Thyateira’dan Gladyatör Anıtları

Yıl 2024, Cilt: 27, 33 - 42, 17.05.2024

Pınar Özlem Aytaçlar Sevgiser Akat Özenir

https://doi.org/10.37095/gephyra.1399406

Öz

Bu çalışma, Lydia’nın kuzeydoğu kesiminde yer alan Thyateira’da yapılan yüzey araştırmaları sonucunda bulunan beş gladyatör anıtına odaklanmaktadır. Tümü Roma İmparatorluk Dönemi’ne ait olan ve şu an Manisa Müzesi’nde korunmakta olan anıtlar, mermerden yapılmış altarlardır ve üzerlerinde, sağa doğru yönelmiş tek bir gladyatör betimlenmiştir. Anıtlar, daha önce Thyatei¬ra’da bulunan beş gladyatör anıtıyla birlikte bir grup oluşturmakta ve kentteki gladyatör dövüşlerinin önemi ve içeriği hakkında bize bilgi vermektedir. Thyateira’da bulunan gladyatör anıtları, Lydia bölgesinde ele geçen gladyatör yazıtlarının önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Bu durum belki de kentte gladyatör dövüşleri geleneğinin İÖ 1. yüzyıl gibi erken bir tarihe dayanıyor olabileceğini ve zaman içinde zenginleşerek çoğaldığını göstermektedir. Kentin, erken dönemden itibaren Romalı tüccarlara ev sahipliği yapmış olması ve İmparatorluk kültünün buradaki varlığı, bir Roma geleneği olan gladyatör dövüşlerinin de kentte yaygınlaşmasına ön ayak olmuş olmalıdır. Kentte bir gladyatör okulu da (ludus) bulunduğunu gene yazıtlar aracılığı ile öğrenmekteyiz. Tarihi boyunca spor karşılaşmalarına ve halka açık gösterilere önem verdiği anlaşılan Thyateira kenti, gladyatör oyunlarını da erken bir dönemde benimsemiş ve sosyal hayatın bir parçası haline getirmiş olmalıdır.
Makalede yer alan yazıtların çevirileri aşağıdaki gibidir:
1. Antallos (burada yatıyor.)
2. Aias (burada yatıyor.)
3. Kynegos Kallidromos (burada yatıyor.)
4. Passareinos (burada yatıyor.)
5. Petraeites (burada yatıyor.)

Anahtar Kelimeler

Thyateira, gladyatör anıtları, Lidya, Roma İmparatorluk Dönemi, gladyatör oyunları

Gladiatorial Monuments from Thyateira

Öz

This study focuses on five gladiatorial monuments found during the surveys conducted at Thyateira in the northeastern part of Lydia. The monuments, all of which date to the Roman Imperial Period and are now preserved in the Manisa Museum, are marble altars depicting a single gladiator facing to the right. The monuments form a group with five other gladiatorial monuments previously found at Thyateira and provide information about the importance and content of gladiatorial fights in the city. The gladiator monuments from Thyateira constitute an important part of the gladiator inscriptions found in Lydia. This suggests that the tradition of gladiatorial fights in the city may date back to as early as the 1st century BC, and that it flourished and multiplied over time. The fact that the city was home to Roman merchants from the early period and the presence of the Imperial cult here must have paved the way for the spread of gladiator fights, a Roman tradition, in the city. We learn from the inscriptions that there was also a gladiator school (ludus) in the city. The city of Thyateira, which seems to have attached importance to athletic competitions and public performances throughout its history, must have adopted gladiatorial games at an early period and made them a part of social life.

Anahtar Kelimeler

Thyateira, Gladiatorial momuments, Lydia, Roman Imperial period, gladiatorial games

Kaynakça

• Chr. Berns - H. A. Ekinci, “Gladiatorial games in the Greek East: a complex of reliefs from Cibyra”, Anatolian Studies 65, 2015, 143-179.
• W. H. Buckler, "Monuments de Thyatire", Rev. Phil. 37, 1913, 289-331.
• F. Camia, “Which Relationship Between Greek Gods and Roman Emperors?”, ARYS 16, 2018, 105-137.
• M. Chin, Roman Power and the Memorial turn in Civic Honourability in Western Asia Minor, ca 85 BCE-14 CE, Dialogues d’Histoire Ancienne 2023, Supplément 26, 201-224.
• J. Hatzfeld, Les trafiquants italiens dans l'Orient hellénique, Paris 1919.
• E. L. Hicks, "Inscriptions from Thyateira", Class. Rev. 3 (1889), 136-8.
• L. Kajanto, The Latin Cognomina (Commentationes humanarum litterarum), G. Bretschneider Editore, 1982.
• R. A. Kearsley, "Asiarchs, Archiereis, and the Archiereiai of Asia", GRBS 27 (1986), 183-192.
• A. H. Kontokosta, "Gladiatorial Reliefs and Elite Funerary Monuments at Aphrodisias", in: Aphrodisias Papers 4. New Research on the City and its Monuments. Eds.: C. Ratté and R.R.R. Smith (Portsmouth, RI: Journal of Roman Archaeology Supplement Series 70, 2008), 190-229.
• E. A. Kontoleon, "ΕΠΙΓΡΑΦΑΙ ΤΗΣ ΕΛΑΣΣΟΝΟΣ ΑΣΙΑΣ", Ath. Mitt. 14 (1889), 88-114.
• Chr. Mann, "Gladiators in the Greek East: A Case Study in Romanization", The International Journal of the History of Sport, vol. 26-2, 2009, 272-297.
• Marmi erranti. I marmi di Iasos Presso I Musei Archeologici di Istanbul, eds. F. Berti, R. Fabiani, Z. Kızıltan, M. Nafissi, İstanbul 2010.
• S. Özcan, “Aizanoi Antik Kentindeki Gladyatör Betimleri”, Amisos 7/12 (2022), 99-120.
• G. Petzl, "Addenda und Corrigenda zu Ep. Anat. 30, 1988, 19-46", EA 31(1999), 103-4.
• L. Robert, "Inscriptions grecques inédites au Musée du Louvre", Rev. Arch. II (1933), 121-147.
• H. T. Rowell, "The Gladiator Petraites and the Date of the Satyricon", Transactions and Proceedings of the American Philological Association, vol. 89 (1958), 14-24.
• M. Sarılar-Özdemir, "Roma İmparatorluk Dönemi'nde Sikkeler Işığında Thyateira'da Agonlar", Mediterranean Journal of Humanities XI (2021), 205-218.
• C. Tanrıver, Antik Devirde Lydia'da Sosyal ve Ekonomik Amaçlı Dernekler, Unpublished doctoral thesis, İzmir 1996.
• M. Wörrle, “Neue Inschriftenfunde aus Aizanoi VII: Aizanoi und Rom III. Der julisch-claudische Kaiserkult in Aizanoi", Chiron 44 (2014), 439-512.