Vergi kabahati, Özel usulsüzlük kabahatleri, Yargı kararları.

Kaynakça

• Akçelik, A. vd. (2016). Defter ve Belgelerin İbrazı ve/veya Daireye Getirilmesi. Vergi Raporu Dergisi, 202, 26.
• Arslaner, H. (2017). Vergi Kabahat ve Suçlarının Unsurları. Bursa: Ekin Yayınevi
• Başaran Yavaşlar, F. (2008). Vergi Suç ve Kabahatleri Hukuku’nda Son Durum. İstanbul Barosu Dergisi, 82(6)
• Bayraklı, H. (2006). Vergi Ceza Hukuku. 3. Baskı, Afyonkarahisar: Külcüoğlu Kültür Merkezi Yayınları
• Bilici, N. (2020). Vergi Hukuku. 50. Baskı: Ankara, Savaş Yayınevi, Eylül. Bozdoğanoğlu, B. ve Yurtlu, V. (2021). Kabahatlerde Tekerrür Açısından Özellikli Bir Durum: Özel Usulsüzlükler. International Journal of Public Finance, 6(1), 79-96.
• Çetinkaya, O. Vergi Ceza Hukukunun Hukuk Düzenimiz İçindeki Yeri. http://www.cetinkaya.av.tr/2-Ajanda-vergi-ceza-hukukunun-hukuk-duzenimiz-icindeki-yeri-244, (Erişim Tarihi: 06/12/2021).
• Doğrusöz, B. (2017). Vergi Usul Kanununun Ceza Hükümleri Başlıklı Dördüncü Bölümünün İdari Cezalar Açısından Değerlendirilmesi. Vergi Konseyi Akademik Çalışmalar, www.vergikonseyi.org.tr. (Erişim Tarihi: 11.10.2022).
• Doğusoy, B. (2015). Danıştay Kararları Işığında Özel Usulsüzlük Cezası. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Edizdoğan, N. ve Taş, M. (1993). Vergi Ceza Hukuku. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Ekici, İ. (2020). Türk Vergi Hukukunda Mükelleflerin Defter ve Belge Muhafaza ve İbraz Mecburiyetleri. Yayımlanmış Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı
• Erginay, A. (1979). Vergi Hukuku. 8. Baskı, Ankara: Olgaç Matbaası.
• Ermenek, İ. (2000). Medeni Usul Hukukunda Şekilcilik. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(2), Haziran, Ankara.
• Eroğlu, O. (2013). “Vergi Ceza Hukuku Açısından Kanunilik İlkesi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Sayı: 3, 2013.
• Gözler, K. (2019). Hukuka Giriş. 6. Baskı: Bursa: Ekin Kitapevi.
• Işık, N. ve Baştuğ Gezer, A. (2012). Usulsüzlük Dereceleri ve Özel Usulsüzlükler ile Cezaları, Ankara: TÜRMOB Yayınları, Yayın No: 433.
• Karakoç, Y. (2019). Vergi Ceza Hukuku. Anakara: Yetkin Yayıncılık.
• Keskin, K. S. (2013). Kanunu Bilmemek Mazeret Sayılmaz Kuralının İstisnası: Özel Usulsüzlük Kabahatlerinde İhtar Şartı. Vergi Raporu Dergisi, 166, Temmuz.
• Kızılot, Ş. ve Taş, M. (2013). Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, 5.Baskı, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Koca, M. ve Üzülmez, İ. (2009). Türk Ceza Hukuku: Genel Hükümler, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Metin, Y. ve Dinler, V. (2012). Devletin Cezalandırma Yetkisinin Anayasal Sınırları, Anayasa Mahkemesinin Kuruluşunun 50. Yılına Armağan (Editörler: A. ALTAN, vd.), Ankara: Anayasa Mahkemesi Yayınları.
• Narter, R. ve Sarıcaoğlu, E. (2016). Vergilendirme Yetkisi İle Cezalandırma Yetkisi Etkileşimi: Vergi Ceza Normları, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (YBHD), 1, Şubat.
• Oktar, A. (2012). Vergi Hukuku, 8. Baskı, İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Öncel, M. vd. (2002). Vergi Hukuku, 10. Baskı, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Öztürk, S. (2019). Türkiye’de Vergi Denetiminde Etkinliğin Sağlanmasında Belge Düzeni, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı, Mali Hukuk Bilim Dalı.
• Pehlivan, O. (2012). Vergi Hukuku, Trabzon: Murathan Yayınevi.
• Sarılı, M. A. (2020). Türk Vergi Hukuku, Ankara: Hermes Yayıncılık.
• Şenyüz, D. (2020). Vergi Ceza Hukuku (Vergi Kabahatleri ve Suçları), 11. Baskı, Bursa: Ekin Yayınevi.
• Taşdelen, A. (2010). Vergi Kabahatlerinin Anayasal Temelleri Üzerine Düşünceler. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(59).
• Türk Dil Kurumu (TDK), (2011). Türkçe Sözlük. 11. Baskı, Ankara: TDK Yayınları.
• Türkal, H. vd. (2010). Vergi Suç ve Kabahati Kavramı, 4369 Sayılı Yasa Öncesinden Günümüze Yürürlükteki Vergi Suçları-Kabahatleri ve Cezaları. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 18(1).
• Anayasa. Mahkemesi, 03.02.2011 tarihli ve 2009/5 E.-2011/31 K. Sayılı Kararı.
• Danıştay 3. Dairesi, E. 2011/4489 K. 2015/66 T. 26.1.2015 (Lexpera, Erişim Tarihi: 10.12.2022).
• Danıştay 3. Dairesi, E. 2012/2195 K. 2016/1825 T. 29.2.2016(Lexpera, Erişim Tarihi: 05.01.2023).
• Danıştay 3. Dairesi E. 2014/8972 K. 2018/1227 T. 8.3.2018 (Lexpera, Erişim Tarihi: 05.01.2023).
• Danıştay 3. Dairesi E. 2019/4476 K. 2021/3229 T. 17.6.2021 (Lexpera, Erişim Tarihi: 05.01.2023).
• Danıştay 4. Dairesi, E. 2016/19893 K. 2021/3186 T. 15/06/2021 (Lexpera, Erişim Tarihi: 15.12.2022).
• Danıştay 4. Dairesi, E. 2016/9040 K. 2021/3653 T. 29.6.2021 (Lexpera, Erişim Tarihi: 02.06.2023).
• Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu, E. 2019/963 K. 2021/200 T. 24.2.2021 (Lexpera, Erişim Tarihi: 02.06.2023).
• Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu, E. 2022/85 K. 2023/32 T. 25/01/2023 (Lexpera, Erişim Tarihi: 02.06.2023).
• Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu, E. 2021/833 K. 2023/79 T. 25/01/2023 (Lexpera, Erişim Tarihi: 09.02.2023).
• Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi, 2. VDD, E. 2017/1443 K. 2017/1501 T. 23.11.2017 (Lexpera, Erişim Tarihi: 05.01.2023).
• İstanbul Bölge İdare Mahkemesi, 2. VDD, E. 2017/2535 K. 2017/4140 T. 17.10.2017 (Lexpera, Erişim Tarihi: 05.01.2023).
• İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 2. VDD E. 2019/3202 K. 2020/418 T. 27.02.2020 (Lexpera, Erişim Tarihi: 15.12.2022).
• Konya Bölge İdare Mahkemesi 1. VDD E. 2020/208 K. 2020/455 T. 19.6.2020 (Lexpera, Erişim Tarihi: 15.12.2022).
• 213 sayılı Vergi Usul Kanunu.
• 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu.
• 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu.
• 543 Sıra No’lu VUK Genel Tebliği.