Geleneksel Sivrihisar Köy Odalarından Örnekler

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 11, 30.04.2024

Demet Kara Zülfikar Bayraktar

https://doi.org/10.55666/folklor.1421557

Öz

Türk kültürünün önemli unsurlarından biri olan misafirperverlik ve bir araya gelme duygusuyla inşa edilen köy odalarının, işlevleri dolaysıyla geçmişi Orta Asya’ya kadar uzanmakta, Anadolu coğrafyasında bağımsız bir mekân olarak inşaları ise günümüze yakın tarihlerde ortaya çıkmaktadır. Bulunduğu coğrafyanın şartlarına göre şekillenen bu mekânların kullanımı günümüze kadar ulaşmış olsa da gelen-geçenin misafir edilmesi işlevini kaybetmiş, daha çok köy halkının bir araya geldiği mekânlar olarak değerlendirilmektedir. Nitekim Sivrihisar ilçesinde bulunan köy odaları aynı işlevle ayakta kalabilmişlerdir. Çalışmanın konusu olan Gerenli, Bahçecik, Ertuğrul ve Ahiler mahallerinin köy odaları günümüzde aktif bir şekilde kullanıldığı için ele alınmıştır. Ertuğrul ve Bahçecik Mahallelerindeki köy odalarında gelen geçen misafirin konaklayabileceği ayrı mekânlar bulunurken, Gerenli ve Ahiler Mahallerindekilerin yalnızca burada yaşayan köy halkından erkeklerin toplanma yeri olarak kullanıldığı belirlenmiştir. Ayrıca üç köy odasında aynı çatı altında muhtarlık ve mutfak ya da çay ocağı şeklinde kullanılan yaşam mekânlarının varlığı tespit edilmiştir. Bu mekânların varlığı, köyle ilgili önemli kararların alınması, ya da bazen bir kutlama maksadıyla gelenekten gelen bir araya gelme işlevini hala devam ettirdiklerini göstermektedir. Ertuğrul Mahallesindeki köy odasında ise yalnızca misafirlerin konaklayabildiği ve inşa edildiği dönemde misafirlerin kendilerine ait hayvanların barınmasını da sağladığı başka bir mekân bulunmaktadır. Köy odasının bitişiğindeki bu mekân günümüzde özel mülk olarak kullanılmaktadır. Çalışma kapsamında ele alınan köy odaları yerinde incelenmiş, fotoğraflanarak, ölçüleri alınmış ve plan çizimleri gerçekleştirilmiştir. Anadolu’da bulunan köy odalarının sayıca fazla olması ve mimari anlamda çok fazla özellik göstermeden çoğunlukla yerel üslupta inşa edilen yapılar olması, kendi içlerinde karşılaştırmalarının yapılarak değerlendirilmesine sebep olmuştur. Çalışma, halk mimarisi içinde değerlendirilen köy odalarının inşa malzemesi ve inşa tekniği dolayısıyla zamana karşı hala ayakta iken tespit edilerek bölgenin sivil mimari üslubunun tespit edilmesine katkıda bulunması açısından önem taşımaktadır. Bunun yanı sıra en küçük yerleşim birimlerinde köy odaları geleneğinin yaşatılması somut olmayan kültürel mirasın gelecek kuşaklara aktarılması hususunda önemli bir görevi üstlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sivrihisar, Köy odası, Misafirperverlik, Sosyalleşme, Mekân

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Bu bölüme kaynakça eklenmesi zorunludur.