THE ROLE OF LEADERSHIP MOTIVATION IN THE WILLINGNESS TO BE A SCHOOL PRINCIPAL

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 89, 256 - 269, 09.01.2024

Canan Aslan Gökhan Arastaman

https://doi.org/10.17755/esosder.1335529

Öz

OKUL MÜDÜRÜ OLMA İSTEKLİLİĞİNDE LİDERLİK ETME MOTİVASYONUNUN ROLÜ

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul müdürü olma istekliliğinde liderlik etme motivasyonunun rolünü incelemektir. Nitel araştırma yaklaşımının benimsendiği çalışmada veriler 10 okul müdüründen yarı-yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmış ve tematik analiz yöntemi ile çözümlenmiştir. Chan ve Drasgow’un (2001) Liderlik Etme Motivasyonu (LEM) Teorisine dayalı olarak yapılandırılan çalışmada temalar; Duyuşsal-kimlik LEM, sosyal-normatif LEM ve hesapsız (çıkarsız) LEM olarak ele alınmıştır. Duyuşsal-kimlik LEM temasında; liderlik ruhu, liderlik etmeyi sevme ve özgüven kategorileri ön plana çıkmıştır. Duyuşsal kimliğin, liderin içsel motivasyonunu etkilediği söylenebilir. Sosyal-normatif LEM temasında; görev ve sorumluluk duygusu, liderliği ayrıcalık olarak görme ve tecrübe kategorileri ön plana çıkmıştır. Sosyal normatif liderlik etme motivasyonu yüksek olan bireylerin toplumsal sorumluluk bilincinin, liderliklerini ve kararlarını destekleyen bir itibara sahip olma arzularının yüksek olduğu söylenebilir. Hesapsız (çıkarsız) LEM temasında ise; fedakârlık, topluma katkı ve gönüllü olma kategorileri ön plana çıkmıştır. Hesapsız (çıkarsız) liderlik etme motivasyonu yüksek olan bireylerin kişisel çıkarlarını bir kenara bırakarak başkalarına değer katmak istedikleri anlaşılmaktadır. Araştırmacılara ve politika yapıcılara, sisteme daha çok nitelikli müdür kazandırmak için okul müdürü olma istekliliğinde liderlik etme motivasyonunun önemini belirten bir dizi öneride bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okul müdürleri, okul müdürü olma istekliliği, liderlik etme motivasyonu

Kaynakça

• Amit, K., Lisak, A., Popper, M. & Gal, R. (2007). Motivation to lead: Research on the motives for undertaking leadership roles in the Israel defense forces (IDF). Military Psychology, 19(3): 137–160.
• Arastaman, G., Öztürk Fidan, İ. & Fidan, T. (2018). Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik: Kuramsal bir inceleme. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 37-75.
• Au, W. (2007). High-stakes testing and curricular control: A qualitative metasynthesis. Educational Researcher, 36(5), 258-267.
• Barbuto, J. E. (2001). Understanding and applying an integrative taxonomy of motivation sources to professional and personal settings. Journal of Management Education, 25(6), 713-725. https://doi.org/10.1177/105256290102500607
• Barutçugil, P. (2004). Stratejik insan kaynakları yönetimi. İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
• Baş, T. & Akturan, U. (2017). Nitel araştırma yöntemleri, Nvivo ile nitel veri analizi, örnekleme, analiz, yorum (3. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Boyatzis, R. E. (1998). Transforming qualitative information: Thematic analysis and code development. Sage Publications, Inc.
• Braun, V. & Clarke, V. (2019). Psikolojide tematik analizin kullanımı. (S. N. Şad, N. Özer ve A. Atli, Çev.). Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – Journal of Qualitative Research in Education, 7(2), 873-898. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.7c.2s.17m
• Chan, K. Y. & Drasgow, F. (2001). Toward a theory of individual differences and leadership: understanding the motivation to lead. Journal of Applied Psychology, 86(3), 481-498. https://doi.org/10.1037/0021-9010.86.3.481
• Chan, K. Y., Rounds, J. & Drasgow, F. (2000). The relation between vocational interests and the motivation to lead. Journal of Vocational Behavior, 57(2), 226-245.
• Cho, Y., Harrist, S., Steele, M. & Murn, L. T. (2015). College student motivation to lead in relations to basic psychological need satisfaction and leadership self-efficacy. Journal of College Student Development, 56(1), 32-44.
• Clemmons III, A. B. & Fields, D. (2011). Values as determinants of the motivation to lead. Military Psychology, 23 (6), 587–600. https://doi.org/10.1080/08995605.2011.616787
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry and research design. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Creswell, J. W. & Miller, D. L. (2000). Determining validity in qualitative inquiry. Theory Into Practice, 39(3), 124-130.
• Çekiç, B. (2016). Bahçelievler ilçesinde görev yapan Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğretmenlerinin yöneticiliğe bakış̧ açıları ve yönetici olma istekleri. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, (44).
• Demirkapı, S. (2019). Öğretmenlerin okul yöneticisi olmak istememe nedenlerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Dinham, S., Collarbone, P., Evans, M. & Mackay, A, (2013), The development, endorsement and adoption of a national standard for principals in Australia. Educational Management Administration and Leadership 41(4), 467–483.
• Fenwick, L. T. & Pierce, M. C. (2001). The Principal Shortage: Crisis or Opportunity?. Principal, 80(4), 24-32.
• Fidan, T. & Ayyıldız, P. (2022). The role of prototypicality in educational leadership. In Fenwick English (Ed.), The Palgrave handbook of educational leadership and management discourse (pp. 1-17). Palgrave Macmillan.
• Grogan, M. & Andrews, R. (2002). Defining preparation and professional development for the future. Educational Administration Quarterly, 38(2), 233-256. https://doi.org/10.1177/0013161X02382007
• Gümüş, S. & Sezgin, B. (2012). Motivasyonun örgütsel bağlılığa ve performansa etkisi. İstanbul: Hiperlink.
• Günay, G. & Özbilen, F. M. (2018). Öğretmenlerin okul yöneticiliği istekliliğini etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Electronic Turkish Studies, 13(19). 1331-1344.
• Hallinger, P. & Heck, R. H. (1996). Reassessing the principal’s role in school effectiveness: A review of empirical research, 1980–1995. Educational Administration Quarterly 32(1): 5–44. https://doi.org/10.1177/0013161X96032001002
• Hancock, D. R., Hary, C. & Müller, U. (2012). An investigation of factors impacting the motivation of German and US teachers to become school principals. Research in Comparative and International Education, 7(3), 352-363.
• Hancock, D. R., Müller, U., Wang, C. & Hachen, J. (2019). Factors influencing school principals’ motivation to become principals in the USA and Germany. International Journal of Educational Research, 95, 90-96.
• Heifetz, R. A. & Laurie, D. L. (1998). The work of leadership. in Harvard Business Review on leadership. Boston, MA: Harvard Business School Publishing.
• Kazak, E. (2021). Kendi isteğiyle okul yöneticiliğinden ayrılan öğretmenlerin gerekçeleri ve bu gerekçelere dayalı yaşadıkları duygu durumları: Fenomenolojik bir çalışma. Journal of Qualitative Research in Education, 26, 265-291.
• Köse, M. F. & Erginer, A. (2011). Yönetici adayı öğretmenlerin yöneticiliği tercih nedenleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 123-146.
• Krishnakumar, S. & Hopkins, K. (2014). The role of emotion perception ability in motivation to lead. Management Research Review, 37(4), 334-347.
• Leithwood, K., Harris, A. & Hopkins, D. (2008). Seven strong claims about successful school leadership. School Leadership and Management, 28(1), 27–42.
• Leithwood, K. & Mascall, B. (2008). Collective leadership effects on student achievement. Educational Administration Quarterly, 44(4), 1–34.
• Merriam, S. B. & Tisdell, E. J. (2016). Designing your study and selecting a sample. Qualitative research: A guide to design and implementation. San Francisco: John Wiley & sons, Inc.
• Myung, J., Loeb, S. & Horng, E. (2011). Tapping the principal pipeline: Identifying talent for future school leadership in the absence of formal succession management programs. Educational Administration Quarterly, 47(5), 695-727.
• Ning, B., Liu, H. & Cui, Y. (2022). Working conditions ınfluencing junior school principalship as a satisfying profession: A cross-country comparative study. Frontiers in Psychology, 13(834349), 1-14.
• Ozulu, İ. (2013). Yeni nesil öğretmenlerin yönetici olma eğilimleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi.
• Özbezek, B. D. & Paksoy, M. (2018). Liderlik etme motivasyonu üzerine kuramsal bir araştırma. Social Mentality And Researcher Thinkers Journal, 4(14), 1276-1288.
• Öztürk, N. (2017). Eğitimde insan kaynakları yönetimi. Ankara: 72 Tasarım.
• Patton, M. Q. (2014). Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice (4th ed.). Sage.
• Porter, T. H., Gerhardt, M. W., Fields, D. & Bugenhagen, M. (2019). An exploratory study of gender and motivation to lead in millennials. The Journal of Social Psychology, 159(2), 138-152. https://doi.org/10.1080/00224545.2019.1570902
• Salihoğlu, S. (2020). Performansı etkileyen motivasyon faktörleri ve aralarındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi.
• Sanchez, S. A. (2003). The relationship among motivation to lead, cognitive ability, and personality (Doctoral dissertation, Our Lady of the Lake University). ProQuest LLC. https://www.proquest.com/docview/305239362?pqorigsite=gscholar&fromopenview=true
• Shatzer, R. H., Caldarella, P., Hallam, P. R. & Brown, B. L. (2014). Comparing the effects of instructional and transformational leadership on student achievement: Implications for practice. Educational Management Administration & Leadership 42(4): 445–459.
• Subramony, M. (2009). A meta analytic investigation of the relationship between HRM bundles and firm performance. Human Resource Management, 48(5), 745-768.
• Taymaz, H. (2007). İlköğretim ve ortaöğretim okul müdürleri için okul yönetimi (8. Baskı). Pegem Yayıncılık.
• Waldman, D. A., Galvin, B. M. & Walumbwa, F. O. (2012). The development of motivation-to-lead and leader role identity. Journal of Leadership & Organizational Studies, 20(2), 156-168.
• Wang, F., Pollock, K. & Hauseman, C. (2023). Time demands and emotionally draining situations amid work intensification of school principals. Educational Administration Quarterly, 59(1), 112–142.
• Ziegert, J. C. & Dust, S. B. (2021). Integrating formal and shared leadership: the moderating influence of role ambiguity on innovation. Journal of Business and Psychology, 36, 969-984.