Türkiye'nin Doğal Şimşir (Buxus sempervirens ve Buxus balearica) Lokasyonları

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 3, 311 - 333, 20.12.2023

Ömer Sarı Fisun Gürsel Çelikel Halil Yaşar

https://doi.org/10.24180/ijaws.1301528

Öz

Türkiye dünyada çok önemli bir şimşir havzasına sahiptir. Bu durum hem ekonomik hem de kültürel olarak coğrafyayı ve insanları oldukça etkilemiştir. Türkiye kuzeyi, güneyi ve batısı olmak üzere dünyada ender ve oldukça büyük şimşir ormanlarına sahip olmasına rağmen, son 10-15 yılda bu orman varlığının büyük bir kısmı yok olmuştur. Bu çalışmada elde edilen bilgiler ve arazi çalışmaları sonucu ülke genelinde ilk kez şimşir lokasyonları kapsamlı olarak belirlenmiştir. Türkiye genelinde yapılan çalışma sonucunda Karadeniz Bölgesinde 14, Marmara Bölgesinde 5 ve Akdeniz Bölgesinde 5 ilde olmak üzere toplam 24 ilde şimşir varlığı tespit edilmiştir. Bunlardan Adana ve Antalya lokasyonlarında sadece B. balearica türü yayılış gösterirken Hatay ilinde ise her iki tür (B. sempervirens ve B. balearica) yayılış göstermektedir. B. sempervirens Doğu Karadenizde, Rize, Trabzon ve Giresun’da büyük ormanlar, Orta Karadenizde, Ordu, Samsun ve Sinop’ta küçük alalar, Batı Karadenizde ise Kastamonu, Karabük, Bartın ve Bolu’da yine büyük ormanlar oluşturduğu belirlenmiştir. Marmara Bölgesinde ise Sakarya ilinde orman büyüklüğünün hatrı sayılır büyüklükte olduğu, Bursa ve Bilecik’te ise küçük alanlarda yayılış gösterdiği görülmüştür. İstanbul, Kocaeli gibi illerde ise canlı lokasyon tespit edilememiş olmakla brilikte, tespit edilen kuruyan alanlarda oldukça küçüktür. Doğu Akdeniz Bölgesinde ise Karhamanmaraş, Osmaniye ve Hatay’a uzanan hatta B. sempervirens ormanları oldukça büyüktür. Adana, Hatay ve Antalya’da yayılış gösteren B. balearica lokasyonları ise küçük ve korumasız alanlardır. Son yapılan çalışmalarda şimşir varlığının bulunduğu lokasyonlar güncellenerek 24 il, 62 ilçe, 200 ana lokasyon olarak yeniden belirlenmiştir. Bu lokasyonların alan ölçümleri ve haritalanması yapılmamıştır. Bu nedenle bu lokasyonların alanlarının belirlenmesi ve haritalarının yapılması önem arz etmektedir. Ayrıca kuruyan alanların lokasyon bilgilerine dayanarak, eldeki genetik kaynakların çoğaltılarak yeniden ağaçlandırılması yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

B. sempervirens, B. balearica, yayılış, doğal lokasyonlar, Türkiye florası

Destekleyen Kurum

Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Numarası

TAGEM/BBAD/Ü/19/A1/P2/1071

Teşekkür

Bu çalışma, Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü tarafından desteklenmiştir

Turkey's Natural Boxwood (Buxus sempervirens and Buxus balearica) Locations

Öz

Türkiye has a very important boxwood basin in the world. This situation has greatly affected the geography and people both economically and culturally. Although Turkey has rare and very large boxwood forests in the world, in its north, south and west, a large part of these forests have disappeared in the last 10-15 years. As a result of the information obtained in this study and field studies, boxwood locations were determined throughout the country for the first time. As a result of the study conducted throughout Türkiye, the presence of boxwood was detected in a total of 24 provinces, 14 in the Black Sea Region, 5 in the Marmara Region and 5 in the Mediterranean Region. While only B. balearica species are distributed in Adana and Antalya locations, both species (B. sempervirens and B. balearica) are widespread in Hatay province. It has been determined that B. sempervirens forms large forests in Rize, Trabzon and Giresun in the Eastern Black Sea Region, small forests in Ordu, Samsun and Sinop in the Central Black Sea Region, and large forests in Kastamonu, Karabük, Bartın and Bolu in the Western Black Sea Region. In the Marmara Region, it has been observed that the forest size is considerable in Sakarya province, while it is spread in small areas in Bursa and Bilecik. In provinces such as Istanbul and Kocaeli, although it is not a live location, it is quite small in dry areas. In the Eastern Mediterranean Region, B.sempervirens forests are quite large, extending to Karhamanmaraş, Osmaniye and Hatay. B. balearica locations, distributed in Adana, Hatay and Antalya, are small and unprotected areas. In recent studies, the locations where boxwood is found have been updated and re-determined as 24 provinces, 62 districts and 200 main locations. Field measurements and mapping of these locations have not been made. Therefore, it is important to determine the areas of these locations and make maps. In addition, based on the location information of the dried areas, the available genetic resources should be increased and reforestation should be done.

Anahtar Kelimeler

B. sempervirens, B. balearica, distribution, natural locations, flora of Türkiye

Proje Numarası

TAGEM/BBAD/Ü/19/A1/P2/1071

Kaynakça

• Ak, K., Sarı, Ö., Altaş, K., & Yaşar, H. (2021). A new pest in the boxwood fields of Hatay province, Cydalima perspectalis (Walker 1859) (Lepidoptera: Crambidae). Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 22(1), 109-116. doi: 10.17474/artvinofd.893012.
• Avcı, M., & Özhatay, N. (2005). Doğu Karadeniz Dağları, Türkiye’nin 122 önemli bitki alanı. WWF Türkiye, İstanbul, 123–128.
• Ateş, K., İpek, A., & Yıldız, Ş. (2010). Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü’ndeki şimşir potansiyeli ve kullanımı. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi Cilt: III, 1134-1143.
• Aytuğ, B. (1984). Native stands of boxwood in modern Turkey. The Boxwood Bulletin vol 23, no.4. Boxwood Workshop To Be Held in Charlottesville, Virginia.
• Baytop, T. (1999). Türkiye‘de bitkiler ile tedavi. Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul, 393-394.
• Batdorf, L. R. (2004). Boxwood; an illustrated encyclopedia. The American Boxwood Society, Boyce VA. 343 pp.
• Davis, (1982). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Volume Seven, Edinburgh at the University Pres, 22 George Sguare, Edinburgh, ISBN:0852243960, pp. 630-632.
• Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., & Adıgüzel, N. (2000). Red data book of turkish plants (Türkiye bitkileri kırmızı kitabı). Ankara, Türkiye: Tabiatı Koruma Derneği & Yüzüncü Yıl Üniversitesi No: 18.
• Gottwald, H. (1958) Commercial timbers. Ferdinand Holzmann Verlag, Hamburg.
• Hall, C. R., Hong, C., Gouker, F. E., & Daughtrey, M. (2021). Analyzing the structural shifts in US boxwood production due to boxwood blight. Journal of Environmental Horticulture, 39(3), 91-99.
• Korkmaz, H., & Engin, A. (2001). The flora of the Boyabat (Sinop) dam and its environs. Turkish Journal of Botany, 25(6), 397-435.
• Köhler, E. (2014). Buxaceae. En: Greuter, W. & Rankin Rodríguez, R. (ed.). Flora de la República de Cuba. Serie A. Plantas vasculares. Fascículo 19(1). Koeltz Scientific Books. Königstein, Alemania. 124 pp.
• Köhler, E., & Brückner, P. (1982). Die pollenmorphologie der afrikanischen Buxus-und Notobuxus-arten (Buxaceae) und ihre systematische bedeutung. Grana, 21(2), 71-82.
• Larson, P. D. (1996). Boxwood: Its history, cultivation, propagation and descriptions. Boyce, VA: Foliar Press VI.
• Larson, P. D. (1999.) Boxwood: its history, cultivation, propagation and descriptions. Foliar Press, Virginia. Niemiera, A. X. (2018). Selecting landscape plants: Boxwoods. https://vtechworks.lib.vt.edu/bitstream/handle/10919/84266/HORT-290.pdf [Erişim tarihi: 17 Haziran 2023].
• Özhatay, N., Byfield. A., & Atay, S. (2005). Türkiye'nin 122 Önemli Bitki Alanı. WWF Türkiye Doğal Hayatı Koruma Vakfı Yayını, İstanbul.
• Record, S. J., & Garratt, G. A. (1925). Boxwoods. Yale Universty School Forestry Bulletin, 14: 1-81.
• Sarı, Ö., & Çelikel, F. G. (2019, Ekim 9-11). Turkey's Boxwoods (Buxus sempervirens and Buxus balearica) and current threats [Sözlü bildiri]. I.International Ornamental Plants Congress-VII. Süs Bitkileri Kongresi, Bursa, Türkiye.
• Sarı, Ö., Çelikel, F. G., & Yaşar, H. (2022). Current status and the last locations of Turkey’s native buxus species (Buxus sempervirens L. and Buxus balearica Lam.) under threats. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi. 8(2), 179-196.
• USDA.NASS. (2019). Census of horticultural specialties. https://www.nass.usda.gov/Publications/AgCensus/2017/Online_Resources/Census_of_Horticulture_Specialties/HORTIC.pdf [Erişim tarihi: 18 Haziran 2023].
• Theplantlist, (2023). http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Buxaceae/Buxus/ [Erişim tarihi: 20 Ocak 2023].
• Türkyılmaz, E. (2004). Şimşir (Buxus sempervirens L.) odununun bazı morfolojik ve fiziksel özellikleri. V. Ulusal Orman Fakülteleri Öğrenci Kongresi, Bildiriler Kitabı, 2. Cilt-Orman Endüstri Mühendisliği, K.T.Ü. Orman Fakültesi, Trabzon.
• Van Trier, H., Hermans, D., Theunynck, A., & Dumon, M. (2005). Buxus. Stichting kunstboek.