A Group Of Ottoman Official (Institution and Authority) Seals Found In Van Museum

Yıl 2023, Cilt: 33 Sayı: 3, 1373 - 1388, 26.09.2023

Murat Çabaz Mehmet Kulaz

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1339333

Öz

The Van Museum has artifacts that are dated back to perihistoric and past-historical civilizations era. These cultural assets were collected by the Van National Education Director in 1932. By the time the Van Museum was founded all collected artifacts were moved to the Van Museum and recorded in 1945. The artifacts were crafted by different civilizations that lived in that area, however most of them belonged to Urartians which were exhibited by the opening of the museum in 1972. The Van Museum damaged like many others buildings because of the earthquake that happened in 2011, as a result there was a need for a new building that would be healthy to host people in and answers the needs of the age as a modern museum was constructed in 2019. When you visit the Museum, you can see there are numerous seals which are the inheritances of The Ottoman Empire. They are among the most important pieces of The Museum. The seals can be divided into groups as personal, official, foundation and talisman. There are 39 pieces of seals in The Van Museum. 10 of them were examined as offical seals. They were made of brass, copper, silver, bronze, gunmetal etc. They also were examined according to their period, meterial, tecnique, ornament form, type of writing. Besides, Turkish Islamic art was used for seals such as thulluth, ta'lik, rik'a and local script.The seals also have handles in various shape which are foldable or fixed. Hakkas, who went through a long education process in the Ottomans and brought together many difficult arts such as ornament, literature, engraving, produced important works, and it possible to see their artworks in The Museum.

Anahtar Kelimeler

Ottoman period, seal, metal art, ornament, hakkâk

Proje Numarası

2015 Sob Yl5028

VAN MÜZESİ’NDE BULUNAN BİR GRUP OSMANLI RESMİ (KURUM VE MAKAM) MÜHRÜ

Öz

Van Müzesi kurulduğu günden bu yana tarih öncesi ve tarih sonrası birçok medeniyete ait eserleri bünyesinde barındırmaktadır. İlk olarak 1932 yılında Van Milli Eğitim müdürü tarafından yörede toplanan taşınır kültür varlıkları, 1945 yılında müze müdürlüğünün kurulmasıyla buraya taşınmış ve kayıt altına alınmıştır. 1972 yılında açılışı yapılan binada özellikle Urartu dönemi başta olmak üzere birçok medeniyete ait eserler sergilenmiştir. 2011 Van depreminden sonar müze binası hasar almış ve yeni bir binaya ihtiyaç duyulmuştur. Depremden sonra yapımına başlanan müze binası çağın gereksinimlerine göre yapılarak 2019 yılında yeniden hizmet vermeye başlamıştır. Müzede bulunan birçok eser içerisinde Osmanlı mühürleri önemli bir yere sahiptir. Osmanlılarda mühür şahıs (zat), resmi (kurum ve makam), vakıf ve tılsım mühürleri olarak gruplara ayrılmaktadır. Birçok müzede olduğu gibi Van Müzesi’nde de bu gruplara ayrılan 39 eser bulunmaktadır. Bu eserler içerisinde resmi işlerde kullanılan 10 adet mühür incelenmiştir. Eserler; dönem, malzeme, teknik, süsleme, form, yazı türü yönünden değerlendirmeye alınmıştır. Mühürlerin yapımında pirinç, bakır, gümüş, bronz, tunç vb. Madenler kullanılmıştır. Türk İslam sanatları eserlerinin çoğunda önemli bir yeri olan hat sanatı mühür sanatınında gelişmesinde önemli bir yere sahiptir. Mühürlerin ortaya çıkarılmasında süsleme sanatlarının yanı sıra sülüs, ta’lik, rik’a, ve mahalli yazı gibi farklı hatlardaki yazı çeşitleriyle kazımalar yapılmıştır. Mühürlerin özellikle sapları (tutamak) çeşitli formlarda karşımıza çıkmaktadır. Bu tutamaklar sabit veya katlanabilir formlarda karşımıza çıkmaktadır. Osmanlılarda uzun bir eğitim sürecinden geçen ve tezyin, edebiyat, kazıma gibi birçok zor sanatı bir araya getiren hakkaklar önemli eserler ortaya çıkarmışlardır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı dönemi, mühür, maden sanatı, süsleme, hakkâk

Destekleyen Kurum

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi BAP Koordinatörlüğü

Proje Numarası

2015 Sob Yl5028

Kaynakça

• Ataman, S. (2020, Aralık). Mardin Müzesi'ndeki Osmanlı Dönemi Mühürleri. Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bal, N. (2008). Osmanlıca Bahriye Mühür ve Damga Koleksiyonu Cilt I. İstanbul: Deniz Basımevi Müdürlüğü.
• Çabaz, M. (2017). Van Bölge Müzesi'nde Bulunan Osmanlı Dönemi Mühürleri. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çabaz, M. (2023). Kars Müzesi’nde Bulunan Osmanlı Dönemine Ait Bir Grup Mühür. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler, 188-203.
• Çalış, E. (2017). Alanya Atatürk Evi ve Müzesi'nde Sergilenen Bir Grup Madeni Takı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 177-193.
• Dursun, N. (2019). Niğde Müzesi’ndeki Osmanlı Mühürleri. History Studies, 573-600.
• Dursun, N. (2019). Niğde Müzesi'ndeki Cumhuriyet Dönemi Mühürleri. Yaşar Erdemir'e Armağan Sanat Tarihi Yazıları (s. 737-753). içinde İstanbul: Literatürk Academia.
• el-Biruni, E.-R. M. (2020). Kıymetli Taşlar ve Metaller Kitabı (el- Cemahir fi Ma'rifeti'l- Cevahir). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Engin, F. E. (1994). Mühür ve Mühürcülük Sanatımız (Üzerine Derlemeler). İstanbul: Arıtan Yayınevi.
• Gaybullah Babayar, Arif Habibullayev. (2019). Batı Köktürk Kağanlığının Hakimiyet Simgeleri: Damga ve Mühür. Türk Dünyası Araştırmaları, 25-54.
• Güney, A. (2014). Anadolu’da Başlangıcından Mö I. Binin Sonuna Kadar Hayvan Biçimli Damga Mühürler. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Haluk Perk, Süleyman Perk. (2001). Osmanlı Dünyasının Siyasal Sosyal ve Ticari İlişkilerinin Bir Aynası Olarak Mühür ve Mühür Sanatı. Art Decor, 100.
• Hammer, J. V. (1991). Osmanlı Mühürleri. İstanbul: Pera Turizm Yayınları.
• Kalay, H. A. (2018). Osmanlı’da Mühür Geleneği ve Bitlis Etnografya Müzesi’nde Bulunan Şahıs Mühürleri. Multidisipliner Çalışmalar-4 (Güzel Sanatlar) (s. 41-48). Paris: Institut za Geografiju.
• Kuşoğlu, M. Z. (1994). Dünkü Sanatımız-Kültürümüz. İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
• Kuşoğlu, M. Z. (2009). Tarihin Görgü Şahitleri Osmanlı Mühürleri. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi.
• Orman, İ. (2011). Askeri Müze Mühür, Damga ve Kaşe Koleksiyonu. İstanbul: Askeri Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı.
• Oruç, Z. (2017). Selçuklularda Bir Hâkimiyet Alâmeti Olan Mühür-Yüzük Ve Kullanımı Üzerine Bir Değerlendirme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi , 340-349.
• Perk, H. (2010). Osmanlı Tılsım Mühürleri. İstanbul: Haluk Perk Müzesi Yayınları.
• Ptt Genel Müdürlüğü İstanbul Ptt Müzesi Koleksiyonları Damga ve Mühür Katalogları. (2018). İstanbul: Ptt Kültür Yayınları.
• Saka, E. (2019). Alanya Arkeoloji Müzesi'ndeki Türk İslam Dönemi Mühürleri. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sevin, V. (2003). Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi : Eski Anadolu ve Trakya : Başlangıcından Pers Egemenliğine Kadar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şehsuvaroğlu, H. Y. (2017). Eski Türk Sanatları ( Tarihi Sohbetler). İstanbul: TBMM Basımevi.
• Tali, Ş. (2013). Kayseri Etnografya Müzesi'nde Bulunan Osmanlı Dönemi Mühürleri Üzerine Bir Değerlendirme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 520-543.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1959). Topkapı Sarayı Müzesi Mühürler Seksiyonu Rehberi. İstanbul: Topkapı Sarayı Müzesi Yayınları.
• Vural, İ. (2020, Eylül). Malatya Etnografya Müzesi'nde Bulunan Osmanlı Dönemi Mühürleri. Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yüksel, A. E. (2021). Osmanlı Müzeciliğinin İşleyişine Bir Örnek: Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu. Gaziantep University Journal Of Social Sciences, 212-238.