Afrika Açılımı Bağlamında Türkiye’nin Somali’ye Yönelik Dış Politikası ve Sivil Toplum Kuruluşları: 2011 Kıtlık Vakası

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 1 - 15, 30.04.2024

Onur Balcı

https://doi.org/10.25272/icps.1459023

Öz

Sivil toplum kuruluşlarının (STK’ların) sayısı ve bununla birlikte bu kuruluşların devletler ile olan münasebetleri de artmaktadır. Bu süreçte STK’lar devletlerin dış politikasını etkilemeye çalıştıkları gibi devletler de dış politikalarında bu kuruluşları birer araç olarak kullanabilmektedir. Özellikle dış politikanın hedefi doğrultusunda tecrübe sahibi STK’ların sürece dahil edilmesi, dış politikanın uygulanmasında kolaylaştırıcı olabilmektedir. Bu çalışmanın amacı Afrika Açılımı bağlamında Somali’ye yönelik dış politikasında Türkiye’nin STK’ları sürece nasıl dahil ettiğini göstermektir. Bu amaçla Somali’de 2011 yılında vuku bulan şiddetli kıtlık vakası özelinde analiz gerçekleştirilmiştir. Nitel yöntem kullanılan bu çalışmada Türkiye Cumhuriyeti resmî kurumlarının ve bazı STK’ların raporları başta olmak üzere ilgili bilimsel yayınlar, raporlar ve haber yazıları aracılığıyla veriler toplanmıştır. Elde edilen bulgular ışığında 2011 kıtlık vakası özelinde Türkiye’nin Somali’ye yönelik dış politikasında STK’ların tamamlayıcı unsur oldukları ve sürecin başarıya ulaştığı gözlemlenmiştir. Ayrıca Türkiye’nin söz konusu dış politikasının kendine has bir anlayışla gerçekleştirildiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Dış Politika, Afrika, Somali, Sivil Toplum Kuruluşları

Türkiye’s Foreign Policy towards Somalia in the Context of its African Opening and Non-Governmental Organizations: 2011 Famine Case

Öz

The number of civil society organizations (non-governmental organizations/NGOs) and their relations with states have been increasing. In this process, NGOs try to influence the foreign policy of states, and states can use these organizations as tools in their foreign policies. Especially the inclusion of experienced NGOs in the process in line with the goal of foreign policy can facilitate the implementation of foreign policy. The aim of this study is to show how Türkiye has instrumentalized NGOs in its foreign policy towards Somalia in the context of the African Opening. For this purpose, the severe famine that occurred in Somalia in 2011 has been analyzed. In this qualitative study, data have been collected through relevant scientific publications, reports and news articles, especially the reports of the official institutions of the Republic of Türkiye and NGOs. In the light of the findings, it is observed that Türkiye has instrumentalized NGOs in its foreign policy towards Somalia during the 2011 famine and the process has been successful. In addition, it has been determined that Turkey’s foreign policy during the 2011 famine was realized with a unique understanding.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Foreign Policy, Africa, Somalia, Non-Governmental Organizations

Kaynakça

• Abdı, I. I., Nas, Ç., ve Taşcı, F. (2021), “Somali Örneğinde Türkiye Kalkınma Yardımı Modeli”, Toplumsal Politika Dergisi, 2(2), s.62-83.
• Afacan, I. (2013), “The African Opening in Turkish Foreign Policy”, Middle Eastern Analysis/Ortadoğu Analiz, 5(52), s.46-54.
• Akgün, M. (2012), “Somali’de yeni bir devlet inşa ediyoruz”, Star, 22 Aralık, https://www.star.com.tr/yazar/somalide-yeni-bir-devlet-insa-ediyoruz-yazi-714006/ (Erişim: 02.04.2024). Anadolu Ajansı (2012), “THY’nin Somali seferleri başladı”, https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/thynin-somali-seferleri-basladi-/378637 (Erişim: 11.11.2018).
• Anderson, B. (1995), Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, çev. İskender Savaşır, 2. Baskı, Metis Yay., İstanbul.
• Aslan, S. (2012), “Demokrasi Bağlamında Sosyal Sermaye ve Sivil Toplum İlişkisi/ Relationship Between Social Capital And Civil Society In The Context Of Democracy”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), s.45-58.
• Battır, O. (2017), İnsani Diplomasi: Teoriden Pratiğe; Türk Dış Politikasının Yeni Aracı, Çizgi Kitabevi, Konya. Bingöl, O. (2013), “Somali’de Barış ve Kalkınma Sürecinde Türkiye’nin Rolü”, Gazi Akademik Bakış, 7(13), s.81-106.
• Boyraz, H. M. (2021), “Ortadoğu Hakkında…”, Medeniyetler, Çatışmalar ve Zihindeki Sınırlar: ORTADOĞU, Editör: Haktan Birsel, Birinci Baskı, İdeal Kültür Yayıncılık, İstanbul.
• Britannica, T. Editors of Encyclopaedia (2024). al-Shabaab. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/topic/al-Shabaab (Erişim: 03.04.2024).
• Çaha, Ö. (2017), Sivil Toplum Sivil Topluma Karşı: Sivil Toplumun Türkiye ve Dünyadaki Serüveni, Birinci Baskı, Mana Yayınları, İstanbul.
• Çelik, A. H. (2007), Sivil Toplum Kuruluşlarının Türk Dış Politikasına Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Development Initiatives (2018), Global Humanitarian Assistance Report 2018, https://devinit.org/wp-content/uploads/2018/06/GHA-Report-2018.pdf (Erişim: 11.11.2018).
• Durgun, Ş. (2000), “Modern Devlet Olmanın Zorunlu Koşulu Ulus-Devlet Midir?”, G.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 3, s.113-128.
• Eren, E. (2017), Sivil Toplumun Dış Politika İnşasındaki Rolü: Türk Kamu Diplomasisi Örneği, Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 2(1), s.36-49.
• Gökçen, A. (2012), “Ulus-Devletin İflasına Rağmen Vatandaşlığın Yükselişi”, Opus, Cilt: 2, Sayı: 2, s.104-120.
• Gönültaş, B. (2018), “Turkey reaping rewards of ‘Opening to Africa’”, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/en/africa/turkey reaping-rewards-of-opening-to-africa/1075334 (Erişim: 11.12.2018).
• Göztepe, E. (2003), “Yurttaşlığın Kamusal ve Ulusüstü Boyutu: Avrupa Yurttaşlığı ve “Göçmen Forumu” Örnekleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 52, Sayı: 4, s.229-248.
• Güllüpınar, F. (2012), “Eşitsizlik ve Toplumsal Tabakalaşma Açısından Vatandaşlık Üzerine Sosyolojik Bir Analiz”, Ankara Üniversitesi Sbf Dergisi, Cilt: 67, No.: 1, s.81-109.
• Ipek, V. (2014), “The 2011 Landing of Turkey on Somalia:Tthe “state to people” aspect of Turkish Foreign Policy towards Sub-saharan Africa”, European Scientific Journal, May 2014 Special Edition, p.412-428.
• Kafkasyalı, M. S. (2010), Uluslararası Sistemin Yapısı ve İşleyişine Kendi Bilinci ve Öteki Algılaması Üzerinden Farklı Bir Yaklaşım, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kafkasyalı, M. S. (2016), “Kutadgu Bilig Işığında Türk-İslâm Devlet Anlayışından Modern Devlet Algısına Geçiş”, Yûsuf Has Hâcib’in Doğumunun 1000. Yılında Kutadgu Bilig Türk Dünya Görüşünün Şâheseri Uluslararası Sempozyumu Bildiriler, 18-20 Kasım.
• Kızılay (2014), Somali İnsani Yardım Operasyonu, https://www.kizilay.org.tr/upload/Dokuman/Dosya/55222646_somali-insani-yardim-operasyonu.pdf (Erişim: 21.03.2024).
• Kubbetaltı Lugatı (t.y.a), “Nazar”, http://lugatim.com/s/nazar (Erişim Tarihi: 23.03.2024).
• Kubbetaltı Lugatı (t.y.b), “Nazariye”, http://lugatim.com/s/NAZAR%C4%B0YE (Erişim Tarihi: 23.03.2024).
• Mazlum, S. C. ve Doğan, E. (2006), Sivil Toplum ve Dış Politika: Yeni Sorunlar, Yeni Aktörler. Bağlam Yayıncılık, İstanbul.
• Nişanyan Sözlük (2020), “Furya”, https://www.nisanyansozluk.com/kelime/furya (Erişim: 25.03.2024).
• Oba, A. E. (2011), “Türk Diplomasisi ve Afrika”, TASAM, https://tasam.org/tr-TR/Icerik/1359/turk_diplomasisi_ve_afrika (Erişim: 11.12.2018).
• Oğurlu, E. (2017), “Türk Dış Politikası’nda Afrika Açılımı”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(5), s.47-62.
• Orakçı, S. (2011), “Afrika’da Küresel Rekabet ve Türkiye”, Avrasya Etüdleri, 40(2), s.73-96.
• Orakçı, S. (2018), “Somali: Silahların Gölgesinde 26 Yıllık İstikrar Arayışı”, İNSAMER, Analiz 25.
• Özkan, M. (2014a), Turkey’s Involvement in Somalia Assesment of a State-Building in Progress, SETA, https://file.setav.org/Files/Pdf/20141118174857_turkey%E2%80%99s-involvement-in-somalia-assesment-of-a-state-building-in-progress-pdf.pdf (Erişim: 20.03.2024).
• Özkan, M. (2014b), Doğu Afrika Jeopolitiği ve Türkiye’nin Somali Politikası, Birinci Baskı, SETA, İstanbul, https://file.setav.org/Files/Pdf/20141021153934_40_somali_web.pdf (Erişim: 26.03.2024).
• Pierson, C. (2015), Modern Devlet, çev. Neşet Kutluğ, Burcu Erdoğan, İkinci Basım, Chiviyazıları Yayınevi, Ankara.
• Regional Economic Outlook (2010), Sub Saharan Africa Resilience and Risk Report, IMF, Washington D.C.. Sabah (2011), “BM konuşmasının tam metni”, https://www.sabah.com.tr/amerika/2011/09/23/erdoganin-bm-konusmasinin-tam-metni (Erişim: 02.04.2024).
• Settles, J. D. (1996), The impact of colonialism on African economic development, Chancellor’s Honors, Program Projects, https://trace.tennessee.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1182&context=utk_chanhonoproj Şahin, M. (2022), “Türkiye’nin Somali Politikasının İncelenmesi”, Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 9(1), s.109-147.
• Tepeciklioğlu, E. E. (2012), “Afrika Kıtasının Dünya Politikasında Artan Önemi ve Türkiye-Afrika İlişkileri”, Ankara Üniversitesi Afrika Çalışmaları Dergisi, 1(2), s.59-94.
• The Economist (2011), “Africa’s Impressive Growth”, 6 January 2011, https://www.economist.com/graphic-detail/2011/01/06/africas-impressive-growth (Erişim: 11.11.2018).
• TİKA (2011), “Somali Cumhurbaşkanı ve Somali Başbakanı Türkiye’den Giden Heyeti Kabul Etti”, https://tika.gov.tr/detail-somali_cumhurbaskani_ve_somali_basbakani_turkiyeden_giden_heyeti_kabul_etti/ (Erişim: 03.04.2024).
• Tunçarslan, N. (2018), “Uluslararası Sorunların Çözümünde Normatif ve Reel Politik Araçların Karşılaştırmalı Bir Analizi: İran ve Suriye Krizi’nde Türkiye’nin Arabuluculuğu”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 6 (2), s.73-89.
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı (t.y.a), “Turkey-Africa: Solidarity and Partnership”, https://www.mfa.gov.tr/turkey_africa_-solidarity-and-partnership.en.mfa#:~:text=We%20partner%20with%20African%20nations,settlement%20of%20conflicts%20and%20disputes. (Erişim: 11.12.2018).
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı (t.y.b), “Dünya İnsani Zirvesi 23-24 Mayıs 2016 tarihlerinde İstanbul’da gerçekleştirilecektir”, https://www.mfa.gov.tr/dunya-insani-zirvesi-23_24-mayis-2016-tarihlerinde-istanbul_da.tr.mfa#:~:text=Tarihte%20ilk%20defa%20yap%C4%B1lacak%20olan,ili%C5%9Fkin%20bir%20g%C3%BCndem%20olu%C5%9Fturulmas%C4%B1n%C4%B1%20ama%C3%A7lamaktad%C4%B1r. (Erişim: 20.03.2024). Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı (t.y.c), “Türkiye-Somali Siyasi İlişkileri”, https://www.mfa.gov.tr/turkiye-somali-siyasi-iliskileri.tr.mfa (Erişim: 20.03.2024).
• Yaşar, E. (2012), “Somali’de umudun adı Türkiye oldu”, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/arsiv/somalide-umudun-adi-turkiye-oldu/371797 (Erişim: 02.04.2024).
• Yeşiltaş, M. (2013), “The Transformation of the Geopolitical Vision in Turkish Foreign Policy”, Turkish Studies, 14(4), p.661–687.
• Yeter, R. (2013), “Türkiye Somali’ye hayat öpücüğü verdi”, Yeni Şafak, https://www.yenisafak.com/gundem/turkiye-somaliye-hayat-opucugu-verdi-491807 (Erişim: 09.11.2018).