PERCEPTION OF WOMEN AS WIWES IN THE ERA OF JĀHILIYA ARABIC POETRY

Yıl 2023, Cilt: 37 Sayı: 4, 1757 - 1781, 31.12.2023

Mehmet Yılmaz

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1372531

Öz

The subject of this study is the reflections of the perception of women as wives in the context of husband-wife relationship on Jāhiliya Arabic Poetry. The problem is the guestioning of the husband-wife relationships in the Arab societies of the Jāhiliya period specfically for women within the framework of the sample couplets in the Arap poetry of Jāhiliya. The example couplets, the subject of the study, are important for getting to know closely the perception of women as wives, husband-wife relationships and their behaviors in Jāhiliya Arap societies. Although ther are studies on Jāhiliya Arab societies, Jāhiliya poetry and women, these studies lacked details about perception of wiwes as women and only mentioned general features due to the nature of the subjects in it. The interesting approaches and fine details reflected in the couplets such as the husband-wife relationship, infidelity and jealousy, complaining about the spouse and lamenting after the deceased husband, makes this study prominent. Relationship between husband and wife based on love and respect, forcing the woman to remarry if no news is heard from the husband for a long time, rude treatment of the woman, violence agains woman, solving problems through persuasion by the wife, divorcing troubled woman, setting trap for the husband by unfaithful woman, killing unfaithful woman by the husband, to be into a jealousy crisis because of the suspicion that her husband may have another woman in his life, to satirize her husband and to eleg him after his death, details such as are exemplified. Document analysis, one of the qualitative method techniques, was used in the study. First, a literature review was conducted to better understand the subject, and the studies related to the field were briefly mentioned. Then, as a background, summary information about the place of wiwes in the Arab society of Jāhiliya is provided. Then, the sample couplets identified were interpreted and the differences were pointed out. The opinions are summarised in the conclusion part of the study.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, the era of Jāhiliya, Jāhiliya Arabic poetry, Wife, Husband-wife relationship

CÂHİLİYE DEVRİ ARAP ŞİİRİNDE EŞ OLARAK KADIN ALGISI

Öz

Bu çalışmanın konusu karı-koca ilişkisi bağlamında bir eş olarak kadın algısının Câhiliye dönemi Arap şiirine yansımalarıdır. Problemi ise günümüze ulaşan Câhiliye dönemi Arap şiirinde yer alan örnek beyitler çerçevesinde dönemin Arap toplumlarındaki karı-koca ilişkilerinin kadın özelinde sorgulanmasıdır. Çalışma konusu beyitler Câhiliye dönemi Arap toplumlarında bir eş olarak kadın algısını, karı-koca ilişkilerini ve davranış biçimlerini yakından tanıma bakımından önem arz etmektedir. Her ne kadar Câhiliye dönemi Arap toplumları, Câhiliye şiiri ve kadını ile ilgili çalışmalar yapılmış olsa bile söz konusu çalışmalarda konuların tabiatı gereği bir eş olarak dönemin kadın algısı hususunda detaylara inilmemiş ve satır aralarında bazı özelliklere değinmekle yetinilmiştir. Çalışmamızı ayrıcalıklı kılan husus, Câhiliye devri Arap şiirlerinde yer alan örneklerden hareketle karı-koca ilişkisi, sadakatsizlik ve kıskançlık, eşten yakınma ve ölen kocanın ardından ağıt yakma gibi ince detaylardır. Karı-koca arasında sevgi ve saygı esasına dayalı ilişki, kocadan uzun süre haber alınamaması durumunda kadının yeniden evlenmeye zorlanması, kadına kaba davranılması ve zor kullanılması, kadının ikna yoluyla sorun çözmesi, sorunlu kadını boşama, sadakatsiz kadın tarafından kocaya komplo kurulması, sadakatsiz kadının koca tarafından öldürülmesi, kadının iktidarsız kocaya sadakatsiz davranması, kocanın hayatında başka kadın olabileceği şüphesiyle kadının kıskançlık krizine girmesi, kadının kocayı hicvetmesi ve ölen kocanın ardından mersiye okuması gibi detaylar örneklendirilmiştir. Çalışmada nitel yöntem tekniklerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Öncelikle konunun daha iyi anlaşılması amacıyla literatür değerlendirmesi yapılmış ve alanla ilgili yapılan çalışmalara değinilmiştir. Ardından arka plan mahiyetinde Câhiliye dönemi Arap toplumunda kadının yeri hakkında özet bilgiler verilmiştir. Daha sonra tespit edilen örnek beyitler yorumlanmış ve farklılıklara dikkat çekilmiştir. Sonuç bölümünde varılan kanaatlere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagati, Câhiliye devri, Câhiliye Arap şiiri, Kadın eş, Karı-koca ilişkisi

Kaynakça

• 'Afîfî A. (1932). el-Mer'etu'l-'arabiyye fī cāhiliyyetihā ve islāmihā (2 b., Cilt 1). Medine-i Münevvere: Mektebetu's-Sekâfe.
• Aladağ, M. Ş. (2016). Cahiliye ve İslam Dönemi Şiirinde İçerik. (Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ‘Alkame F. (1969) Dīvānu ‘Alḳameti’l-faḥl bi şerḥi’l-a‘lem eş-Şentemerī. thk. Lutfî es-Sakkâl, Duriyye el-Hatîb. Haleb: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî.
• Âmirî A. M. Sūratu'l-mer'e fi'ş-şi'ri'l-cāhilī vehmu'l-ustūra ev ustūratu'l-hakīka. Câmi‘atu San‘â’Mecelletu’l- Endelus Li’l-‘Ulûmi’l-İnsâniyye Ve’l-İctimâ‘iyye. 7(2), 285-336.
• https://journals.iium.edu.my/arabiclang/index.php/jlls/article/view/256/166
• Asma'î, A. (1998). el-Aṣma'iyyāt. thk. Muhammed Hammûd. Beyrut: Dâru'l-Fikr.
• A'şâ K. (1950). Dīvānu'l-A'şā el-Kebīr. thk. Muhammed Huseyn el-Cemâmîz: Mektebetu'l-Âdâb.
• Atrakcî, A. (2002). el-Mer'etu fî edebi'l-'asri'l-'abbāsī. el-'Ayn: Merkezu Zâyid Li't-Turâs ve't-Târîh.
• Bağdâdî, A. (1984). Ḫızānetu’l-edeb (2 b., Cilt 5). thk. ‘Abdusselâm Muhammed b. Hârûn. Kahire: Mektebetu’l- Hâncî.
• Bek, M. vd. (1961). Eyyāmu'l-'arab fi'l-cāhiliyye. Sayda: el-Mektebetu'l-'Asriyye.
• Bintu'ş-Şâti', ‘Â. (1963). el-Ḫansā'. Kahire: Dâru'l-Ma'ârif.
• Cumu‘ah, H. (1982). er-Ris̠ā’ fî’ş-şi‘ri’l-cāhilī ve sadri’l-İslām. (Yüksek Lisans Tezi) Dimaşk: Câmi‘atu Dimaşk.
• Dabbî, M. (1952). el-Mufaḍḍaliyyāt (6 b.). thk. Ahmed Muhammed Şâkir-‘Abdusselâm Muhammed Hârûn. Kahire: Dâru'l-Ma'ârif.
• Dayf, Ş. (1960). Tārīhu’l-edebi’l-‘Arabī el-‘aṣru’l-cāhilī. Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif.
• Ebû ‘Ali Nebîl, H. (1998). Şā‘irātu'l-İslāmi'l-evvel dirāse naḳdiyye. (2 b.). Kahire: Dâru'l-Haram Li'n-Neşr, 1998.
• Ebû Sulmâ, Z. (1980). Şi'ru Zuheyr b. Ebī Sulmā ṣan'atu’l-A‘lem eş-Şentemerī. thk. Fahruddîn Kabâve. Beyrut: Dâru'l-Âfâk el-Cedîde,.
• Ebû Sulmâ, Z. (t.y.). Dīvānu Zuheyr b. Ebī Sulmā. thk. Kerem el-Bustânî. Beyrut: Dâru Sâdır.
• Ebû Tâhir, A. (1908). Belāgātu'n-nisā'. thk. Ahmed el-Ulfî. Kahire: Matba'atu Medreseti Vâlideti 'Abbâs el-Evvel.
• Fevvâz, Z. (2015). ed-Durru'l-mens̠ūr fī ṭabaḳāti rabbāti'l-ḫudūr. Birleşik Krallık: Muessesetu Hindâvî.
• Gökhan, N. (2017). Cahiliye Toplumunda Kureyş Kadını. (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hamevî, Ş. (1977). Mu‘cemu’l-buldān (Cilt 5). Beyrut: Dâru Sâdır.
• Hansâ', T. (2004). Dīvān. thk. Hamdo Tammâs. Beyrut: Dâru'l-Ma'rife.
• Hâşimî ‘A. (1960). el-Mer’etu fi’ş-şi ‘ri’l-Cāhilī. Bağdat: Matba‘atu’l-Ma‘ârif.
• Hûfî, A. (1963). el-Mer’etu fi’ş-şi‘ri’l-cāhilī. Kahire: Dâru’l-Fikri’l-‘Arabî.
• Huseyn N. İ. A. Mekānetu'l-mer'e ve ishāmātuhā fi'l-edebi'l-‘Arabiyyi'l-kadīm. Journal of Linguistic and Literary Studies, 6(1), 219-250.
• https://journals.iium.edu.my/arabiclang/index.php/jlls/issue/view/62
• İbn ‘Abdi Rabbih, A. (1983). el-‘Iḳdu’l-ferīd. thk. 'Abdulmecîd et-Terhînî. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-'İlmiyye.
• İmru’u’l-Kays E. (1958). Dīvānu İmri’i’l-Ḳayṣ. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm. Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif.
• İsfâhânî, ‘A. (2002). Kitābu'l-agānī (3 b., Cilt 3). thk. İhsân Abbâs vd. Beyrut: Dâru Sâdır.
• Kâlî, İ. (t.y.). Kitābu'l-emālī (Cilt 2). Beyrut: Dâru'l-Kitâbi'l-'Arabî.
• Ma‘arrî, A. (1990). Dīvānu'l-Ḫırnıḳ bnt. Bedr el-Hifān. thk. Yusrî ‘Abdulganî ‘Abdullâh. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l- 'İlmiyye.
• Merzubânî, M. (1976). Eş'āru'n-nisā'. thk. Sâmî Mekkî el-'Ânî vd. Kahire: 'Âlemu'l-Kutub.
• Merzûkî, M. (2003). Şerḥu Dīvāni'l ḥamāse li Ebī Temmām. thk. Garîd eş-Şeyh. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-'İlmiyye.
• Meydânî, A. (2004). Mecma'u'l-ems̠āl (Cilt 1). thk. Nu'aym Huseyn Zerzûr. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-'İlmiyye.
• Meymûn, K. (1992). Dīvānu Meymūn b. Ḳays. thk. Hannâ Nasr el-Hıttî. Beyrut: Dâru'l-Kitâbi'l-'Arabî.
• Muhennâ, A. (2007). el-Mer'etu fî şi'ri's-sa'ālīk fi'l-cāhiliyyeti ve'l-İslām. (Yüksek Lisans Tezi). Gazze: el-Câmi'atu'l- İslâmiyye, Kulliyyetu'l-Âdâb.
• Nahhâs, A. (1973). Şerḥu'l-ḳaṣāidi't-tis'i'l-meşhūrāt. thk. Ahmed Hattâb. Bağdat: Dâru'l-Hurriyye Li't-Tıbâ'ah.
• Nas, İ. (1973). el-‘Aṣabiyyetu’l-ḳabeliyye ve eseruhā fi’ş-şi‘ri’l-umevī. Dimaşk: Dâru’l-Fikr.
• Neccâr, İ. (1995). Hukūku'l-mer'eh fi'ş-şerī'ati'l-İslāmiyye. Amman: Mektebetu Dâri's-Sekâfe Li'n-Neşri ve't-Tevzî'.
• Nefis, T. (2019). Cahiliye Dönemi Şiirinde ve Nesrinde Ahlak Kültürü. (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Reşîdî H. ‘A. R. (1433). Ebniyetu’l-fi‘l fī dīvāni’ş-Şenferā. (Yüksek Lisans Tezi). el-Câmi‘atu’l-İslâmiyye Kulliyyetu’l- Lugati’l-‘Arabiyye.
• Reşid M. Remziyyetu'l-mer'e fi'ş-şi'ri'l-cāhilī. Câmi‘atu İbn Haldûn Mecelletu Faslo el-Khitab, 5(2), 189-206.
• https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/81/3/1/44557
• Sa'leb, A. (1988). Dīvānu'l-Ḫansā’. thk. Enver Ebû Suveylim. Amman: Dâru 'Ammâr.
• Salihoğlu H. (2019). Cahiliye Dönemi Evsiye Şiir Ekolü. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19(2), 441- 458.
• https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/905524
• Şenferâ, 'A. (1996). Dīvānu'ş-Şenferā. thk. Emîl Bedî' Ya'kûb. Beyrut: Dâru'l-Kitâbi'l-'Arabî.
• Şeyho, L. (1895). Enīsu'l-culesā' fī mulaḫḫasi Şerḥi Dīvāni'l-Ḫansā’. Beyrut: el-Matba'atu'l-Katholokiyye.
• Şeyho, L. (1991). Şu'arā'u'n-naṣrāniyye ḳable'l-İslām (4 b.). Beyrut: Dâru'l-Meşrık.
• Tebrîzî, H. (1992). Şerḥu dīvāni 'Antera. thk. Mecîd Tarrâd. Beyrut: Dâru'l-Kitâbi'l-'Arabî.
• 'Urve V. (1998). Dīvānu 'Urve b. el-Verd. thk. Esmâ' Ebû Bekr Muhammed, Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-'İlmiyye.
• Vefâ ‘İ. Z. (2016). Sūratu'l-mer'e fi'ş-şi'ri'l-cāhilī İmruu'l-Kays unmūzecen. (Yüksek Lisans tezi). Câmi‘atu Ebî Bekr Belkâid Telmesân Kulliyyetu’l-Âdâb ve’l-Lugât.
• Yemût, B. (1934). Şā‘irātu’l-‘Arab fi’l-cāhiliyyeti ve’l-İslām. Beyrut: el-Matba‘atu’l-Vataniyye.
• Zevzenî, H. (1992). Şerhu’l-mu‘allaḳāt es-seb‘. thk. Kurul. Beyrut: ed-Dâru’l-‘Âlemiyye.
• Zu'l-Isba' H. (1973). Dīvānu Zi'l-Isba' el-'Advānī. thk. 'Abdulvehhâb Muhammed 'Ali el-'Advânî vd. Musul: Matba'atu'l-Cumhûr.