Kent Bahçeciliğinin Kolektif Gıda Üretimi ve Müşterek Mekânları: ODTÜ Bostanı

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 43, 415 - 432, 30.04.2024

Ayşen Çerşil Esin Kömez Dağlıoğlu

https://doi.org/10.31198/idealkent.1353850

Öz

Tarımsal üretimin çevresel faktörler nedeniyle yetersiz kalması ve giderek daha fazla kâr odaklı hale gelen üretim-dağıtım-tüketim zinciri nedeniyle gıdaya erişimde yaşanan adaletsizlikler, dünya genelinde birçok kentte gıda krizine yol açmaktadır. Mevcut gıda sistemlerinin tüm bu olumsuz koşullar karşısındaki kırılganlığı alternatif stratejilerin geliştirilmesini gerektirmektedir. Bu anlamda, gıda müşterekleri kentlerdeki gıda ile ilgili sorunları ele almak için yeni bir müşterekleştirme pratiği olarak ortaya çıkmaktadır. Gıda müşterekleri, kentsel müştereklerin uygulamaya yönelik amaçları (arazinin, kaynakların ve araçların paylaşılması) ve sosyal hedeflerini (bireyler arasında iş birliğinin, öz yönetimin ve topluluğa katılımın yüreklendirilmesi) gıdayı temel alarak birleştiren alternatif bir müşterekleştirme modelidir. Bu bağlamda, bu çalışma kent bahçelerini gıdanın müşterekleştirme biçimi olarak kabul ederek, bu bahçelerdeki kolektif gıda üretimine odaklanmaktadır. Ayrıca müşterek mekânların ve gıda topluluklarının sosyal yapılarının kentlerde gıda üretimindeki rolünü incelemektedir. Bu doğrultuda, bu araştırma, vaka çalışması olarak seçilen ODTÜ Bostanı’nın mekânsal niteliklerini ve bostan topluluğunun sosyal dinamiklerini gıda müşterekleri kuram ve çerçeveleriyle ilişkilendirerek tartışmaya açmayı hedeflemektedir. ODTÜ Bostanı gibi topluluk tarafından yönetilen kent bahçelerindeki müşterekleşme pratiklerinin incelenmesi, kentlerdeki gıda ile ilgili problemlerin üstesinden gelmek için yenilikçi, katılımcı ve kapsayıcı tasarım stratejilerinin geliştirilmesine katkıda bulunabilir.

Anahtar Kelimeler

Gıda müşterekleri, Alternatif gıda girişimleri, Kent bahçeciliği, Üniversite kampüs peyzajı.

Urban Gardening as Food Commons: METU Garden

Öz

The inadequacy of agricultural production due to environmental factors and injustices in accessing food as a result of increasingly profit-oriented production-distribution-consumption processes have led to the food crisis in many cities worldwide. The fragility of the current food systems in the face of all these problematic conditions calls for alternative strategies to be developed. Food commons, in this sense, emerges as a novel form of commoning that blends practical aims (sharing of land, resources, and tools) with social aspirations (fostering cooperation, self-management, and community involvement) of the urban commons to address food-related problems. In this context, this study focuses on collective food production within urban gardens while accepting urban gardening as a form of food commoning. It further explores the role of common spaces and the social dynamics of urban gardening groups for urban food production. All these are discussed through a selected case study: METU Garden (ODTÜ Bostanı). Accordingly, this research aims to relate the social structures and spatial qualities of the METU Garden to food commons theories and frameworks. Acknowledging how food commoning practices occur in community-led urban gardens such as METU Garden can contribute to developing novel, bottom-up, and inclusive design strategies to tackle food-related problems in cities.

Anahtar Kelimeler

Food commons, Alternative food initiatives, Urban gardening, University campus landscapes.

Kaynakça

• Askarov, S. (1995). Re-forestation programme of the Middle East Technical University. The Aga Khan Award for Architecture.
• Ateş, B. (2015). A spatial ımpromptu: Green resistance by guerrilla gardening. (Master of Architecture). Middle East Technical University.
• Ayalp, E. K. (2021). Alternatif gıda ağları ve Türkiye’de yurttaş temelli gıda inisiyatifleri. İdealkent Dergisi, 12(33), 965–1005.
• Beşirli, G., & Karagöz, A. (2019). Doğa dostu kent bahçeciliği. Miki Matbaacılık.
• Bollier, D. (2014). Think like a commoner: A short ıntroduction to the life of the commons. New Society Publishers.
• Davies, A. R. (2019). Urban food sharing: Rules, tools and networks. Bristol University Press.
• Doğançayır, C. M., & Kocagöz, U. (2019). Kent-kır arasında ve ötesinde; yerleşik ve yeşeren gıda ağları. Beyond.Istanbul, 3, 168–173.
• Doron, G. (2005). Urban agriculture: Small, medium, large. Architectural Design, 75(3), 52–59.
• Franck, K. A. (2005a). Food for the city, food in the city. Architectural Design, 75(3), 35–42.
• Franck, K. A. (2005b). The city as dining room, market and farm. Architectural Design, 75(3), 5–10.
• Harvey, D. (2012). Rebel cities: from the right to the city to the urban revolution. Verso.
• Hennchen, B., & Pregernig, M. (2020). Organizing joint practices in urban food ınitiatives—a comparative analysis of gardening, cooking and eating together. Sustainability, 12(11), 4457.
• Kurdaş, K. (1998). ODTÜ yıllarım: Bir hizmetin hikayesi. ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık.
• Moreira, S., & Morell, M. F. (2020). Food networks as urban commons: Case study of a Portuguese “Prosumers” Group. Ecological Economics, 177, 106777.
• Morrow, O. (2019a). Community self-organizing and the urban food commons in Berlin and New York. Sustainability, 11(13), 3641.
• Morrow, O. (2019b). Sharing food and risk in Berlin’s urban food commons. Geoforum, 99, 202–212.
• Sargın, G. A., & Savaş, A. (2016). ‘A University is a society’: an environmental history of the METU ‘campus.’ Journal of Architecture, 21(4), 602–629.
• Scharf, N., Wachtel, T., Reddy, S. E., & Säumel, I. (2019). Urban commons for the edible city-first ınsights for future sustainable urban food systems from Berlin, Germany. Sustainability, 11(4), 966.
• Sennett, R. (2019). Building and dwelling: ethics for the city. Penguin Books.
• Stavrides, S. (2015). Common space as threshold space: Urban commoning in struggles to re-appropriate public space. Footprint: Commoning as Differentiated Publicness, 16, 9–20.
• Stavrides, S. (2016). Common space: The city as commons. Zed Books.
• Stavrides, S. (2019). Towards the city of thresholds. Common Notions.
• Vivero-Pol, J. L. (2018). The idea of food as a commons: Multiple understandings for multiple dimensions of food. In J. L. Vivero-Pol, T. Ferrando, O. De Schutter, & U. Mattei (Eds.), Routledge Handbook of Food as a Commons. Routledge.