Hemşirelerin İş Sağlığı ve Güvenliği Yeterlilik Algısının Çalışma Ortamı Kaynaklı Risklere Karşı Tutumuna Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 1, 252 - 262, 27.03.2024

Barış Kaya Kürşad Yapar

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1366920

Öz

Sağlık çalışanları iş yerlerinde çok sayıda tehlike, kaza ve mesleki hastalık riskleri ile karşı karşıya kalmaktadır. Bu çalışma, bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin iş sağlığı ve güvenliği algı düzeylerine göre, mesleki uygulamalara yönelik risk farkındalıklarını incelemek üzere yapılmıştır.
Tanımlayıcı nitelikteki kesitsel araştırma evrenini, Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde görev yapan 170 hemşire oluşturmuştur. Araştırmanın verileri Tanıtıcı Bilgi Formu, İş Sağlığı ve Güvenliği Yeterlilik Algısı Ölçeği ve Hemşirelerin Çalışma Ortamındaki Risklere Karşı Tutumu Ölçeği ile toplanmıştır. Veriler Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) 20.0 programında analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; hemşire çalışanların iş sağlığı ve güvenliği yeterlilik algısı ile çalışma ortamı kaynaklı risklere karşı tutumlarının orta düzeyde ve anlamlı bir ilişki sergilemekte olduğu belirlenmiştir (R: 0,629, R2: 0,396, p= 0,000). Hemşirelerin iş sağlığı ve güvenliği yeterlilik algısındaki artış düzeyinin, çalışma ortamındaki riskleri doğru tanımlama üzerine pozitif yönlü ve anlamlı bir etkiye sahip olduğu görülmüştür. Ayrıca hemşirelerin yaş, meslekte çalışma süresi, iş kazası ve meslek hastalığı maruziyeti değişkenlerine göre, iş sağlığı ve güvenliği yeterlilik algısı ile çalışma ortamındaki risklere karşı tutumlarının istatistiksel olarak anlamlı fark gösterdiği de tespit edilmiştir (p<0,05).

Anahtar Kelimeler

İş sağlığı ve güvenliği, Yeterlilik algısı, Sağlık çalışanı, Hemşire

The Effect of Nurses' Perception of Occupational Health and Safety Competence on Attitudes to Work Environment Risks

Öz

Healthcare workers are faced with a large number of hazards, accidents and occupational disease risks in the workplace. This study was conducted to examine the risk awareness of occupational practices according to the occupational health and safety perception levels of nurses working in a university hospital.
The population of the descriptive cross-sectional research consisted of 170 nurses working at the Gynecology and Pediatrics Training and Research Hospital. The data of the study were collected with the Introductory Information Form, the Occupational Health and Safety Sufficiency Perception Scale and the Nurses' Attitudes to Risks in the Work Environment Scale. The data were analyzed in the Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) 20.0 program. According to the research results; It was determined that there is a moderate and significant relationship between nurse employees' perception of occupational health and safety competence and their attitudes towards risks stemming from the work environment (R: 0,629, R2: 0,396, p= 0,000). It has been observed that the level of increase in the perception of occupational health and safety competence of nurses has a positive and significant effect on correctly identifying the risks in the working environment. In addition, it was determined that the nurses' perception of occupational health and safety competence and their attitudes towards risks in the working environment showed a statistically significant difference according to the variables of age, working time in the profession, occupational accident and occupational disease exposure (p<0,05).

Anahtar Kelimeler

İş sağlığı ve güvenliği, Yeterlilik algısı, Sağlık çalışanı, Hemşire

Kaynakça

• 1. İncesu, E. (2019). “Sağlık Hizmetlerinde Risk Yönetim Modeli Önerisi”. Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Dergisi, 2 (1), 47-53. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/747383
• 2. Saygun, M. (2012). “Sağlık Çalışanlarında İş Sağlığı ve Güvenliği Sorunları”. TAF Preventive Medicine Bulletin, 11 (4), 373-382. https://search.trdizin.gov.tr/en/yayin/detay/137846/
• 3. İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği. (2012). Resmî Gazete 29/12/2012, Sayı: 28512.
• 4. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (2012). Resmî Gazete 30/06/2012, Sayı: 28339.
• 5. NIOSH and Health Division of Standards Development and Technology Transfer (1998). “Guidelines for Protecting the Safety and Health of Health Care Workers. US of Health and Human Services Public Health Service Centers of Disease Control”. Erişim adresi: http://www.cdc.gov/niosh/ docs/88- 119/pdfs/88-119.pdf (Erişim tarihi: 15.02.2023)
• 6. Sarıçam, H. (2012). İş Sağlığı ve Güvenliği Kapsamında Hemşirelerin Karşılaştığı Risk ve Tehlikelerin İş Stresi Düzeyleri Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• 7. Korkmaz, A. ve Avsallı, H. (2012). “Çalışma Hayatında Yeni Bir Dönem: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 153-167.
• 8. Aksoy, F, Tanrıverdi, H, Yıldırım Y.S, Demirhan, H. (2009). “Kamu Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği”. Haseki Tıp Bülteni, 47 (3), 110-113.
• 9. Aksay, K., Orhan, F. ve Kurutkan, M.N. (2012). “Sağlık Hizmetlerinde Bir Risk Yönetimi Tekniği Olarak FMEA (Failure Mode and Effect Analysis-Hata Türleri ve Etkileri Analizi: Laboratuvar Sürecine Yönelik Bir Uygulama”. Sağlıkta Kalite Performans Dergisi, 4, 121-42.
• 10. European Commission (2002). Guidance on Work-Related Stress-Spice of Life or Kiss of Death? Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities. https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:9f53b8c2-75a1-404a-851f-65d4b826d528.0005.02/DOC_2&format=PDF
• 11. Kocaay, F. ve Biçer, K. B. (2022). “Sağlık Çalışanlarında İş Sağlığı ve Güvenliği Yeterlilik Algısının Değerlendirilmesi”. Sağlık Bilimlerinde Değer Dergisi, 12 (2), 274-279. https://doi.org/10.33631/sabd.1054756
• 12. Ulutaşdemir, N. (2020). “İş Sağlığı/Sağlık Çalışanların Sağlığı”. Üner, S, Okyay, P. (Ed.) Türkiye Halk Sağlığı Raporu içinde (s:477-484). Hipokrat Yayıncılık.
• 13. Beşer, A. (2012). “Sağlık Çalışanlarının Sağlık Riskleri ve Yönetimi”. DEUHYO ED, 5 (1), 39-44.
• 14. Portell, M, Gil, R.M, Losilla, J.M. and Vives, J. (2014). Characterizing Occupational Risk Perception: The Case of Biological, Ergonomic and Organizational Hazards in Spanish Healthcare Workers. Spanish Journal of Psychology, 17, 1-12. https://doi.org/10.1017/sjp.2014.55
• 15. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi. (2016). “Sağlık Sektöründe Tehlike ve Riskler”, 1-3. Ankara.
• 16. Gülen, S. (2020). Hemşirelerin Çalışma Ortamındaki Risklere Karşı Tutumu Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Uygulanması. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• 17. Bayraktaroğlu, S, Mustafa, A. ve Atay, E. (2018). “Çalışanlarda İş Güvenliği ve İş Kazası Algısı: Mavi Yakalılar Üzerine Bir Araştırma”. Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (9), 1-15. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/493175.
• 18. M, Wright, B, Ronchetti, M, Buresti, G, Tecco, C. D. and Iavicoli, S. (2018). “Young Workers’ Access to and Awareness of Occupational Safety and Health Services: Age Differences and Possible Drivers in a Large Lurvey of Employees in Italy”. Int J Environ Res Public Health, 15 (7), 1-10. https://doi.org/10.3390/ijerph15071511
• 19. Yavuz, Ş. ve Gür, B. (2021). “Sağlık Kurumlarda Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden Algı Düzeylerinin İncelenmesi”. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 68 (8), 661-974. https://dx.doi.org/10.26450/jshsr.2401
• 20. Terzi, B, Polat, Ş, Azizoğlu, F, Ateş, N, Güngörmüş, E. ve İşsever, H. (2019). “Hemşirelerde İş Güvenliğinin Bazı Değişkenler Yönünden İncelenmesi”. SDÜ Sağlık Bilimleri Dergisi, 10 (3), 260-267. https://doi.org/10.22312/sdusbed.550059
• 21. Çil, G. (2016). Hastanede Çalışan Hemşirelerin İş Güvenliği Düzeyinin Saptanması. Yüksek Lisans Tezi. Lefkoşe, Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Lefkoşe.
• 22. Gülen, S. (2020). Hemşirelerin Çalışma Ortamındaki Risklere Karşı Tutumu Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Uygulanması. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• 23. Şerebetli, A.E. (2019). Bir Devlet Hastanesinde Görevli Hemşirelerde İş Sağlığı ve İş Güvenliği Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• 24. Şentürk, Y. ve Sunal, N. (2018). “Ameliyathanede Çalışan Sağlık Personelinin İş Sağlığı ve Güvenliği Algısının Belirlenmesi”. Karaelmas İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, 2 (2), 75-85. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/614739.
• 25. Nacakgediği, E. (2017). Yoğun Bakımda Çalışan Hemşirelerin İş Güvenliği ve Etkileyen Faktörler. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• 26. Samancıoğlu, S, Ünlü, D. ve Durmaz Akyol, A. (2013). “Yoğun Bakımda Çalışan Hemşirelerin Kesici Delici Aletle Yaralanma Durumlarının İncelenmesi”. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 16, 43-49. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/29628.
• 27. Erkoç, A. ve Tan, M. (2015). “Hemşirelerin İlaç Ampulü Kırarken Yaralanma Sıklığı ve Ampul Kırıcılara İlişkin Görüşleri”. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4 (3), 1-9. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/220157.