ARTISTIC IMPLICATIONS OF THE CHINESE AND OTTOMAN BLUE AND WHITE ERA ON CONTEMPORARY CERAMIC ART

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 17, 41 - 66, 31.12.2023

Nalan Danabaş

Öz

Tile art, which flourished with the Seljuks when the Turks settled in Anatolia, and subsequently
during the Ottoman period, culminated during the blue and white era and began to gain prominence
around the world. First introduced China, blue and white ceramics have inspired many cultures
with their perfect structure and unrivaled characteristics. The relations between the Ottoman and
Chinese empires also contributed to blue and white ceramics production. The blue and white designs
created in China during the 14th century became influential in the Ottomans in the 16th century where
miniature artists in the Ottoman courts developed new artistic styles. The perfect design of the blue
and white ceramics crafted during the 16th century make them exquisite exemplars of this art.
With a history dating back nine thousand years, the use of water, earth and fire by humans has
marked the beginning of the ceramic material. In addition to many blue and white pottery artists who
use traditional and classic methods. In addition to many artists who utilize traditional and classic
methods to create blue and white designs, today’s field of ceramics also includes artists who present
artwork using a multitude of contemporary styles of expression. As such, while contemporary
ceramic art seems to offer a diversity of methods/materials for use in blue and white artworks, one
can also observe that many artists are creating blue and white sculptures and installations. From
the perspective of the blue and white era into the present day, it becomes evident that the art has
changed not only in terms of methodology but also in the sense of expression. The study “The Blue
and White Era and Its Artistic Implications on Contemporary Ceramic Art aims to demonstrate how
the blue-white period influenced contemporary ceramics and to exemplify how artists incorporated
blue-white into their work. Methods used include books, journals, articles, theses, dissertations, and
Internet sources, and are based on both information and visuals in light of the findings.

Anahtar Kelimeler

Blue and white era, Contemporary ceramics, Ceramics, Tiles, Ottoman, China

ÇİN VE OSMANLI MAVİ-BEYAZ DÖNEMİN, ÇAĞDAŞ SERAMİK SANATINA YANSIMALARI

Öz

Türklerin Anadolu’ya yerleşmesiyle birlikte Selçuklularla başlayan çini sanatı ve daha sonrasında
Osmanlılarda üretilen çiniler, mavi-beyaz dönemiyle beraber doruk noktasına çıkarak dünyada
görünür olmaya başlamıştır. İlk defa Çin’de ortaya çıkan mavi-beyaz üretimlerin mükemmel yapısı ve
kıyaslanamaz özellikleri çoğu kültürü etkilemiştir. Osmanlı ve Çin imparatorlukları arasındaki ilişkiler
mavi-beyaz seramiklerin de üretilmesine neden olmuştur. 14. yüzyılda Çin’de gelişen mavi-beyaz
üretimler 16. yüzyılda Osmanlılarda etkisini göstermiş ve Osmanlı saraylarında nakkaşlar tarafından
yeni üsluplar geliştirilmiştir. 16. yüzyıl da üretilen mavi-beyaz seramikler mükemmel desenleri ile
seçkin seramiklerdir. Dokuz bin yıllık geçmişi olan seramik malzeme insanın suyu, toprağı ve ateşi
kullanmasıyla başlamıştır. Günümüz seramik sanatında geleneksel ve klasik yöntemleri kullanarak
mavi-beyaz üretim yapan birçok sanatçının yanında, çağdaş farklı ifade biçimleriyle sanat yapıtı
ortaya koyan sanatçılar da bulunmaktadır. Bu bağlamda, çağdaş seramik sanatında mavi-beyaz
çalışmaların farklı yöntemler/malzemeler ile kullanılmasının da mümkün olduğu görülebilmekle
beraber çoğu sanatçının mavi-beyaz heykeller ve yerleştirmeler yaptığı da izlenebilmektedir. Mavi
beyaz dönemden günümüz sanatına bakıldığında, kullanılan yöntemin dışında ifade biçiminin de
değiştiği görülebilmektedir. Mavi-beyaz dönemi ve çağdaş seramik sanatına yansımaları isimli
çalışma, mavi-beyaz dönemin günümüz seramik sanatını nasıl etkilediği ve sanatçıların mavi-beyazı
eserlerine nasıl taşıdıklarını örneklerle sunmayı amaçlanmaktadır. Kullanılan yöntemler, kitapları,
dergileri, makaleleri, tezleri ve internet kaynaklarını içermekle beraber, edinilen bulgular ışığında
hem bilgiden hem de görsellerden destek alınarak oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mavi-beyaz dönemi, Çağdaş seramik, Seramik, Çini, Osmanlı, Çin

Kaynakça

• Acartürk, B. (2012). Toprağın Binlerce Yıllık Macerası. Acta Turcıca Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi. 4. (1). “Kültürümüzde Toprak”.1-17. https://actaturcica.files.wordpress.com/2020/01/iv_01.pdf.
• Afshar, V. ve Terviel, C., (2022). Savaş Protestosunun Çağdaş Seramik Sanatındaki Yansımaları, Hacettepe Üniversitesi GSF Sanat Yazıları Dergisi, (47): 273-287, e-ISSN 2458-8903. http://sanatyazilari.hacettepe. edu.tr/img/14345130112022__5916253924k.pdf.
• Ağatekin, E. (2018). Çağdaş Seramik Sanatında Mavi Beyaz Tabaklar. İdil Sanat ve Dil Dergisi. 7. (48). 919- 930. DOI: 10.7816 /idil-07-48-03. https://www.idildergisi.com/makale/pdf/1532722226.pdf
• Arcasoy, A. (1997). Moğol İstilası Çin Porselen Sanatında Yeni Bir Dönem Başlatıyor “Mavi-Beyaz Porselen Tekniği”, Antik Dekor Dergisi, Sayı:43. 92-96.
• Aslan, P. Ş. (2016). Seramik Yüzeylerde Monobaskı Uygulamaları. Gazi Üniversitesi GSF Sanat ve Tasarım Dergisi. Sayı:18, 169-185. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sanatvetasarim/issue/40193/478516
• Balyemez, A. (2018). Sanatı Besleyen Bir Disiplin: Arkeolojiden İlham Alan Seramikler, Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 6. (26). 903-919 https://www.ulakbilge.com/makale/pdf/1537174661.pdf
• Batukan, F. (2008). Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Seramik ve Cam Anasanat Dalı Çağdaş Türk Seramik Sanatında Prof. Güngör Güner’in Yeri [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Bayazit, M. ve Işık, İ. (2012). Geçmişten Günümüze Çini Sanatı ve Kütahya Çiniciliği. Journal of Life Sciences, 1. (1). 891-898. https://dergipark.org.tr/en/pub/buyasambid/issue/29824/320937.
• Bilgi, H. (2009). Ateşin Oyunu: Sadberk Hanım Müzesi ve Ömer M. Koç Koleksiyonlarından İznik Çini ve Seramikleri. Yapı Kredi Yayınları. 1-510 ISBN: 978-975-6959-32-9.
• Çetintürk, B. (2017). Çağdaş Seramik Sanatında Enstalasyon Kavramının Yeri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Doğuş Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gedük, S. (2018). Çin sanatının vazgeçilmez ekolü: Mavi-beyaz porselenler. Yemek ve Kültür Dergisi. Sayı: 52. Çiya Yayınları. https://www.academia.edu/37020488/%C3%87in_sanat%C4%B1n%C4%B1n_ vazge%C3%A7ilmez_ekol%C3%BC
• Gökbel, F. M. (2019). Hamam Kültürü ve Seramik Yansımaları. Atatürk Üniversitesi GSE Dergisi. Sayı:43. 57-68 https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/841678
• Güner, E. ve Mete, G., (2016). Kavramsal Sanatta Seramik Arayışlar. Akdeniz Sanat Dergisi. 9. (18). 99-109, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/275529
• Güngör, C. (2022). 60 Yıllık (1961-2021) Serüven: Mehmet Tüzüm Kızılcan Retrospektif Sergisi, Bilim, Sanat, Teknik ve Endüstri Dergisi-Seramik Türkiye. No:61. https://www.seramikturkiye.org/post/60- yillik-1961-2021-ser%C3%BCven-mehmet-t%C3%BCz%C3%BCm-kizilcan-retrospekti-f-sergi-si
• Kenan, L., (2020). Çokluk İçinde Birlik: Zehra Çobanlı’nın “Lâleleri”, Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, (35). 123-129, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1020967
• Kırca, A. D. (2016). Sözlü Edebiyattan Porselen Eserlere: Apollon ve Faresi, Art-Sanat Dergisi, Sayı:6, 185- 207 https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/229867
• Koçak, Ş. (2009). Jingdezhen’de Porselen Yapımı ve Çin Porselen Sırları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Özyıldırım, İ. (2019). 15. yy. İznik Çinileri ve 16. yy. Mavi-Beyaz İznik Çinilerinin Türk Seramik Sanatına Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sevim, S. ve Yıldırım, Ö. (2014). Çağdaş Türk Seramik Sanatında Resimsel Anlatım. Anadolu Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi. 7. (7) 61-74. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sanattasarim/issue/20651/220331
• Sevim, S. ve Tan, Ö. (2020). Plastik Atıkların Doğaya Verdiği Zararın Sanattaki Yansımaları ve Seramik Uygulamalar. Ratıng Academy Journal of Arts. 3. (3) 159-178. https://doi.org/10.31566/arts.3.012 https:// journals.gen.tr/index.php/arts/article/view/1107/766
• Şefren, G. (2008). Osmanlı Mavi – Beyaz Tasarımlarında Çin Etkisi (New York Metropolıtan Müzesi Örnekleri Üzerine Bir İnceleme). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Yolal, C.A. (2007). Başlangıcından Günümüze Kütahya Çinileri ve Çini Motiflerinin Seramik Yüzeylerde Yorumlanarak Uygulanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.