İstiklâl Marşı’nı Anadolu’ya İlk Tanıtan Gazete: Açıksöz

Yıl 2024, Sayı: 66, 190 - 203, 26.03.2024

Fikriye Çelik

https://doi.org/10.47998/ikad.1372447

Öz

Marşlar toplumsalın inşasında kolektif bilinci kurmak adına başvurulan yöntemlerin başında gelmektedir. Değerlerin hafızaya alınması, bu sayede mutlaklaşması; hafızayı kutsal kılmaktadır. Bu kutsalın korunması da kuşkusuz toplumun koşulsuz inancıyla, tam aidiyetiyle mümkün olmaktadır. Hatırlatma, harekete geçirme, pekiştirme niteliğine sahip marşlar milletlerin karakteristiğine dair somut bir açıklama sunmaktadır. Millî Mücadele yıllarında topyekûn kararlılığı teşvik için yazılıp hürriyete bağlılığı karakterize eden İstiklâl Marşı cephede askere okunmanın ardından basın yoluyla milletin huzuruna çıkmıştır. Bu araştırmada, ilk kez Hâkimiyet-i Milliye ve Sebîlürreşad’ta yayımlandığı bilinen Millî Marş’ı kabulünden önce halkla buluşturan bir diğer gazetenin Açıksöz olduğu gerçeği aydınlatılmıştır. Niteliksel tarihsel tasarım karakterine sahip çalışmada bir yandan Mehmet Akif’in ilk adres seçtiği Açıksöz’ün Marş’ı haberleştirme pratiği incelenirken bir yandan da Millî Mücadele’nin başarıyla sonuçlanmasında payı bulunan gazeteyi tanımanın önü açılmıştır. Elde edilen verilere göre; kurtuluş mücadelesi veren toplumun motivasyon kaynaklarının başında gelen Marş dönemin ruhunu yansıtan bir söylem pratiği çerçevesinde gazetedeki yerini almış, ilk neşir için Kastamonu’yu seçen Mehmet Akif Ersoy’a minnet ifadeleri eşliğinde sayfaya taşınmıştır. Bununla beraber inceleme sonucunda gerek yazı kadrosunun gerek sayfalara taşınan metinlerin Anadolu basınının Millî Mücadele yıllarını gösteren tarihi bir belge mahiyetinde olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Açıksöz, İstiklâl Marşı, Mehmet Akif Ersoy, Milli Mücadele Basını, Anadolu Basını

The First Newspaper That Presented the National Anthem to Anatolia: Açıksöz

Öz

Marches are one of the methods used to establish collective memory in the construction of the social. The absolutization of values by memorizing them sanctifies the memory. The preservation of this sacredness is undoubtedly possible with the unconditional belief and full belonging of the society. Anthems with the character of reminding, activating, encouraging, reinforcing offer a concrete explanation of the characteristics of nations. The “Independence Anthem”, which was written to encourage total determination during the years of the National Struggle and characterizes the commitment to “freedom” was published in the press after being read to the soldiers. This research has clarified the fact that Açıksöz was another newspaper that introduced the National Anthem to the public before its adoption, which is known to have been published for the first time in Hâkimiyet-i Milliye and Sebîlürreşad. This qualitative historical study examined the practice of reporting on Anthem by Açıksöz, which was chosen as the first address by Mehmet Akif. In addition, the newspaper that contributed to the successful conclusion of the National Struggle is recognized. The findings showed that Anthem, which was one of the primary sources of motivation for the society struggling for independence, was published in the newspaper within the framework of a discourse practice that reflected the spirit of the period. Similarly, the Anthem was brought to the page with expressions of gratitude to Mehmet Akif Ersoy, who chose Kastamonu for the first publication. However, as a result of the analysis, it was understood that both the writing staff and the texts were in the nature of a historical document showing the years of the National Struggle of the Anatolian press.

Anahtar Kelimeler

Açıksöz, National Anthem, Mehmet Akif Ersoy, National Struggle Press, Anatolian Press

Kaynakça

• Açıksöz, 15 Haziran 1335, 1.
• Açıksöz, 21 Teşrin-i Evvel 1336, 88.
• Açıksöz, 21 Şubat 1337, 123.
• Açıksöz, 21 Mart 1337, 138.
• Açıksöz, H. (1933). İstiklâl Harbinde Kastamonu. Kastamonu Vilayet Matbaası.
• Alev, K. (2014). “İstiklâl Marşı”nın kültürel kodları ve metinlerarası ilişkiler. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3, 11-25.
• Ayhan, B. (2008). Olaganüstü durumlarda toplumsal dayanışma ve bütünleşmeye basının katkısı: Milli Mücadele dönemi Türk basını. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 75 – 99.
• Ayvazoğlu, B. (1986). İstiklâl Marşı/Tarihi ve manası. Tercüman Yayınları.
• Bilgin, A. (2007). İstiklâl Marşı ve üzerine yapılan çalışmalar. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 37(37), 23-34.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2013). Research methods in education. Routledge.
• Çiçek, A. (2014). Milli Mücadele’de Batı Karadeniz. Türk Tarihi Araştırmaları, 1-38. https://www.altayli.net.
• Demircioğlu, A. (1972). 100 yıllık Kastamonu basını 1872-1972. Doğrusöz Matbaası.
• Eski, M. (1999). Mütareke sonrasında Kastamonu’ya gelen önemli şahsiyetler. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 15(45), 1039-1088.
• Eski, M. (2012). Kent kültürünün oluşmasında basının görevi: Kastamonu örneği. Dört Öge, 1, 141-152.
• Falay, N. (2009). Ulusal kurtuluş döneminde Kastamonu Basını: Açıksöz gazetesi. İçinde Kastamonu Basın Sempozyumu Bildirileri (ss. 61-77). Kastamonu Valiliği Yayınları.
• Kaytancı, A. (1972). İstiklâl marşımız ve millî ruh. Uğurel Matbaası.
• Kocakaplan, İ. (1983). İstiklâl marşının tahlili. Türk Edebiyatı, 113, 17-19.
• Merriam, S. B. (2002). Introduction to qualitative research. In Merriam, S. & Associates (Eds.), Qualitative Research in Practice (ss. 3-17). Jossey-Bass.
• Nalbantoğlu, M. (1984). İstiklâl marşımızın tarihi. Cem Yayınları.
• Okay, O. (2001). İstiklâl Marşı. TDV İslâm Ansiklopedisi, 23, 355-356.
• Parın, K. (2020). Hüsnü Açıksöz. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/aciksoz-husnu.
• Sağer, T. (2010). İstiklâl Marşı besteleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(5), 214-226.
• Söylemez, F. (1993). Milli Mücadele’de Kastamonu basını. Atatürk Yolu Dergisi, 3(12), 411-416.
• Tay, B. ve Nalçacı, A. (2020). İstiklâl Marşı’mızda değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 18(40), 243-275.
• Yılmaz, M. S. (2009). Milli Mücadele döneminde bir dergi: Türkiye (1921). İçinde Kastamonu Basın Sempozyumu Bildirileri (ss. 112-119). Kastamonu Valiliği Yayınları.