Abdals of Anatolia

Yıl 2012, Cilt: 30 Sayı: 1, 51 - 62, 01.01.2012

Saim Ayata

Öz

The word
“Abdal”, meaning dervish in both prose and verse, and also added either at the
beginning, or in front of the names of Folk Poets stating their pen names (i.e.
Pir Sultan Abdal, Kaygusuz Abdal), is used in the different parts of Anatolia.
Abdals, who originally belong to a Turcoman tribe that had to move to Anatolia
to avoid the Mongol pressure, played a great role in spreading the Turkic and
Islamic ideas throughout Anatolia. Since their arrival in Anatolia, some
limited researches have been made on their life-styles and their beliefs.
Although it is found out that Abdals have had various forms of beliefs in
different areas, they generally have led a life-style which shows similarities
with the Alavi-Bektashi beliefs.

Anahtar Kelimeler

The Abdals, the Alavi-Bektashi beliefs, the settlement of the Abdals in Anatolia, the Rum Abdals, HadjiBektashiVeli.

Anadolu Abdalları

Öz

Hem şiir hem de düzyazıda derviş anlamına gelen, halk
ozanlarının adının başına ya da sonuna gelerek onların mahlası olarak da
kullanılan Abdal sözcüğü (Pir Sultan Abdal, Kaygusuz Abdal gibi) Anadolu’nun
değişik yörelerinde kullanılmaktadır. Moğol baskısıyla Anadolu’ya gelen bir
Türkmen taifesi olan Abdallar, Anadolu’nun ve Rumeli’nin Türkleşmesi ve
İslamlaşmasında büyük rol oynamışlardır. Anadolu’ya gelmelerinden günümüze
kadar yaşam biçimleri ve inançlarıyla ilgili sınırlı araştırmalar yapılan
Abdalların bölgeden bölgeye kısmen değişen inanç yapısında oldukları görülse de
genellikle Alevi- Bektaşi inancı dairesinde bir yaşayış sergiledikleri
bilinmektedir.

Anahtar Kelimeler

Abdallar, Alevilik-Bektaşilik, Anadolu’da Abdalların Yerleşimleri, Rum Abdalları, Hacı Bektaş-ı Veli.

Kaynakça

• "Abdal" Dictionnaire Universel, Historique et Comparatif de Toutes des Religions du Monde. Paris, 1848.
• AKSÜT, Ali. abdallar. tarih yok. http://www.turkmensitesi.com/abdallar.html (erişildi: 02 11, 2014).
• BARKAN, Ömer Lütfi. «İstila Devrinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler.» Vakıflar, no.2, 1942
• BAUDIER, Michel. Histoire Generale de la Religions des Turcs. Paris, 1625.
• BOZKURT, Fuat. Aleviliğin Toplumsal Boyutları. Tekin Yayınları, İstanbul, 1993.
• «Dictionnaire Universel, Historique et Companatif de Tbutes des Religions du Monde,.» Abdal. Paris,1848.
• ERÖZ, Mehmet. Eski Türk Dini ve Alevilik-Bektaşilik. Türk Dünyası Araştırma Vakfı, İstanbul, 1992.
• —. Sosyolojik Yönden Türk Yer Adları. Ankara, 1984.
• GÜNAY, Ünver ve Harun GÜNGÖR. Türklerin Dini Tarihi. Ocak Yayınları,Ankara, 1997.
• HANÇERLİOĞLU, Orhan. «"Abdal" İslam İnançları Sözlüğü.» İstanbul, 1971.
• İPEK, Yasin ve Ender Atalay, Murat Serdar, Harun Işık; Şia'dan Kızılbaşlığa Türklerde Alevilik, Bizim Kitaplar, İstanbul, 2010.
• KAYA, Doğan. “Abdal” Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara,2007
• KÖPRÜLÜ, Mehmet Fuad. Türk Halk Edebiyatı Araştırmaları Ansiklopedisi. İstanbul, 1935.
• KURNAZ, Cemal. Türk Halk Şiirlerinin Şekli ve Nev'i. Akçağ Yayınları,Ankara, 1996.
• NOYAN, Bedri. «Bektaşilik-Alevilik.» 29 Mart 1977.
• OCAK, A. Yaşar. Babailer İsyanı. Dergah Yayınları, Ankara,1996.
• ONAT,Hasan."Kızılbaşlık Farklılaşması Üzerine" İslamiyat Dergisi, İstanbul, 2006.
• OYTAM, M. Tevfik. Bektaşiliğin İç Yüzü. İstanbul Maarif Kitaphanesi,İstanbul,1970.
• PARLAK, Erol. Garip Bülbül Neşet Ertaş. Cilt 1. Demos Yayınları, İstanbul,2013.
• SAMANCIGİL, Kemal. Bektaşilik Tarihi.Ankara Tecelli Matbaası, İstanbul,1945.
• TOKEL, Bayram Bilge. Neşet Ertaş Kitabı. Akçağ Yayınları, Ankara,2000.
• Türkçe Sözlük. Cilt 1.Türk Dil Kurumu, Ankara,1988.
• TÜRKDOĞAN, Orhan. «Alevi Kimliği.» Türk Dünyası Tarih Dergisi, no. 12 (Şubat 1995).
• ÜLKÜTAŞIR, M. Şakir. «Abdallar.» Türk Kültürü Dergisi, no. 64 (1968). 62