HATAY İLİNDEKİ MÜLTECİLERİN GIDA TÜKETİM HARCAMALARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER: WORKING-LESER MODELİ

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 2, 648 - 664, 31.12.2023

Dilan Damla Yağızel Onur Demirel

Öz

Çalışmanın amacı Hatay ilinde ikamet eden mültecilerin gıda harcamalarını etkileyen faktörlerin, gıda alt ürün grupları için Working-Leser modeli kullanılarak analiz edilmesidir. Bu amaçla Mart-Mayıs 2022 döneminde 133 hanehalkı ile yüzyüze yapılan anketlerden elde edilen veriler kullanılmıştır. Çalışma sonucunda hanehalkları arasında toplam harcamalar içinde gıda ve alkolsüz içeceklere ayrılan payın %47,17 ile Türkiye ortalamasının (%22,78) çok üzerinde olduğu; gıda harcamaları içinde de un ve unlu mamullere ayrılan payın (%26,51) Türkiye ortalamasının (%17,8) üzerinde olduğu belirlenmiştir. Bu bağlamda gıda alt ürün grupları için geliştirilen ekonometrik model tahmini sonucunda toplam gıda harcaması ile hane reisinin eğitim düzeyi arttıkça ve hanehalkı büyüklüğü azaldıkça un ve unlu mamullere yapılan harcamanın payının azalacağı tespit edilmiştir. Meyve ve sebze ile et ve benzeri ürünler için ise toplam harcama arttıkça yapılan harcamanın payının artacağı bulunmuştur. Keza bu iki gıda alt ürün grubu için esneklikler sırasıyla 1,55 ve 1,45; bunun dışındaki tüm alt gruplar için ise esneklikler 1’den küçük bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Gıda tüketim harcamaları, Mülteciler, Working-Leser modeli

The Factors Affecting Food Consumption Expenditures of the Refugees Living in Hatay Province: Working-Leser Model

Öz

The aim of the study is to determine the factors influencing the food expenditures under sub-categories of the refugees residing in the province of Hatay by using the Working-Leser model. For this purpose, survey data collected through face-to-face interviews with 133 households during the period of March-May 2022 is utilized. The study reveals that among the examined households, the share of food and non-alcoholic beverages in total expenses is significantly higher (47.17%) compared to the Turkish average (22.78%). Additionally, the proportion of expenditures allocated to flour and bakery products within the food category (26.51%) is found to exceed the Turkish average (17.8%). Accordingly, the econometric model developed for food sub-indicates that the share of expenditure on flour and bakery products decreases as the total food expenditure increases, the education level of the household head rises and the household size decreases. On the other hand, for fruits and vegetables, as well as meat and similar products, it is found that the share of expenditure increases as the total expenditure rises. The elasticities for these two food sub-categories are calculated as 1.55 and 1.45, respectively, while for all other sub-groups, the elasticities are found to be less than 1.

Anahtar Kelimeler

Food consumption expenditures, Refugees, Working-Leser model

Kaynakça

• Akbay C. & Bilgiç, A. (2011). Türkiye’de 2003-2008 Dönemlerinde Tüketim Harcamaları ile Gıda Harcamalarında Meydana Gelen Değişmeler. Tarım Ekonomisi Dergisi, 17(2), 73-79.
• Akbay, C. & Boz, İ. (2005). Kahramanmaraş’ta Ailelerin Ev ve Ev Dışı Gıda Tüketim Talebi ve Tüketici Davranışlarının Ekonomik Analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 8(1), 122-131.
• Akbay, C. (2005). Kahramanmaraş’ta Hanehalklarının Gıda Tüketim Talebi Ekonometrik Analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 8(1), 114-121.
• Aktaş, E., Aygün İ. & Başargan, B. (2020). Ekmek Tüketim Davranışını Etkileyen Faktörler: Mersin İli Örneği. Teorik ve Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 15-32.
• Altunç, Ö. F., Aydın C. & Yıldırım, A. (2016). Hanehalkı Harcamalarının Engel Eğrisi Analizi: Muş İli Merkez İlçe Örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 377-392.
• Arıkan, R. (2007). Araştırma Teknikleri ve Rapor Hazırlama. 6.Baskı, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Armağan, G. & Akbay, C. (2008). An Econometric Analysis of Urban Households’ Animal Products Consumption in Turkey. Applied Economics, 40, 2025-2032.
• Aykaç, G. (2018). Engel Yasası’nın Türkiye Sınaması ve Gıda Talebinin Gelir Esnekliği: Gıda Harcamalarının Bütçe Payının Hane Profili ve Toplam Harcama ile İlişkisi (2003-2013). Sosyoekonomi, 26(38), 105-133.
• Beyaz, B. & Koç, A. A. (2010). Tüketim Kalıpları Üzerinde Gelir ve Sosyo-Demografik Değişkenlerin Etkisi: Türkiye’de 2003 Hanehalkı Bütçe Anketi Analizi. Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi, 20, 41-65.
• Brosig, S. (2000). A Model of Household Type Specific Food Demand Behaviour in Hungary. Institute of Agricultural Development in Central and Eastern Europe, 30, 1-23.
• Cheng, Z. & Larochelle, C. (2016). Estimating Household Demand for Millet and Sorghum in Niger and Nigeria (Socioeconomics Discussion Paper Series, Paper No. 39). International Crops Research Institute for the Semi-Arid Tropics, 1-39.
• Chern, W. S., Ishibashi, K., Taniguchi K. & Tokoyama, Y. (2002). Analysis of Food Consumption Behavior by Japanese Households (FAO - ESA Working Paper 02-06).
• Deaton, A. & Muellbauer, J. (1992). Economics and Consumer Behaviour. Cambridge: Cambridge University Press.
• Delgado, M. A. & Miles, D. (1997). Household Characteristics and Consumption Behaviour: A Nonparametric Approach. Empirical Economics, 22, 409-429.
• Dikmen, F. H. & Dikmen, D. B. (2021). Türkiye’de Protein İçerikli Ürünlere Yönelik Talep Tahmini: Working-Leser Modeli. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 46, 215-225.
• Fisunoğlu, H. M. & Şengül, S. (2011). Adana Kentsel Alanda Hanehalkı Tüketimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 251-266.
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2023). Geçici Koruma Kapsamında Bulunan Suriyelilerin İlk 10 İle Göre Dağılımı. Erişim adresi: https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638, Erişim tarihi: 18.08.2023.
• Hamad, S. R. (2015). Econometric Analysis of Household's Expenditure and Consumption Patterns in Erbil-Iraq (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Holcomb, R. B., Park, J. L. & Capps, O. (1995). Revisiting Engel's Law: Examining Expenditure Patterns for Food at Home and Away from Home. Journal of Food Distribution Research, 26(2), 1-8.
• Kuma, T. (2010). Analysis of Changes in Food Consumption Patterns in Urban Ethiopia (Working Paper 002). Ethiopian Development Research Institute, 1-27.
• Leser, C. E. V. (1963). Forms of Engel Functions. Econometrica, 31, 694-703.
• Msuha, B. & Mdendemi, T. (2019). Demand Analysis for Cassava in Rural and Urban Areas: Is It an Inferior or Normal Food?. Journal of Economics and Sustainable Development, 10(4), 152-164.
• Naheed, K. & Hussain, I. (2014). Estimation of the Food Demand in Pakistan: Working-Lesser approach. 136-143, Erişim adresi: http://www.gomal.pk/GUJR/PDF/PDF%20DEC_2014/18-Estimation%20of%20Food_Kosar%20Naheed.pdf, Erişim tarihi: 13.06.2023.
• Nişancı, M. (2003). Hanehalkı Harcamalarının Engel Eğrisi Analizi: 1994 Türkiye Kentsel Kesim Örneği. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 28, 155-167.
• Önder, K. (2017). The Effect of the Period that Turkey is Going Through on the Household Expenditures of Burdur Province: Engel Curve Analysis. Turkish Economic Review, 4(2), 216-225.
• Özer, H. (2003). Demand Elasticities in Turkey. Journal of Economic Integration, 18(4), 837-852.
• Özer, H., Akan Y. & Çalmaşur, G. (2010). Atatürk Üniversitesi Öğrencilerinin Gelir-Harcama İlişkisi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 231-249.
• Raihan, S., Uddin, M. & Ahmmed, S. (2022). Impact of Foreign Remittances on the Household Spending Behaviour in Bangladesh. Migration and Development, 11(3), 1104-1126.
• Schokkaert, E. (1983). The Introduction of Sociological Variables in Engel Curve Analysis. Tijdschrift voor Economie en Management, XXVIII (4), 409-436.
• Şengül, S. (2004). Türkiye’de Gelir Gruplarına Göre Gıda Talebi. ODTÜ Gelişme Dergisi, 31, 115-148.
• Tey, J. Y-S. (2008). Household Expenditure on Food at Home in Malaysia. (MPRA Paper No. 15031).
• Tey, J. Y-S., Shamsudin, M. N., Mohamed Z. & Abdullah, A. M. (2008a). Demand Analysis of Food in Malaysia: A Study of Malay Ethnic. (MPRA Paper No. 15064).
• Tey, J. Y-S., Shamsudin, M. N., Mohamed, Z., Abdullah, A. M. & Radam, A. (2008b). Demand Analyses of Food in Malaysia: Effects of Model Specification and Demographic Variables. (MPRA Paper No. 15063).
• TÜİK. (2020, Haziran). Hanehalkı Bütçe Araştırması, 2019. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Tuketim-Harcamasi-2019-33593, Erişim tarihi: 18.08.2023.
• TÜİK. (2023a, Haziran). Hanehalkı Bütçe Araştırması, 2022. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Tuketim-Harcamasi-2022-49690, Erişim tarihi: 18.08.2023.
• TÜİK. (2023b, Haziran). Dönemsel Gayrisafi Yurt İçi Hasıla, IV. çeyrek: Ekim-Aralık, 2022. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Donemsel-Gayrisafi-Yurt-Ici-Hasila-IV.-Ceyrek:-Ekim---Aralik,-2022-49664#:~:text=2022%20y%C4%B1l%C4%B1nda%20ki%C5%9Fi%20ba%C5%9F%C4%B1na%20GSYH,cinsinden%2010%20655%20olarak%20hesapland%C4%B1, Erişim tarihi: 18.08.2023.
• Wan, G. H. (1996). Income Elasticities of Household Demand in Rural China: Estimates from Cross-Sectional Survey Data. Journal of Economic Studies, 23(3), 18-33.
• Working, H. (1943). Statistical Laws of Family Expenditure. Journal of the American Statistical Association, 38, 43-56.
• Yazıcı, A. R. & Demircan, V. (2018). Hanehalkı Gıda Tüketim Talebi ve Tüketici Davranışlarının Analizi: Isparta İli Örneği. Akademik Gıda, 16(4), 411-421. Yıldırım, E. & Çobanoğlu, F. (2022). Türkiye’de Hanehalkı Gıda Harcamalarının Analizi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(1), 17-27.