Yaşlı Hastalarda Ameliyat Sonrası Hemşirelik Bakım Gereksinimi ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 87 - 93, 30.01.2024

Elif Akyüz Funda Büyükyılmaz

https://doi.org/10.61399/ikcusbfd.1191417

Öz

Amaç: Araştırma, büyük cerrahi girişim geçiren yaşlı hastaların, hemşirelik bakımı gereksinimini ve etkileyen faktörleri belirlenmek amacıyla gerçekleştirildi.
Gereç ve Yöntem: Araştırma, bir eğitim ve araştırma hastanesinde 65 yaş üzeri, büyük cerrahi girişim geçiren, bilişsel sorunu olmayan 200 hasta ile gerçekleştirildi. Veriler, ilgili ölçme araçları (Yaşlı Tanıtım Formu, Mini Mental Test-MMT, Görsel Kıyaslama Ölçeği-GKÖ, Bakım Bağımlılığı Ölçeği-BBÖ) ile bakım ve tedavi saatlerini aksatmayacak şekilde, ameliyat sonrası 4. günde hasta odasında, araştırmacı tarafından toplandı. Verilerin toplanması 20- 30 dakikada tamamlandı. Araştırmada elde edilen veriler; tanımlayıcı istatistiksel analizler, Pearson korelasyon katsayısı ve çoklu doğrusal regresyon analizi ile değerlendirildi.
Bulgular: Çalışma kapsamına alınan hastaların yaş ortalamaları 73,5±7,18 yıl, %54’ü kadın, %62,5’i ilköğretim mezunu, %63,5’i planlı geliş, %82’sinin kronik hastalığı bulunduğu, %54,5’inin sigara/alkol kullandığı, %66,5’inin daha önce ameliyat deneyimin olduğu, %45,5’nin ortopedi ve travmatoloji kliniğinde olduğu, %25,5’nin kırık redüksiyonu nedeniyle cerrahi girişim deneyimlediği ve Bakım Bağımlılığı Ölçeği ortalamalarının 60,09±4,34 olduğu saptandı.
Sonuç: İleri yaş grubunda, düşük eğitim düzeyine sahip, kronik hastalığı olan, acil birimden sevk ile büyük cerrahi girişim geçiren (özellikle ortopedi ve travmatoloji, beyinsinir cerrahisi), şiddetli düzeyde ağrısı, yüksek düşme riski ve düşük bilişsel düzeyi olan yaşlı bireylerin kendi değerlendirmelerine göre başkalarına bağımlılıklarının/bakım gereksinimlerinin daha yüksek olduğu görüldü (p<0,05). Elde edilen sonuçların; yaşlı hastaların ameliyat sonrası dönemde hemşirelik bakımlarının yönetiminde ve hemşire iş gücü planlanmasında da kullanılması önerilir.

Anahtar Kelimeler

Bakım bağımlılığı, cerrahi girişim, hemşirelik bakımı, yaşlılık.

Teşekkür

Çalışmama katılan hastalara ve çalışma yaptığım kliniklerdeki değerli hemşire arkadaşlarıma sonsuz teşekkür ederim.

Investigation of Postoperative Nursing Care Needs and Effecting Factors in Elderly Patients

Öz

Objective: The study was conducted to determine the factors affecting the need for post operative nursing care for elderly patients who had surgery in general surgery clinics.
Material and Method: It was conducted in a training and research hospital with 200 patients over the age of 65, who had undergone major surgery and had no mental problems. The data were collected by the researcher in the patient's room on the 4th post operative day, using the relevant measurement tools, without interrupting the care and treatment hours. Data collection was completed in 20-30 minutes. The Elderly Identification Form, The Mini-Mental Test (MMT), The Visual Comparison Scale-Visual Pain Scale (VCS-VPS), The Care Dependence Scale (CDS) were used. The data obtained in their search included descriptive statisticalanalyses, Pearson correlation coefficients, and multiple line regression analysis.
Results: It was found that the average age of the patients was 73.85±7.18 years, 54% of the patients were female, 62.5% were elementary school graduates, 63.5% were admitted to the hospital in a planned manner, 82% had a chronic disease, 54.5% use to smoke or consume alcohol, 66.5% had previous surgery, 45.5% were in orthopedics and traumatology clinic, 25.5% underwent surgical intervention for fracture reduction, and the average the Care Dependence Scale was 60.09±4.34.
Conclusion: It was observed that elderly people, who have low education levels, chronic diseases, had major surgery (especially orthopedics and traumatology, neuro surgery), severe pain and high risk of falling, and a lower cognitive level, depend on other people than on themselves counter parts according to their self-evaluation (p<0,05). It is recommended that the results are also used in the management of nursing care and nursing work force planning of elderly patients in the post operative period.

Anahtar Kelimeler

Care dependence, surgical intervention, nursing care, elderly

Kaynakça

• Gürer A, Çırpan FK, Özlen NA. Yaşlı bakım hizmetleri. JOHSE. 2019 March 19;3(1):1-6. DOI: 10.35333/JOHSE.2019.44
• Usta E, Aygin D. Yaşlı hastaların ameliyat sonrası bakımındaki farklılıklar. DÜ Sağlık Bil Derg. 2015 Oct 25;5(3):59-65.
• Kaya D, Koçyiğit SE, Dokuzlar Ö, Sosyal P, Işık AT. Geriatri poliklinik olgularında geriatrik sendromlar: 1048 olgunun analizi. Ege Tıp Derg. 2017 March 1;57(1):31-5. DOI: 10.191.61/etd.414492
• Kılıç HF, Cevheroğlu S, Görgülü S. Dahiliye ve cerrahi kliniklerinde yatan hastaların bakım bağımlılık düzeylerinin belirlenmesi. DEUHEFED. 2017 Feb 1;10(1):22-8.
• Korhan EA, Yönt GH, Tokem Y, Karadağ Ö, Sarıoğlu E, Yıldız K. Dahiliye ve cerrahi kliniklerde yatan hastaların bakim bağımlılığı düzeylerinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Derg. 2013 Dec 27;16(4):199-204.
• Acaroğlu R, Şendir M, Kaya H. Hemşirelik süreci. In: Babadağ K, Aştı TA, editörler. Hemşirelik esaslarının uygulama rehberi. İstanbul: Medikal Yayıncılık; 2008;p.20-8.
• Güngen C, Ertan T, Eker E, Yaşar R, Engin F. Standardize Mini Mental Test’in Türk toplumunda hafif demans tanısında geçerlik ve güvenilirliği. Turk Psikiyatri Derg. 2002 Nov 10;13(4):273-81.
• Delice EY, Ulus B. Kısmi kalınlıktaki deri grefti uygulanan hastalarda donör alanı ağrısının değerlendirilmesi. AĞRI. 2015 May 11;27(4):205- 209. DOI: 5505/agri.2015.04695
• Yönt G, Akın EK, Khorshid L, Dijkstra A. Bakım Bağımlılığı Ölçeği’nin(Care Dependency Scale) yaşlı bireylerde geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi. Turk Geriatri Derg. 2010 Dec, 13:71.
• Düzgün F, Yılmaz D, Kara H, Durmaz H. Bir üniversite hastanesinin göğüs hastalıkları kliniğinde yatan hastaların bakım bağımlılığının belirlenmesi. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2019 Oct 1;11(4):367-73. DOI: 10.5336/nurses.2019-65269
• Özkan FT, Kars TF. Kronik böbrek yetmezliği olan bireylerde bakım bağımlılığı ve ilişkili faktörler. Kocaeli Med. J. 2020 Apr 1;9(1):32-40.
• Aydın ZD. Toplum ve birey için sağlıklı yaşlanma: yaşam biçiminin rolü. S.D.Ü. Tıp Fak. Derg. 2006 Dec 12;13(4):43-6.
• Nalbant S. Yaşlılıkta görülen fizyolojik değişiklikler. Nobel Med. 2008 Feb 10;4(2):4-11.
• Büyükyılmaz F. Hareket. In: Acaroğlu R, Şendir M, Kaya H, editörler. Roper-Logan-Tierney modelinin uygulamada kullanılması. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi; 2021;p.353-17.
• Baksi A, Genç H. Cerrahi girişim geçiren hastaların bakım bağımlılığı durumlarının bakım algısı, sosyodemografik ve klinik özellikler açısından incelenmesi. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2020 Dec 10;12(4):465-72. DOI: 10.5336/nurses.2020-75291
• Özbudak E, Şahin AO. Hastanede yatan yaşlı bireylerin bakım bağımlılıkları, hemşirelik bakımı ile ilgili değerlendirmeleri ve arasındaki ilişki. JHVS. 2021 Mar 20;9(1):307-12. DOI: 10.33715/inonusaglik.835942
• Demir Akça AS, Saraçlı Ö, Emre U, Atasoy N, Güdül S, Barut BÖ, ve ark. Hastanede yatan yaşlılarda bilişsel işlevlerin günlük yaşam aktiviteleri, depresyon, anksiyete ve klinik değişkenlerle ilişkisi. Noropsikiatri Arşivi. 2014 Sep 14;51(3):267–74. DOI: 10.4274/npa.y7053
• İlçe A, Totur B, Özbayır T. Beyin tümörlü hastaların uluslararası NANDA hemşirelik tanılarına göre değerlendirilmesi: Bakım önerileri. J.Neurol.Sci. 2010 Feb 14;27(2):178-84.
• Tanıl V, Çetinkaya Y, Sayer V, Avşar D, İskit Y. Düşme riskinin değerlendirilmesi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi. 2014 Jan 1;1(1):21-6.