BRICS ÜLKELERİ İLE TÜRKİYE’NİN EKONOMİK PERFORMANSININ DIŞ TİCARET VERİLERİ KAPSAMINDA TOPSIS YÖNTEMİ İLE İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 2, 181 - 194, 31.12.2023

Feyzi Yaşar İsmet Bolat

https://doi.org/10.46790/erzisosbil.1371542

Öz

Bu çalışmanın amacı, BRİCS (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika) ülkeleri ile Türkiye’nin dış ticaret verileri, mal ticareti ve kişi başı GSMH verilerinin karşılaştırılması ve hangi ülkelerin daha iyi bir ekonomik performans sergilediğinin tespit edilmesidir. Çalışmada analiz yöntemi olarak çok kriterli karar verme yöntemlerinden biri olan TOPSİS yöntemi kullanılmıştır. Çalışma için, kişi başına düşen GSMH, mal ve hizmet ihracatı, mal ve hizmet ithalatı, yüksek teknoloji ihracatı olmak üzere dört kriter belirlenmiştir. Bu kriterler kapsamında BRİCS-T ülkelerinin 2010-2020 yılları verileri kullanılmıştır. Veriler Dünya Bankası veri setinden elde edilmiştir. Elde edilen veriler kapsamında incelenen dönemde BRİCS-T ülkeleri sıralanmış ve verilerin karşılaştırması yapılmıştır. Analiz neticesinde ülkelerin ekonomik performansları değerlendirildiğinde, Çin ve Rusya’nın en iyi performans gösteren ülkeler olduğu görülürken, Güney Afrika ve Hindistan’ın en düşük performansa sahip ülkeler olduğu görülmüştür. Brezilya ve Türkiye’nin ekonomik performansları yıllar itibariyle değişiklik göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Dış Ticaret, GSMH, BRİCS-T Ülkeleri, Ekonomik Performans

Kaynakça

• ALTINER, A. ve YAVUZ, V. (2019). BRICS-T ülkelerinde ihracat ve ekonomik büyüme ilişkisi: bootstrap panel nedensellik analiz*. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12 (65), s.938- 944.
• AŞÇI, M.E. (2019). BRICS ülkelerinin küresel güç olma potansiyelleri ve Türkiye. Uluslararası Hukuk ve Sosyal Bilim Araştırmaları Dergisi, 1 (1), s.39-60.
• BAYTAR, R.A. (2012). Türkiye ve BRIC ülkeleri arasındaki ticaret hacminin belirleyicileri: panel çekim modeli analizi. İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (21), s.403- 424.
• BURANGE L, G,. RANADİVE R.R, VE KARNİK N,N. (2019). Trade openness and economic growth Nexus: A case study of BRICS, Foreign Trade Review, 54(1), s.1-15.
• COŞKUN, A. E. (2022). BRICS-T Ekonomilerinin makroekonomik performanslarının değerlendirilmesi: Entropi tabanlı WASPAS yaklaşımı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(45), s.1320-1340.
• ÇAKIR, S. VE PERÇİN, S. (2013). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleriyle Lojistik Firmalarında Performans Ölçümü. Ege Akademik Bakış, 13(4), s.449-459.
• DEMİR, M. A. (2020). BRICS ülkelerinde ticari dinamikler: Türkiye ile BRICS grubu ülkelerin ticari yoğunluk analizi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, TBMM 100. Yıl Özel Sayısı, s.109-133.
• DİLEK, Ş., İSTİKBAL, D. VE YANARTAŞ M. (2018). Küresel ekonomide yeni bir güç odağı: “BRICS”, SETA, Eylül 2018, Sayı: 256.
• ELA, M. VE KURT, V.S. (2019). Sahra altı Afrika ülkelerinin makroekonomik performanslarının TOPSIS metodu ile karşılaştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(3), s.547-555.
• ERSUNGUR Ş.M,. BOZ, F.Ç, VE ÇINAR Ö. (2017). Türkiye ile BRICS ülkeleri arasındaki dış ticaret ilişkileri: girdi-çıktı yöntemi ile bir analiz, Business and Economics Research Journal, 8(3), s.395-412.
• EYÜBOĞLU, K. (2016). Comparison of developing countries’ macro performances with AHP and TOPSIS methods. Çankırı Karatekin University İktisadi ve İdari Bilimler Journal of The Faculty of Economics Fakültesi Dergisi and Administrative Sciences, 6(1), s.131-146.
• HATUNOĞLU, Z., SATIR, H. VE YAŞAR, F. (2019). Katılım bankalarının kurumsal sosyal sorumluluk performanslarının değerlendirilmesi: ENTROPİ ve TOPSİS yöntemleri ile uygulama”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), s.613- 639.
• IŞIK N., ENGELOĞLU, Ö, VE KARAOĞLAN S. (2016). Gelişmekte olan piyasa ekonomilerinin ihracat performansının bulanık AHP ve TOPSIS yöntemi ile değerlendirilmesi*, Business and Economics Research Journal, 18(3), s.113-128.
• SEVGİN, H. VE KUNDAKÇI, N. (2017). TOPSIS ve MOORA yöntemleri ile Avrupa Birliği’ne üye olan ülkelerin ve Türkiye’nin ekonomik göstergelere göre sıralanması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3), s.87-107.
• SEZER, S. (2018). Dış ticaret ve doğrudan yabancı yatırımlar arası ilişki: BRICS Ülkeleri ve Türkiye üzerine bir analiz. Turkish Studies Social Sciences, 13(18), s.1171-1189.
• SONMEZ, F., BAYSAL, G., ANİK BAYSAL, I., BADEMCİOGLU, M. (2023). Determining the financial performances of BIST100 energy companies by topsis method.. Press Academia Procedia (PAP), 16, s.149-155.
• TEKBAŞ, M. (2019). BRICS-T ülkelerinde ekonomik büyüme ve küreselleşme ilişkisi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(3), s.397-412.
• WANKE P,. AZAD, A.K, VE EMROUZNEJAD A. (2018). Efficiency in BRICS banking under data vagueness: A two-stage fuzzy approach: Global Finance Journal, 35 (2018), s. 58–71.
• YALMAN, İ.N (2019). Yüksek Teknolojili ürün ihracatı, doğrudan yabancı sermaye yatırımları, enerji tüketimi ve karbon emisyonunun ekonomik büyüme ile ilişkisi: BRICS-T ülkeleri örneği. S.C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(2), s.1-23.
• YEŞİLKAYA, M. (2017). Sürdürülebilir kalkınmada dış ticaretin yeri ve önemi: Türkiye ve BRIC ülkelerinin karşılaştırmalı analizi. International Journal of Academic Value Studies (Javstudies), 3(13), s.67-84.
• YILDIZ, Ş. VE KÜNÜ, S. (2018). Türkiye ile BRICS Ülkeleri arasındaki dış ticaret potansiyelinin linder hipotezi çerçevesinde değerlendirilmesi. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi KAÜİİBFD, 9(18), s.599-612.
• ZHE , L., YÜKSEL, S., DİNÇER, H., MUKHTAROV S. VE AZİZOV, M. (2021). The positive ı nfluences of renewable energy consumption on financial development and economic growth: Sage Journals, September 2021, s.1-10.
• WACHOWİCS, TVE BŁASZCZYK, P. (2013). TOPSIS Based Approach to Scoring Negotiating Offers in Negotiation Support Systems, Group Decis Negot, (2013) 2, s.1021–1050.