Aspir Tohumunun Farklı Çeşit ve Nemlerde Bazı Fiziko-Mekanik Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 3, 370 - 378, 20.12.2023

Akif Köktaş Metin Güner

https://doi.org/10.24180/ijaws.1362151

Öz

Tarım ürünlerinin temizleme, sınıflandırma, hasat, harman, ürün işleme, ekim, dikim, iletim, taşıma ve depolama aşamalarında, sistem tasarımı ve makina imalatı çalışmalarında fiziko-mekanik özelliklerinin bilinmesi gereklidir. Bu çalışmada aspir çeşitlerine ait tohumların farklı nemlerde fiziko-mekanik özelliklerinin değişimleri incelenmiştir. Aspir tohumu çeşitlerinin %1, %5 ve %10 nemlerdeki bin tane ağırlığı, hacim ağırlığı, özgül kütle, porozite ve kritik hızı belirlenmiştir. Araştırmada; Asol, Olas, Shifa, Dinçer, Balcı, Remzibey, Göktürk, Hasankendi ve Linas çeşidi ile Hat 8 hattına ait tohumlar kullanılmıştır. Çeşit*nem oranı intraksiyonu yönünden hacim ağırlığı, porozite ve kritik hız, nem yönünden ise bin tane ağırlığı, özgül kütle, hacim ağırlığı ve kritik hız %10 ve porozite ise %1 nem oranında önemli bulunmuştur. Kritik hız ve çeşit yönünden Hasankendi %10 , Olas %5 ile %10 nem oranında ve Remzibey %5 nem oranında istatiksel olarak %1 düzeyinde önemli bulunmuştur. Nem oranı artışına bağlı olarak bin dane ağırlığında, özgül kütlede ve porozitede tüm çeşitlerde doğru orantılı olarak artış gözlemlenmiştir. Yine nem artışına bağlı olarak hacim ağırlığında Hat 8 ve Linas dışında tüm çeşitlerde ters orantılı olarak azalma gözlemlenmiştir. Ayrıca tüm çeşitlerde nem oranı arttıkça kritik hız artmıştır. Ancak Olas ve Remzibey çeşidinde %10 nem oranında çok az da olsa kritik hızda bir azalma görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Aspir, aspir tohumu, fiziko-mekanik özellikler

Etik Beyan

Makale doktora öncesi bir araştırma çalışması olup danışman Prof. Dr. Metin Güner gözetim ve denetiminde gerçekleştirilmiş olup isim önceliği noktasında herhangi bir çıkar çatışması bulunmamaktadır.

Destekleyen Kurum

Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ve Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü

Teşekkür

Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü idaresine, Yağlı tohumlu bitkiler birimi, Üretme işletme bölümü başkanı ve personellerine ve Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü idaresine ve danışman hocam Prof. Dr. Metin Güner’e teşekkürlerimi sunarım.

Determination of Some Physico-Mechanical Properties of Safflower Seed at Different Varieties and Moisture Content

Öz

It is necessary to know the physico-mechanical properties of agricultural products in cleaning, classification, harvesting, threshing, product processing, sowing, planting, transmission, transportation and storage stages, system design and machine manufacturing studies. In this study, the changes in the physico-mechanical properties of the seeds of Safflower varieties at different humidities were examined. Thousand grain weight, volume weight, specific mass, porosity and critical speed of safflower seed at 1%, 5% and 10% moisture were determined. In the research; Seeds of Asol, Olas, Shifa, Dinçer, Balcı, Remzibey, Göktürk, Hasankendi and Linas varieties and Line 8 line were used. In terms of variety*moisture ratio extraction, volume weight, porosity and critical speed were found to be important, and in terms of moisture, thousand grain weight, specific mass, volume weight and critical speed were found to be important at 10% moisture content and porosity at 1% moisture rate. In terms of critical speed and variety, Hasankendi was found to be statistically significant at 10% humidity, Olas at 5% to 10% humidity, and Remzibey at 5% humidity at 1% level. Depending on the increase in moisture content, a direct proportional increase in thousand grain weight, specific mass and porosity was observed in all varieties. Again, due to the increase in humidity, a decrease in volume weight was observed inversely in all varieties except Line 8 and Linas. Additionally, as the moisture content increased in all varieties, the critical speed increased. However, a slight decrease in critical speed was observed in Olas and Linas varieties at 10% humidity.

Anahtar Kelimeler

Safflower, safflower seed, physico-mechanical properties

Kaynakça

• Aktaş, T., Celen, I. & Durgut, R. (2006). Some physical and mechanical properties of safflower seed. Journal of Agronomy, 5 (4), 613-616. https://doi.org/ 10.3923/ja.2006.613.616.
• Altıkat, S. (2019, Nisan 11-12). Farklı nem düzeylerinin aspir (Carthamus tinctorius L.) tohumlarının fiziksel ve mekanik özelliklerine etkileri [Sözlü bildiri]. Umteb 6. Uluslararası Mesleki ve Teknik Bilimler Kongresi, Türkiye.
• Altuntaş, E., & Yıldız, M. (2007). Effect of moisture content on some physical and mechanical properties of faba bean (Vicia faba L.) grains. Journal of Food Engineering, 78(1), 174–183. https://doi.org/ 10.1016/j.jfoodeng.2005.09.013.
• Babaoğlu, M. (2017). Dünya'da ve Türkiye'de aspir bitkisinin tarihçesi önemi ve kullanımı. Tarım Gündem Dergisi, 36, 98-102.
• Baümler, E., Cuniberti, A., Nolasco, S. M. & Riccobene, I. C. (2006). Moisture dependent physical and compression properties of safflower seed. Journal of Food Engineering, 72 (2), 134-140. https://doi.org/ 10.1016/j.jfoodeng.2004.11.029.
• Berber, S. (2007). Aspir (Carthamus Tinctorious. L.) Tohumlarının Aerodinamik Özelliklerinin Belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi]. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/618488.
• Çalışır, S., Marakoğlu, T., Öztürk, Ö., & Öğüt, H. (2005). Some physical properties of safflower seed. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(36), 87-92.
• Ertuğrul, Ö. (2022). Biyosistem mühendisliği III: Tohum fiziko-mekanik (mühendislik) özelliklerinin önemi ve bazı fiziksel özelliklerin belirlenmesi için uygulanan yöntemler. Atılgan, A., Değirmenci, H., Demircan, V. & Tanrıverdi, Ç. (Ed.) (ss. 174-183). Akademisyen Kitap Portalı. https://doi.org/ 10.37609/akya.1414.
• İlkdoğan, U. (2012). Türkiye’de aspir üretimi için gerekli koşullar ve oluşturulacak politikalar [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/34612.
• Özlü, R. R. & Güner, M. (2016). Farklı nem düzeylerinde kanola tohumlarının fiziksel özelliklerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33 (Ek Sayı), 10-24.
• Özlü, R. R. (2019). Kanolanın pnömatik iletim karakteristiklerinin belirlenmesi [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/44826.
• Özlü, R. R. & Güner, M. (2022), Determination of pneumatic conveying characteristics of canola seeds. Journal Of Agricultural Sciences, 28(4), 656-665. https://doi.org/ 10.15832/ankutbd.794097.