Ortaokul Matematik Öğretmeni Adaylarının İspat Yapmaya Yönelik Öz-Yeterliklerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 46 - 60, 25.10.2023

Kürşat Yenilmez Candaş Uygan

Öz

Bu araştırmanın amacı ortaokul matematik öğretmeni adaylarının ispat yapmaya yönelik öz-yeterliklerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesidir. Bu amaca yönelik ortaokul matematik öğretmeni adaylarının ispat yapmaya yönelik öz-yeterliklerinin cinsiyet, sınıf düzeyi, genel not ortalaması ve tamamlanan ispat içerikli ders sayısı değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı araştırılmıştır. Nicel türdeki bu çalışmada nedensel karşılaştırmalı araştırma deseni kullanılmıştır. Çalışmanın evrenini İç Anadolu bölgesinde yer alan bir devlet üniversitesinin Eğitim Fakültesi İlköğretim Matematik Öğretmenliği lisans programında öğrenim görmekte olan tüm öğretmen adayları, örneklemini ise bu evrenden gönüllü olarak araştırmanın veri toplama aracını dolduran 183 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Çalışmada veri toplama aracı olarak Uygan ve Yenilmez (2023) tarafından geliştirilmiş olan İspat Yapmaya Yönelik Öz-yeterlik Ölçeği kullanılmıştır. Toplanan verilerin analizinde betimsel analiz, bağımsız örneklemler t-testi ve tek yönlü varyans analizinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucuna göre; ortaokul matematik öğretmeni adaylarının ispat yapmaya yönelik öz-yeterlikleri orta düzeyde olup söz konusu öz-yeterlikler açısından kadın ve erkek öğretmen adayları arasında fark bulunmamaktadır. Sınıf düzeyi açısından 4. Sınıf öğretmen adaylarının ispat yapmaya yönelik öz-yeterlikleri diğer öğretmen adaylarına göre daha yüksek iken genel not ortalaması açısından yüksek ve orta başarıya sahip öğretmen adaylarının ispat yapmaya yönelik öz-yeterlikleri düşük başarıya sahip öğretmen adaylarına göre daha yüksektir. İspat içerikli derslerin neredeyse tamamını tamamlayan öğretmen adayları ile bir kısmını tamamlayan öğretmen adayları arasında ispat yapmaya yönelik öz-yeterlik açısından fark bulunmamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Matematik öğretmeni adayları, ispat yapma, öz-yeterlik

Examination of secondary school pre-service mathematics teachers' self-efficacies towards proving according to various variables

Öz

The aim of this research is to examine secondary school pre-service mathematics teachers’ self-efficacies towards proving according to various variables. For this purpose, it was investigated whether the secondary school mathematics teacher candidates' self-efficacy for proof differs according to the variables of gender, grade level, grade point average and the number of courses with proof content completed. In this quantitative study, a causal comparative research design was used. The universe of the study consists of all pre-service teachers studying in the Education Faculty Primary Education Mathematics Teaching undergraduate program of a state university located in the Central Anatolian region, and the sample consists of 183 pre-service teachers who voluntarily filled the data collection tool of the research. The Self-Efficacy Scale for Proving, developed by Uygan and Yenilmez (2023), was used as a data collection tool in the study. In the analysis of the collected data, descriptive analysis, independent samples t-test and one-way analysis of variance were used. According to the results of the research; secondary school pre-service mathematics teachers' self-efficacy towards proving is at a moderate level, and there is no difference between male and female teacher candidates in terms of these self-efficacy. In terms of grade level, the self-efficacy of the 4th grade pre-service teachers to prove is higher than the other teacher candidates, while the self-efficacy of the pre-service teachers with high and medium achievement in terms of GPA is higher than the pre-service teachers with low achievement. There is no difference between pre-service teachers who have completed almost all of the proof-containing courses and those who have completed some of them in terms of self-efficacy for proving.

Anahtar Kelimeler

Mathematics teacher candidates, proving, self-efficacy

Kaynakça

• Akarsu, S. (2009). Öz-yeterlik, motivasyon ve PISA 2003 matematik okuryazarlığı üzerine uluslararası bir karşılaştırma: Türkiye ve Finlandiya. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu, Türkiye.
• Argün, Z., Arıkan, A., Bulut, S. & Halıcıoğlu, S. (2014). Temel matematik kavramların künyesi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Atik, A. D., Tan, Ş., Doğan, Y. & Erkoç, F. (2018). Lise öğrencilerinin biyolojiye yönelik tutum, öz-yeterlik ve akademik başarıları arasındaki ilişki. Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 170–187. https://doi.org/10.31834/kilissbd.472973
• Ayotola, A. & Adedeji, T. (2009). The relationship between gender, age, mental ability, anxiety, mathematics self-efficacy and achievement in mathematics. Cypriot Journal of Educational Sciences, 4(2), 113–124.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191–215. https://doi.org/10.1037/0033-295x.84.2.191
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Bandura, A. (1989). Regulation of cognitive processes through perceived self-efficacy. Developmental Psychology, 25, 729–735. https://doi.org/10.1037/0012-1649.25.5.729
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. Macmillan.
• Bandura, A. & Schunk, D. H. (1981). Cultivating competence, self efficacy, and intrinsic interest through proximal self-motivation. Journal of Personality and Social Psychology, 41, 586–598. https://doi.org/10.1037/0022-3514.41.3.586
• Baypınar, K., Tarım, K. & Keklik, G. (2015). İlköğretim öğretmenlerinin matematik okuryazarlığı özyeterlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 846-870. https://doi.org/10.14520/adyusbd.27281
• Betz, N. E. (1978). Prevalence, distribution, and correlates of math anxiety in college students. Journal of Counseling Psychology, 25, 441–448. https://doi.org/10.1037/0022-0167.25.5.441
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. , Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (14. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Çağırgan, D., Yavuz, G. & Deringöl, Y. (2018). Matematik öğretmen adaylarının geometrik cisimler konusuna yönelik tutumları ve geometriye yönelik öz-yeterlikleri. Ege Eğitim Dergisi, 19(2), 369-387. https://doi.org/10.12984/egeefd.421345
• Çaycı, B. (2013). İlköğretim öğrencilerinin fen ve teknoloji dersi öz-yeterlik inançları ile kavram başarıları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 305-324.
• Dinçer, B. (2022). Why do pre-service teachers who believe in the necessity of proof have low-level self-efficacy with the proof? Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 16(1) , 49-63. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.1120694
• Doğan, N. & Barış, F. (2010). Tutum, değer ve öz-yeterlik değişkenlerinin TIMSS-1999 ve TIMSS-2007 sınavlarında öğrencilerin matematik başarılarını yordama düzeyleri. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 1(1), 44-50.
• Furner, J. & Berman, B. (2003). Math anxiety: Overcoming a major obstacle to the improvement of student math performance (Electronic Version). Association for Childhood Education International, Spring 2003.
• Hackett, G. & Betz, N. E. (1989). An exploration of the mathematics self efficacy/mathematics performance correspondence. Journal for Research in Mathematics Education, 20, 2617273. https://doi.org/10.2307/749515
• Hanna, G. & Barbeau, E. (2008). Proofs as bearers of mathematical knowledge. ZDM, 40, 345–353. https://doi.org/10.1007/s11858-008-0080-5
• Harel, G. & Sowder, L. (2007). Toward comprehensive perspectives on the learning and teaching of proof. In F. K. Lester (Ed.), Second handbook of research on mathematics teaching and learning (Vol. 2, pp. 805–842). Charlotte: Information Age.
• Kilit, B. & Güner, P. (2021). Matematik derslerinde web tabanlı uzaktan eğitime ilişkin matematik öğretmenlerinin görüşleri. Anemon Muş Alpaslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 85–102. https://doi.org/10.18506/anemon.803167
• Kurtuluş, A. & Öztürk, B. (2017). Ortaokul öğrencilerinin üstbilişsel farkındalık düzeyi ile matematik öz yeterlik algısının matematik başarısına etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 762-778. https://doi.org/10.14582/DUZGEF.1840
• Lee, K. (2016). Students’ proof schemes for mathematical proving and disproving of propositions. The Journal of Mathematical Behavior, 41, 26–44. https://doi.org/10.1016/j.jmathb.2015.11.005
• Mersin, N. & Akkaş, E. N. (2023). Matematik öğretmeni adaylarının oran-orantı konusuna yönelik problem kurma bağlamında matematiksel ilişkilendirme becerisi ile problem kurma ve ilişkilendirme öz-yeterliklerinin incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 12(1), 237-248. https://dx.doi.org/10.30703/cije.1201082
• Morgan, G. A., Leech, N. L., Gloeckner, G. W. & Barrett, K. C. (2004). SPSS for introductory statistics: Use and interpretation. London: Psychology Press.
• Mumcu, H.Y. (2019). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematiksel muhakeme öz-yeterlik inançlarının incelenmesi: Bir ölçek geliştirme ve uygulama çalışması. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 1239–1280. http://dx.doi.org/10.29299/kefad.2019.20.03.007
• National Council of Teachers of Mathematics. (2000). Principles and standards for school mathematics. Reston, VA: Author.
• Nicolaidou, M. & Philippou, G. (2003). Attitudes towards mathematics, self-efficacy and achievement in problem solving. In M. A. Mariotti (Eds.), European Research in Mathematics Education III (pp. 1-11). Pisa, Italy: University of Pisa.
• Övez, F. T. D. & Özdemir, E. (2014). The investigation of prospective mathematics teachers’ proof writing skills and proof self-efficacy. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 116, 4075–4079. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.01.893
• Özdemir Baki, G. & Çelik, E. (2021). Ortaokul matematik öğretmenlerinin uzaktan eğitimde matematik öğretim deneyimleri. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(1), 293–320. https://doi.org/10.51460/baebd.858655
• Özgen, K., Özer, Y. & Arslan, E. (2019). Öğretmenlerin matematik okuryazarlığı ve problem kurma öz yeterlik inançlarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 33-74. https://doi.org/10.29299/kefad.2018.20.01.002
• Parker, P.,Marsh, H., Ciarrochi, J., Marshall, S. & Abduljabbar, A. (2014). Juxtaposing math self efficacy and self-concept as predictors of long-term achievement outcomes. Educational Psychology: An International Journal of Experimental Educational Psychology, 34(1), 29–48. http://dx.doi.org/10.1080/01443410.2013.797339
• Regier, P. & Savic, M. (2020). How teaching to foster mathematical creativity may impact student self-efficacy for proving. The Journal of Mathematical Behavior, 57, 100720. https://doi.org/10.1016/j.jmathb.2019.100720
• Schunk, D. H. (1995). Self-efficacy and education and instruction. In J. E. Maddux (Eds.) Self-Efficacy, Adaptation, and Adjustment. The Plenum Series in Social/Clinical Psychology (p. 281–303). Springer, Boston, MA. https://doi.org/10.1007/978-1-4419-6868-5_10
• Sen, C. & Guler, G. (2015). Examination of secondary school seventh graders’ proof skills and proof schemes. Universal Journal of Educational Research, 3(9), 617–631. https://doi.org/10.13189/ujer.2015.030906
• Şengil Akar, S. & Kurtoğlu Erden, M. (2021). Distance education experiences of secondary school math teachers during the pandemic: A narrative study. Turkish Online Journal of Distance Education-TOJDE, 22(3), 1-20.
• Şimşek, N. & Yaşar, A. (2022). Matematik öğretmenlerinin pandemi sürecindeki uzaktan öğretime ilişkin görüşleri. Eğitim Bilim ve Araştırma Dergisi, 3(1), 58–92. https://doi.org/10.54637/ebad.1030364
• Tican, C. & Gökoğlu, S. D. T. (2021). Ortaokul matematik öğretmenlerinin uzaktan eğitim matematik dersine ilişkin görüşleri. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 767-786. https://doi.org/10.21666/muefd.996395
• Usta, N., Gökkurt-Özdemir, B. & Kutluca, T. (2019). Öğretmen adaylarının matematik öğretimine ilişkin öz-yeterlik, matematiksel problem çözmeye yönelik, matematiksel inançları ve bu inançlar arasındaki ilişki. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(28), 347-371. https://doi.org/10.35675/befdergi.465800
• Uygan, C., Tanışlı, D. & Köse, N. Y. (2014). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının kanıt bağlamındaki inançlarının, kanıtlama süreçlerinin ve örnek kanıtları değerlendirme süreçlerinin incelenmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 5(2), 137-157.
• Uygan, C. & Yenilmez, K. (2023, Haziran). İspat yapmaya yönelik öz-yeterlik ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Munzur 5. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi (Sözlü Bildiri), 9–11 Haziran, Tunceli.
• Viholainen, A., Tossavainen, T., Viitala, H. & Johansson, M. (2019). University mathematics students’ self-efficacy beliefs about proof and proving. LUMAT: International Journal on Math, Science and Technology Education, 7(1), 148–164. https://doi.org/10.31129/LUMAT.7.1.406
• Yıldız, D. (2015). 8. Sınıf öğrencilerinin bilişüstü farkındalık ve akademik öz yeterlik düzeyleri, motivasyonel inançları ve TEOG sınavı Türkçe puanları: Bir yapısal eşitlik modeli denemesi. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 8(23), 41-61.
• Yorulmaz, Ö. (2014). Çok değişkenli istatistik (e-kitap sürümü). http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/ekonometri_ue/cokdegiskenli.pdf adresinden 17.08.2023 tarihinde erişilmiştir.