NÂZIM HİKMET VE BİLİM KURGU

Yıl 2023, Sayı: 10, 108 - 114, 31.12.2023

Türkân Yeşilyurt

https://doi.org/10.51540/ijof.1385679

Öz

Bilim kurgu temaları arasında kıyamet sonrası toplumlar, uzay yolculuğu, uzayda kolonileşme, yaşamın zor olduğu gezegeni dünyalaştırma, kozmik okyanuslar ve mitolojiler, uzaylılar, uzaylı uygarlıklar, uzaylıların işgali, gelecek öyküleri, zamanda yolculuk, ükroni, ölümsüzler, dünyanın sonu, robotlar, elektronik beyinler ve yapay zekâ, dördüncü boyut, paralel dünyalar, mutasyona uğrayanlar, klonlar, insan-makine melezleri sayılabilir. Nâzım Hikmet’in Son Şiirleri’nde yer alan bazı şiirleri de bilim kurgu temaları açısından tahlil edilmiştir, Şair, bu şiirlerinde Ay’a, Mars’a, yıldızlara yolculuk temasını işler. Bu uzay yolculuklarında “yolcu füzeleri” ve “kozmos gemileri”ni kullanır. Kozmosta insanlardan başka akıllı varlıkların olup olmadığı meselesini konu edinir. Hızla geriye akan zamanla Nicolaus Copernicus’in zamanına yolculuk yapar. Dünyanın sonu Apokaliptik eserlere dayanan eski bir temadır. Şair de felaket sonrası Dünya’nın yok oluşu konusunu işler. Şairin şiirlerinde kullandığı “kozmos yolu”, “füze lombozu”, “Ay”, “Merih”, “Güneş” ve “yıldızlar” gibi sözcükler bilim kurgu edebiyatının temel konusu uzayla ilgilidir. Adları anılan kozmonotlar Yuri Alekseyeviç Gagarin ve German Stepanoviç Titov da uzayı akla getirir.

Anahtar Kelimeler

bilim kurgu, kozmos, Nâzım Hikmet, şiir, ütopya

Nâzım Hikmet and Science Fiction

Öz

According to Jacques Baudou in his book Science Fiction, the themes of science fiction include post-apocalyptic societies, space travel, colonization in space, terraforming the planet where life is difficult, cosmic oceans and mythologies, aliens, alien civilizations, alien invasion, future stories, time travel, ukrony, immortals, the end of the world, robots, electronic brains and artificial intelligence, fourth dimension, parallel worlds, mutated ones, clones, human-machine hybrids. Some of his poems in Nâzım Hikmet's last poems have been analyzed in terms of science fiction themes. The poet deals with the theme of traveling to the moon, Mars and the stars in these poems. It uses "passenger missiles" and "cosmos ships" in its space travels. It deals with the issue of whether there are other intelligent beings in the cosmos other than humans. He travels to the time of Nicolaus Copernicus with time rushing back rapidly. The end of the world is an ancient theme based on Apocalyptic works. The poet deals with the destruction of the world after the catastrophe. Words such as “cosmos road”, “missile porthole”, “Moon”, “Mars”, “Sun” and “stars” used by the poet in his poems are related to space, the main subject of science fiction literature. The mentioned cosmonauts Yuri Alekseyevich Gagarin and German Stepanovich Titov also bring space to mind.

Anahtar Kelimeler

science fiction, cosmos, Nâzım Hikmet, poetry, utopia

Kaynakça

• Ahmet Mithat Efendi (2002). Mukaddime makamında iki söz. N. Sağlam ve M. F. Andı (Haz.). Arnavutlar Solyotlar, Demir Bey Yahut İnkişâf-ı Esrâr, Fennî Bir Roman Yahut Amerika Doktorları. (s. 551-552) içinde. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Barthes, R. (2003). Çağdaş söylenler. (T. Yücel, Çev.). Metis Yayınları.
• Bayar, Z. (2001). Bilim kurgu ve gerçeklik. Broy Yayınları.
• Bezirci, A. (2007). Nâzım Hikmet: yaşamı, şairliği, eserleri, sanatı. Evrensel Basım Yayınları.
• Boudou, J. (2005). Bilim-kurgu. (İ. Bülbüloğlu, Çev.). Dost Kitabevi Yayınları.
• Dağ, Ü. (2019). Geleceği geçmişle kurgulamak: bilim kurgu romanları ve çağcıllaştırılmış mitler. Palet Yayınları.
• Eluard, P. (1992). Seçme şiirler. (A. Kadir ve A. Bezirci, Çev.). Yön Yayınları.
• Fitting, P. (2021). Ütopya, distopya ve bilimkurgu. G. Claeys (Haz.). Ütopya edebiyatı. (s. 193-218) içinde. (Z. Demirci ve D. Göl, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Gagarin, Y. (2021). Yıldızlara çıkan yol: ilk Sovyet kozmonotunun notları. (Ö. Altıok ve E. Güneş, Çev.). Yazılama Yayınevi.
• Gribbin, J. (2021). Galaksiler: kısa bir giriş. (Z. Alpar, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Guin, U. K. Le (1999). Kadınlar rüyalar ejderhalar. D. Erksan, B. Somay ve M. G. Sökmen (Haz.). Metis Yayınları.
• Güneş, M. M. (2017). Suyun şavkı: Leipzig’de bir aile ve Nâzım Hikmet. Yapı Kredi Yayınları.
• Harari, Y. N. (2021). 21. yüzyıl için 21 ders. (S. Siral, Çev.). Kolektif Kitap.
• Kolcu, A. İ. (2010). Nâzım Hikmet’in poetikası. Salkımsöğüt.
• Lem, S. (2007). Bilim kurgunun yapısal analizi üzerine. K. M. Güney (Der.). Başka dünyalar mümkün: bilim kurgu, siberpunk ve siyaset. (U. Güney, Çev.). (s. 28-38) içinde. Varlık Yayınları.
• Mitton, J. Hughes, D. W. Dinwiddie, R. Johnson, P. ve Jackson, T. (2020). Astronomi kitabı (A. F. Yıldırım, Çev.). Alfa Yayınları.
• Nâzım Hikmet (2013). Son şiirleri:1959-1963. Yapı Kredi Yayınları.
• Oskay, Ü. (2014). Roman ve etik. İnkılâp.
• Parlatır, İ. (2012). Osmanlı Türkçesi sözlüğü, Yargı Yayınları.
• Parlatır, İ. (2017). Açıklamalı İslâmî terimler sözlüğü. Akçağ Yayınları.
• Petersen, C. C. (2019). Evren 101: güneş sisteminden solucan deliğine evren hakkında bilmeniz gereken her şey. (Ö. Özarpacı, Çev.). Say Yayınları.
• Sagan, C. (2020). Kozmos: evrenin ve yaşamın evreni. (R. Aşçıoğlu, Çev.). Altın Kitaplar Yayınları.
• Uğur, V. (2019). Türk bilim kurgu edebiyatı ve arketipler. Günce Yayınları.
• Uyanık, S. (2015). Bir Osmanlı bilimkurgusu: fennî bir roman yahut Amerika doktorları. S. Şahin, B. Öztürk ve D. A. Büyükarman (Haz.). Fantastik ve Bilimkurgu. (s. 49-55) içinde. BağlamYayıncılık.
• Ülger, G. (2018). Ütopyadan distopyaya. G. Ergül (Ed.). Distopya: Hayal ile gerçek arasında. (s. 9-27) içinde. Aya Kitap.