Tedvin ve Öncesi Süreçlerde Müçtehidin Bazı Hadislere Muttali Olamaması Üzerine

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 2, 207 - 231, 31.12.2023

Ataullah Şahyar

Öz

Kur’an’dan sonra İslam’ın ikinci kaynağı kabul edilen hadislerin tedvini, erken bir dönemde başlamış olsa da sürecinin tamamlanması asırlar almıştır. Bu hizmet özellikle müçtehit âlim-ler için fevkalade önemi haizdir. Zira içtihatta bulunacak âlim, karşılaştığı meselenin cevabını önce Kur’an ve nebevi sünnette arar, eğer bu iki kaynakta aradığı cevabı bulamazsa içtihat yoluna gider. Müçtehit için Kur’an’a ulaşmak zor olmamıştır. Fakat geniş İslam coğrafyasına yayılmış ve henüz tedvini tamamlanmamış olan nebevi sünnete ulaşmak o dönemin koşullarında pek de kolay olmamış, dolayısıyla Hulefâ-i Raşidin ve büyük mezhep imamları dâhil hiçbir müçtehit, nebevi sünnetin tamamına vakıf olmamıştır. Araştırmada tedvin süreci ve öncesinde sahâbe dâhil her müçtehidin bazı nebevi sünnete muttali olamadığı her tabakadan önemli isimler örnek verilerek tespit edilmiştir. Tedvinin özellikle müçtehitler için önemli olduğu vurgulanmış ve tedvinin müçtehit âlimlerin sünnet bilgisine olumlu yönde katkı sağladığına işaret edilmiştir. Neticede hangi tabakadan olursa olsun müçtehidin kendisine sahih bir sünnet ulaşınca eski görüşünden döndüğü ve sünnetle hüküm verdiği görülmüştür. İslam coğrafyasına sünnetin ulaşması, hadislerin tedviniyle ancak mümkün olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Sünnet, Müçtehid, Muttali.

Kaynakça

• ‘Abdülmecîd Mahmûd. el-İtticâhâtü’l-fıkhiyye ‘inde ashâbi’l-hadîs fi’l-karni’s-sâlisi’l-hicrî. Mısır: Mektebetu’l-Hancî, 1399/1979.
• ʿAbdurrezzâḳ, Ebû Bekr ʿAbdurrezzâḳ b. Hemmâm es-Ṣanʿânî. el-Muṣannef. thk. Ḥabîburraḥmân el-ʾAzamî. 11 Cilt. Beyrut: el-MektEbû’l-İslâmî, 1403.
• el-Âburî, Ebû’l-Ḥasan Muḥammed b. el-Ḥuseyn b. İbrahîm b. Âṣım el-Âburî es-Sicistânî. Menâḳibu’ş-Şâfiʿî - el-Âburî. thk. Cemâl Azûn. b.y.: y.y., 1430/2009.
• Accâc Hatîb, Muhammed Accâc b. Muhammed el-Hatîb, es-Sünnetü kable’t-tedvîn, Beyrut: Dâru’l-fikr, 1400/1980.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. nşr. Ebû Hâcir Muhammed Saîd Besyûnî. Beyrut: y.y., 1405/1985.
• ʿAli el-Ḳārî, Ebü’l-Ḥasen Nûrüddîn ʿAlî b. Sulṭân Muḥammed. Mirḳâtu’l-Mefâtîḥ Şerḥu Mişkâti’l-Meṣâbîḥ. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1422/2002.
• Alî b. el-Mufaḍḍal el-Maḳdisî, Şerefuddîn Alî b. el-Mufaḍḍal b. Alî el-Maḳdisî, Kitâbu’l-Erbeʿîne’l-Murettebe alâ Ṭabaḳâti’l-Erbeʿîn, thk. Muḥammed Sâlim b. Muḥammed b. Cemʿân el-Abbâdî (b.y.: Advâu’s-selef, ts.),
• Bâcî, Ebû’l-Velîd Suleymân b. Ḫalef el-Bâcî. el-Munteḳâ Şerḥu’l-Muvaṭṭâʾ. 7 Cilt. Mısır: Maṭbaʿatu’s-Saʿâde, 1332/1914.
• Baṭalyevsî, Ebû Muḥammed ʿAbdullâh b. Muḥammed b. es-Seyyid el-Baṭalyevsî. el-ʾİnṣâf fi’t-Tenbîh ʿale’l-Meânî ve’l-ʾEsbâbi’lletî ʾEvcebeti’l-ʾİḫtilâf. thk. Muḥammed Rıḍvân ed-Dâye. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1403.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. 8 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 2. Basım, 1422/2001.
• Cemâluddîn el-Mizzî, Ebû’l-Ḥaccâc Yûsuf b. ʿAbdurraḥmân b. Yûsuf el-Kelbî. Tehẕîbu’l-Kemâl fî ʾEsmâi’r-Ricâl. thk. Beşşâr ʿAvvâd Maʿrûf. 35 Cilt. Beyrut: Muʾessesetu’r-Risâle, 1400/1980.
• Ceṣṣâṣ, Ebû Bekir Aḥmed b. ʿAlî er-Râzî el-Ceṣṣâṣ. el-Fuṣûl fi’l-ʾUsûl. 4 Cilt. Kuveyt: Vezâretu’l-ʾEvḳâfi’l-Kuveytiyye, 1414/1994.
• Dârimî, Ebû Muḥammed ʿAbdullâh b. ʿAbdurrahman et-Temîmî. Sunenu’d-Dârimî. thk. Ḥuseyn Selîm ʾEsed ed-Dârânî. 4 Cilt. b.y.: Dâru’l-Muğnî, 1412/2000.
• Ebû Dâvûd, Suleymân b. el-Eşʿas̱ es-Sicistânî. es-Sünen. thk. Şuʿayb el-ʾArnaʾûṭ. 7 Cilt. b.y.: Dâru’r-Risâleti’l-ʿÂlemiyye, 2009.
• Ebû Dâvûd, Suleymân b. el-Eşʿas̱ es-Sicistânî. Risâletu Ebî Dâvûd ʾilâ ʾEhli Mekke. thk. Muḥammed es-Ṣabbâğ. Beyrut: Dâru’l-‘Arabiyye, ts.
• Ebû Nuaym el-İṣfahâni, Ebû Nuʿaym Aḥmed b. ʿAbdillâh b. İshâk el-İṣfahânî. Musnedu’l-İmâm Ebî Ḥanîfe (Rivâyetu Ebî Nuʿaym). thk. Naẓr Muḥammed el-Fâryâbî. Riyad: Mektebetu’l-kevser, 1415/1994.
• Ebû Şehbe, Muhammed b. Muhammed Ebû Şehbe. Difâ‘ ani’s-sünneti ve reddü şübehi’l-müsteşrikîne ve’l-küttâbi’l-mu‘âsırîn. Kahire: Mecme’u’l-Buhûsi’l-İslâmiyye, 1406/1985.
• Erdem, Elif. Hadis Tarihinde İlim Yolculukları: Rihleler. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• Ḥâkim, Ebû ʿAbdullâh el-Hâkim Muḥammed b. ʿAbdullâh en-Nîsâbûrî. Maʿrifetu ʿUlûmi’l-Ḥadîs̱. thk. es-Seyyid Muʿẓam Ḥuseyn. Beyrut: Dâru’l-kutubu’l-‘ilmiyye, 1397/1977.
• Ḫaṭîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Aḥmed b. ʿAlî b. Sâbit el-Bağdâdî. el-Câmiʿ li ʾAḫlâḳi’r-Râvî ve ʾÂdâbi’s-Sâmiʿ. thk. Maḥmûd et-Ṭaḥḥân. 2 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Meʿârif, 1983/1403.
• Ḫaṭîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Aḥmed b. ʿAlî b. Sâbit el-Bağdâdî. el-Faḳîh ve’l-Mutefeḳḳih. thk. ʿÂdil b. Yûsuf el-Ğarâzî. 2 Cilt. Suudi Arabistan: Dâru İbni’l-Cevzî, 1421/2000.
• Ḫaṭîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Aḥmed b. ʿAlî b. Sâbit el-Bağdâdî. er-Rıḥle fî Ṭalebi’l-Ḥadîs̱. thk. Nûreddîn ʿItr. Beyrut: y.y., 1395/1975.
• Ḫaṭîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Aḥmed b. ʿAlî b. Sâbit el-Bağdâdî. Taḳyîdu’l-ʿİlm. Beyrut: İhyâu’s-Sünneti’n-Nebeviyye, ts.
• Ḫaṭṭâbî, Ebû Suleymân Ḥamd b. Muḥammed b. İbrâhîm b. el-Ḫaṭṭâb el-Bustî. Meʿâlimu’s-Sünen. Halep: el-Maṭbaʿatu’l-ʿİlmiyye, 1351/1932.
• Ḫaṭṭâbî, Ebû Suleymân Ḥamd b. Muḥammed b. İbrâhîm b. el-Ḫaṭṭâb el-Bustî el-. ʾAʿlâmu’l-Ḥadîs̱. thk. Muḥammed b. Saʿd b. ʿAbdurraḥmân Âli Suʿûd. 4 Cilt. b.y.: y.y., 1409/1988.
• Heys̱emî, Ebû’l-Ḥasan Nûruddîn ʿAlî b. Ebî Bekr b. Suleymân el-Heys̱emî. Mecmaʿu’z-Zevâîd ve Menbaʿu’l-Fevâid. thk. Ḥusâmeddîn el-Ḳudsî. 10 Cilt. Kahire: Mektebetu’l-Ḳudsî, 1414/1994.
• İbn ʿAbdülber en-Nemerî, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. ʿAbdillâh b. Muḥammed. Câmiʿu Beyâni’l-ʿİlm ve Faḍlih. thk. Ebû’l-ʾEşbâl ez-Zehîrî. 2 Cilt. Suudi Arabistan: Dâru İbni’l-Cevzî, 1415/1994.
• İbn ʿAbdülber en-Nemerî, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. ʿAbdillâh b. Muḥammed. el-İstiẕkâr. thk. Sâlim Muḥammed ʿAṭâ - Muḥammed ʿAlî Muʿavvıḍ. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1421/2000.
• İbn ʿAbdülber en-Nemerî, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. ʿAbdillâh b. Muḥammed. el-ʾİntiḳâ’ fî Feḍâîli’s̱-S̱elâs̱eti’l-ʾEʾimmeti’l-Fuḳahâʾ. Beyrut: y.y., ts.
• İbn ʿAsâkir, Ebû’l-Ḳâsım ʿAlî b. el-Ḥasen. Târîḫu Dimeşḳ. thk. ʿAmr b. Ğurâme el-ʿUmrevî. 80 Cilt. b.y.: Dâru’l-Fikr, 1415/1995.
• İbn Baṭṭâl, Ebû el-Ḥasan ʿAlî b. Ḫalef b. ʿAbdulmelik İbn Baṭṭâl. Şerḥu Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. thk. Ebû Temîm Yâsir b. İbrâhîm. 10 Cilt. Riyad: Mektebetu’r-Ruşd, 1423/2003.
• İbn Ḥacer el-ʿAsḳalânî, Ebü’l-Fażl Şihâbüddîn Aḥmed b. ʿAlî b. Muḥammed el-ʿAsḳalânî. Fetḥu’l-Bârî Şerḥu Ṣaḥîḥ el-Buḫârî. thk. Muḥibbuddîn el-Ḫaṭîb. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1379/1959.
• İbn Ḥacer el-ʿAsḳalânî, Ebü’l-Fażl Şihâbüddîn Aḥmed b. ʿAlî b. Muḥammed el-ʿAsḳalânî. Emâliyyu’l-Eẕkâr fî Faḍli Ṣalâti’t-Tesbîḥ. thk. Keylânî Muḥammed Ḫalîfe. Beyrut: y.y., ts.
• İbn Ḥacer el-Heytemî, Ebü’l-ʿAbbâs Şihâbüddîn Aḥmed b. Muḥammed b. Ali b. Hacer. el-Fetâva’l-Fıḳhiyyetu’l-Kubrâ. 4 Cilt. b.y.: el-Mektebetu’l-İslâmiyye, ts.
• İbn Ḥazm, Ebû Muḥammed ʿAlî b. Aḥmed b. S‘aîd b. Hazm el-Endelusî. el-Muḥallâ bi’l-Âs̱âr. thk. ʿAbdulğaffâr Süleymân el-Bendârî. 12 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• İbn Ḥibbân, Ebû Ḥâtim Muḥammed b. Ḥibbân el-Bustî. el-Mecrûḥîn mine’l-Muḥaddis̱în. thk. Ḥamdî ʿAbdulmecîd. 2 Cilt. Riyad: Dâru’ṣ-Ṣemîʿî, 1420/2000.
• İbn Ḥibbân, Ebû Ḥâtim Muḥammed b. Ḥibbân el-Bustî. Ṣaḥîḥu İbn Hibbân. thk. M. Ali Sönmez-Halis Aydemir. 8 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1433/2012).
• İbn Ebî Ḥâtim, Ebû Muḥammed ʿAbdurraḥman b. Muḥammed er-Râzî. el-Cerḥ ve’t-Taʿdîl. 9 Cilt. Haydarabad; Beyrut: Dâru İḥyâi’t-Turâs̱i’l-ʿArabî, 1371/1952.
• İbn Ferḥûn, İbrâhîm b. ʿAlî b. Muḥammed Burhânuddîn el-Yaʿmerî. ed-Dîbâcu’l-Muẕheb fî Maʿrifeti Aʿyâni’l-ʿUlemâʾi’l-Meẕheb. thk. Muḥammed el-Aḥmedî Ebû’n-Nûr. 2 Cilt. Kahire: Dâru’t-Turâs̱, ts.
• İbn Ḳuteybe, Ebû Muḥammed ʿAbdullâh b. Muslim b. Ḳuteybe ed-Dîneverî. Teʾvîlu Muḫtelifi’l-Ḥadîs̱. b.y.: el-Mektebü’l-İslâmî-Müessesetü’l-işrâk, 2. Basım, 1419/1999.
• İbn Mâce, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Yezîd el-Ḳazvînî. Sünenu İbn Mâce. thk. Şuʿayb el-ʾArnaʾûṭ. 5 Cilt. b.y.: Dâru’-r-Risâleti’l-ʿÂlemiyye, 2009.
• İbn Saʿd, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. Saʿd b. Menîʿ. eṭ-Ṭabaḳâtu’l-Kubrâ. thk. Muḥammed ʿAbdulḳâdir ʿAṭâ. 8 Cilt. Beyrut: y.y., 1410/1990.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-ʿAbbâs Taḳiyyüddîn Aḥmed b. ʿAbdilḥalîm b. Mecdiddîn ʿAbdisselâm el-Ḥarrânî. Refʿu’l-Melâm ʿani’l-Eʾimmeti’l-Aʿlâm - İbn Teymiyye. Riyad: y.y., 1403/1983.
• İbnu’l-ʿArabî, Ebû Bekr Muḥammed b. ʿAbdillâh b. Muḥammed el-Meâfirî İbnu’l-ʿArabî. el-Mesâlik fî Şerḥi Muvaṭṭaʾi Malik. 8 Cilt. b.y.: Dâru’l-Garbi’l-İslamî, 1428/2007.
• İbnu’l-Munẕir, Ebû Bekr Muḥammed b. İbrâhîm b. Munzir en-Nîsâbûrî. el-İcmâʿ. thk. Fuʾâd ʿAbdulmunʿim Ahmed. b.y.: Dâru’l-müslim, 1425/2004.
• İbnu’l-Munẕir, Ebû Bekr Muḥammed b. İbrâhîm b. Munzir en-Nîsâbûrî. el-İşrâf ʿalâ Meẕâhibi’l-ʿUlemâʾ. thk. Ebû Ḥammâd Ṣaġîr Aḥmed el-Ensârî. 10 Cilt. Birleşik Arap Emirlikleri: Mektebetu Mekketu’s̱-S̱eḳâfiyye, 1425/2004.
• Ignaz Goldziher, Muslim Studies (Muhammedanische Studien), Edited by S.M. Stern. Translated from the German by C.R. Barber-S.M. Stern. 2 Volumes. London: George Allen & Unwin, 1971.
• ʿİmrânî, Ebû’l-Ḥuseyn Yaḥyâ b. Ebi’l-Ḫayr b. Sâlim el-ʿİmrânî el-Yemenî eş-Şâfiʿî el-. el-Beyân fî Meẕhebi’l-İmâm eş-Şâfiʿî. thk. Ḳâsim Muḥammed en-Nûrî. 13 Cilt. Cidde: Dâru’l-Minhâc, 1421/2000.
• Kaʿbî, Ebû’l-Ḳâsım ʿAbdullâh b. Aḥmed el-Belḫî el-Kaʿbî. Ḳabûlu’l-Aḫbâr ve Maʿrifetu’r-Ricâl. thk. Ebû ʿAmr el-Ḥuseynî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1421/2000.
• Ḳâḍî ʿİyâḍ, Ebû’l-Faḍl ʿIyâḍ b. Mûsâ b. ʿIyâḍ el-Yaḥṣubî. İkmâlu’l-Muʿlim bi Fevâʾidi’l-Muslim. thk. Yaḥyâ İsmâʿîl. 8 Cilt. Mısır: Dâru’l-vefâ, 1419/1998.
• Maʿmer b. Râşid, Ebû ʿUrve Maʿmer b. Râşid el-Ezdî. el-Câmiʿ. thk. Ḥabîbu’r-Raḥmân el-ʾAʿẓamî. 2 Cilt. Beyrut: el-MektEbû’l-İslâmî, 1403/1982.
• Mâzerî, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. ʿAlî eṣ-Ṣıkillî el-. Şerḥu’t-Telḳîn. thk. Muḥammed el-Muḫtâr es-Selâmî. 5 Cilt. b.y.: Dâru’l-Garbi’l-İslamî, 2008.
• Muḳâtil b. Suleymân, Ebû’l-Ḥasen Muḳâtil b. Suleymân el-Belḫî. Tefsîru Muḳâtil b. Suleymân. thk. ʿAbdullâh Maḥmûd Şeḥâte. 5 Cilt. Beyrut: Dâru ‘İhyâu’t-turâs, 1423/2002.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkī. 5 Cilt. Kahire: y.y., 1374-75/1955-56.
• İmam Mâlik, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes el-Asbahî. el-Muvaṭṭaʾ. nşr. Abdüvehhâb Abdüllatîf. Kahire: y.y., 1382/1962.
• Mâlik b. Enes, Ebû ʿAbdullâh Mâlik b. Enes b. Mâlik el-Medenî. el-Mudevvene. 4 Cilt. b.y.: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1415/1994.
• Nesâʾî, Ebû ʿAbdurraḥmân Aḥmed b. Şuʿayb el-Ḫorâsânî. el-Muctebâ mine’s-Sunen es-Sunenu’s-Ṣuğrâ. thk. ʿAbdulfettâḥ Ebû Ġudde. 9 Cilt. Halep: Mektebetu’l-Maṭbûʿâti’l-İslâmiyye, 1406/1986.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muḥyiddîn Yaḥyâ b. Şeref en-Nevevî. Şerḥu’n-Nevevî ʿalâ Muslim. 18 Cilt. Beyrut: Dâru İḥyâi’t-Turâs̱i’l-ʿArabî, 1392/1972.
• Râmehurmuzî, Ebû Muḥammed el-Ḥasen b. ʿAbdurraḥmân b. Ḫallâd er-Râmehurmuzî. el-Muḥaddis̱u’l-Fâṣıl beyne’r-Râvî ve’l-Vâʿî. thk. Ebû Zeyd Muḥammed Muhibbuddîn. b.y.: Dâru’z-zehâir, 2016.
• Sezgin, M. Fuat. Buhari’nin Kaynakları. Ankara: Otto Yayınları, 7. Baskı, 2019.
• Süyûṭî, Ebü’l-Fażl Celâlüddîn ʿAbdurraḥmân b. Ebî Bekr b. Muḥammed el-Ḫuḍayrî. Tedrîbu’r-Râvî fî Şerḥi Taḳrîbu’n-Nevâvî. thk. Ebû Ḳuteybe Naẓar Muḥammed el-Fâryâbî. 2 Cilt. b.y.: Dâru Ṭaybe, ts.
• Şâh Veliyyûllâh, Aḥmed b. ʿAbdirraḥîm b. eş-Şehîd. Ḥuccetu’llâhi’l-Bâliġa. thk. es-Seyyid Sâbıḳ. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1426/2005.
• Şahyar, Ataullah. Ehl-i Hadis ve Ehl-i Re’y İhtilafları: İbn Ebî Şeybe ve Ebû Hanîfe Örneği. İstanbul: Akdem Yayınları, 2011.
• Şâfiî, Ebû ʿAbdillâh Muḥammed b. İdrîs b. ʿAbbâs. el-Umm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1410/1990.
• Şâfiî, Ebû ʿAbdillâh Muḥammed b. İdrîs b. ʿAbbâs. er-Risâle. thk. Aḥmed Şâkir. Mısır: y.y., 1358/1940.
• Şâfiî, Ebû ʿAbdillâh Muḥammed b. İdrîs b. ʿAbbâs. İḫtilâfu’l-Ḥadîs̱. thk. Muhammed Ahmed Abdülaziz. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1406/1986.
• Şeybânî, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. el-Ḥasen eş-Şeybânî. el-Aṣl. thk. Muḥammed Boynukalın. 12 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Ḥazm, 2012.
• Ṭaberânî, Ebü’l-Ḳâsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Aḥmed b. Eyyûb eṭ-Ṭaberânî. el-Muʿcemu’l-ʾEvsaṭ. thk. Ṭâriḳ b. ʿİvaḍullâh b. Muḥammed-ʿAbdulmuḥsin b. İbrahim el-Ḥuseynî. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Ḥaremeyn, ts.
• Ṭaḥâvî, Ebû Caʿfer Aḥmed b. Muḥammed el-Mıṣrî eṭ-. Muḥtaṣaru iḥtilâfi’l-ʿulemâʾ-İhtisâru’l-Ceṣṣâṣ. thk. ʿAbdullâh Neẕîr Aḥmed. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1995/1416.
• Tehânevî, Zafer Ahmed el-Osmânî et-Tehânevî. Mukaddimetü İ‘lâi’s-sünen: Ebû Hanîfe ve eshâbuhu’l-muhaddisûn. 3 Cilt. Karâçi: İdâretü’l-Kur’ân ve’l-‘ulûmi’l-İslâmiyye, ts.
• Tirmiẕî, Ebû ʿÎsâ Muḥammed b. ʿÎsâ et-Tirmiẕî. es-Sünen. thk. Beşşâr ʿAvvâd Maʿrûf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1998.