The Word (لَيْسَ) in Arabic Language

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 182 - 200, 15.03.2024

Selim Tekin

https://doi.org/10.51702/esoguifd.1380976

Öz

One of the most used and negative words in the Arabic language is the word (لَيْسَ). The most important task of (لَيْسَ) in the Arabic language is to precede a noun clauses like defective verbs, making this sentence negative in the present continuous tense. However, it is also used in different tasks besides the negative function in a sentence. According to some linguists, it makes the sentence negative as a verb, and according to some as a letter. In addition to this discussion, issues such as the structure of (لَيْسَ), its time and the prominence of its news were also discussed by linguists and different opinions were put forward. In these discussions, most of which are theoretical, linguists sometimes relied on literal and sometimes spiritual evidence. The purpose of the study was to present the opinions on different issues related to (لَيْسَ) and the literal and sometimes spiritual evidence on which these views are based, and to present a new result by considering the use of this word in the language. In this sense, the existing information and the suggested opinions about the word (لَيْسَ) in classical grammar books were examined and the function and meaning of this word in the Arabic language were tried to be determined.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, The Word (لَيْسَ), Grammarians, Verb, Letter

Arap Dilinde (لَيْسَ) Sözcüğü

Öz

Arap dilinde çok kullanılan ve olumsuzluk ifade eden kelimelerden biri (لَيْسَ) sözcüğüdür. (لَيْسَ)’nin Arap dilindeki en önemli görevi nâkıs fiiller gibi isim cümlesinin başına gelmesi, bu cümleyi şimdiki zamanda olumsuz kılmasıdır. O, cümlede olumsuzluk görevinin yanında farklı görevlerde de kullanılır. Bazı dilcilere göre başına geldiği cümleyi fiil olarak, bazılarına göre ise harf olarak olumsuz kılmaktadır. Bu tartışmanın yanında (لَيْسَ)’nin yapısı, zamanı, haberinin öne geçmesi gibi konular da dilciler tarafından tartışılmış, farklı görüşler ileri sürülmüştür. Çoğu teorik olan bu tartışmalarda dilciler kimi zaman lafzî, kimi zaman manevî delillere itibar etmişlerdir. Bu çalışmanın amacı (لَيْسَ) ile ilgili farklı konulardaki görüşleri ve bu görüşlerin dayandıkları lafzî ve manevî delilleri sunmak ve bu sözcüğün dil içindeki kullanımını da göz önünde bulundurarak yeni bir sonuç ortaya koymaktır. Bu anlamda klasik gramer kitaplarında (لَيْسَ) sözcüğü ile alakalı mevcut bilgiler ve öne sürülen görüşler incelendi ve bu sözcüğün Arap dilindeki görevi ve anlamı belirlenmeye çalışıldı.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagatı, (لَيْسَ) Sözcüğü, Nahivciler, Fiil, Harf

Kaynakça

• Berde‘î, Sadullah. Hadâiku’d-dekâik. İstanbul: Salah Bilici Kitabevi, ts.
• Câmî, Abdurrahman. Mollâ Câmî. İstanbul: Salah Bilici Kitabevi, ts.
• Cürcânî, Abdulkâhir. Kitabu’l-muktesid fî şerhi’l-îdâh. thk. Kâzım Bahr el-Mercân. 2 Cilt. el-Cumhûriyyetu’l-Irakiyye: Dâru’r-Reşîd, 1982.
• Doğan, Yusuf. “Arapçada Kelime Yapısı Açısından Tartışılan Câmid Fiiller ve Câmidlik Sebepleri”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/12 (2007), 59-99.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf el-Endelüsî. İrtişâfu’d-darab min lisâni’l-Arab. thk. Recep Osman Muhammed. 5 Cilt. Kahire: Mektebetu’l-Hancî, 1998.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf el-Endelüsî. et-Tezyîl ve’t-tekmîl fî şerhi kitâbi’t-teshîl. thk. Hasan Hendâvî. 11 Cilt. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 2000.
• Esterâbâdî, Radiyyuddin Muhammed b. Hasan. Şerhu kâfiyeti ibni’l-Hâcib. thk. İmîl Bedî‘ Yakub. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2007.
• Fârisî, Ebû Ali Hasan b. Ahmed b. Abdilgaffâr. el-Mesâilu’l-Halebiyyât, thk. Hasan Hendâvî. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 1987.
• Ferâhidî, el-Halil b. Ahmed. Kitâbu’l-Ayn, thk. Abdulhamit Hendâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2003.
• Fîrûzâbâdî, Mecduddîn Muhammed b. Yakub. el-Kâmûsu’l-muhît, thk. Halîl Me’mûn Şeyhâ. Beyrut: Dâru’l-Marife, 2011.
• Hudarî, Muhammed b. Mustafa. Hâşiyetu’l-Hudarî alâ şerhi İbn Akîl, thk. Yusuf Şeyh Muhammed el-Bukâ‘î. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2011.
• İbn Hişam, Cemâluddin el-Ensârî. Evdahu’l-mesâlik ilâ elfiyeti İbn Mâlik. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebutu’l-Asriyye, 2008.
• İbn Hişam, Cemâluddin el-Ensârî. Muğni’l-lebîb ‘an kutubi’l-e‘ârîb, thk. Berekât Yûsuf Hebbû. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Erkâm, 1999.
• İbn Hişam, Cemâluddin el-Ensârî. Şerhu Katri’n-nedâ ve belli’s-sadâ. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. Beyrut: Dâru’l-Hayr, 1990.
• İbn Hişam, Cemâluddin el-Ensârî. Şerhu şuzûru’z-zeheb fî marifeti kelâmi’l-Arab, thk. Muhammed Hayr Ta‘me Halebî. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1999.
• İbn Mâlik, Cemaluddin Muhammed b. Abdullah b. Mâlik et-Tâî. Şerhu’t-teshîl. thk. Abdurrahman es-Seyyid-Muhammed Bedevî el-Mehtûn. 4 Cilt. Kahire: Hicr lit-tibâe ve’n-neşr, 1990.
• İbn Verdî, Zeynudddîn Ebû Hafs Ömer b. Muzaffer. Tahrîru’l-hasâse fî teysîri’l-Hulâsa, thk. Abdullah b. Ali eş-Şilâl. 2 Cilt. Riyad: Mektebetu’r-Rüşd, 2008.
• İbn Ye‘îş, Ebû’l-Bekâ Ye‘îş b. Ali el-Mûsilî. Şerhu’l-Mufassal. thk. İmîl Bedî‘ Yakub. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2001.
• Meylânî, Muhammed b. Abdurrahim b. Muhammed el-Umerî. Şerhu’l-muğnî fi’n-nahv. İstanbul: Salah Bilici Kitabevi, ts.
• Sabbân, Muhammed b. Ali. Hâşiyetu’s-Sabbân alâ şerhi’l-Üşmûnî. thk. İbrahim Şemseddin. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2008.
• Sîbeveyhi, Ebu Bişr Amr b. Osman b. Kanber. el-Kitâb, Üçüncü Baskı, thk. Abdusselam Muhammed Harun. 4 Cilt. Kahire: Mektebetu’l-Hâncî, 1998.
• Sîrâfî, Ebu Saîd el-Hasan b. Abdullah b. el-Merzubânî. Şerhu Kitâbi Sibeveyhi, thk. Ahmed Hasan Mehdelî-Ali Seyyid Ali. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2008.
• Süyûtî, Celâleddin Abdurrahman b. Ebû Bekr. el-Behcetu’l-merdiyye fî şerhi elfiye. thk. Muhammed Hâdî eş-Şumurhî el-Mardînî. 6 Cilt. Diyarbakır: Mektebetu Seyda, 2012.
• Süyûtî, Celâleddin Abdurrahman b. Ebû Bekr. Hem‘u’l-hevâmi‘ fî şerhi cem‘i’l-cevâmi‘. thk. Ahmed Şemseddin. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, 2011.
• Ukberî, Ebu’l-Bekâ Muhibbuddîn Abdullah b. el-Hüseyn b. Abdillâh el-Bağdâdî. el-Lubâb fî ‘ileli’l-binâi ve’l-i‘râb, thk. Abdulilâh en-Nebhân. 2 Cilt. Dimeşk: Dâru’l-Fikr, 1995.